مواد غذایی ضروری بدن
یكی از مهم ترین خصوصیات موجودات زنده،غذا خوردن آن هاست. جانوران از جمله انسان مصرف كننده مواد غذایی هستند. سلول های بدن ما برای فعالیت خود به غذا نیاز دارند و برای این که سالم و تندرست باشیم و سلول ها درست كار كنند باید انرژی و مولكول های لازم را بدست آوریم.
مواد غذایی ضروری بدن عبارتنداز:
- پروتئین ها
- ویتامین ها
- مواد معدنی - آب
نوع و مقدار مواد غذایی، در غذایی كه می خوریم اهمیت دارد. كم یا زیاد بودن هر یک از آن ها موجب بیماری می شود.
مواد غذایی مختلف در بدن نقش های متفاوتی را در بدن دارند که در زیر به آن ها اشاره می کنیم.
1- کربوهیدرات ها و لیپیدها نقش تولید انرژی را در بدن ایفا می کنند.
منابع عمده کربوهیدرات ها اغلب غذاهای گیاهی اند که می توان به سبزیجات، غلات و حبوبات اشاره کرد. شیر و لبنیات نیز به میزان کافی کربوهیدرات دارند.
2- پروتئینها وظایف گوناگونی بر عهده دارند مانند ساختن هورمونها، آنزیمها و آنتی کورها (همان پادتنها)، انتقال اکسیژن و هیدروژن و غیره. به طور کلی می توان گفت پروتئین ها، نقش رشد و نگهداری و ترمیم بافت ها را در بدن دارند.
میتوان پروتئین بدن را از منابع حیوانی یا گیاهی تأمین کرد.
منابع حیوانی پروتئین شامل گوشت قرمز، گوشت ماکیان، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی هستند. پروتئینهای حیوانی به خصوص تخم مرغ حاوی بیشترین میزان اسیدهای آمینه هستند.
منابع گیاهی پروتئینها نیز شامل حبوبات مانند لوبیا خشک، باقلای خشک، نخود، عدس، دانهی سویا، لوبیا چیتی، لپه است.
3- ویتامین ها، مواد معدنی و آب نیز در تنظیم و اعمال حیاتی بدن نقش مهمی را دارند.
كربوهیدرات ها
کربوهیدرات اولین ماده مغذی است که از نظر شیمیایی شناخته شد و ترکیبی است از سه عنصر کربن، هیدروژن و اکسیژن.
نسبت هیدروژن به اکسیژن در آن 2 به 1 است، یعنی همان نسبت موجود در آب و به همین جهت نام آن را کربوهیدرات گذاشته اند.
برای طبقه بندی کربوهیدرات ها به تعداد واحدهای تشکیل دهنده آن ها توجه می گردد.
کربوهیدرات های ساده (قندها) شامل مونوساکاریدها (تک قندی ها) و دی ساکاریدها (دوقندی ها) می باشد. در حالی که به کربوهیدرات های پیچیده، پلی ساکاریدها (نشاسته و فیبرهای غذایی) اطلاق می شود.
کربوهیدرات ها در بدن بیشتر به عنوان مولکولهای ذخیرهکننده انرژی عمل میکنند، اما کاربردهای ساختاری و نقش در انتقال پیام و... نیز دارند.
بیشتر مواد غذایی ما را كربوهیدرات ها یا قندها تشكیل می دهند. مثلا بیشتر غذای سلول های مغز را مولكول گلوكز تشكیل می دهد كه نوعی كربوهیدرات است و در خون وجود دارد.
نشاسته و سلولز هم كربوهیدرات اند.
نشاسته در دانه هایی مانند گندم، برنج، ذرت و سیب زمینی وجود دارد.
مولكول نشاسته از تعداد زیادی مولكول قند ساخته شده است.
سلولز كربوهیدراتی است كه در دیواره سلول های گیاهی وجود دارد. سلولز در بدن ما تجزیه نمی شود.
سلولز از تعداد زیادی مولكول قند ساخته شده است اما بدن ما آنزیم لازم برای تجزیه آن را ندارد. نوع پیوندهای بین مولكول های سلولز و نشاسته با هم متفاوت است.
خواص کربوهیدرات ها
می توان کربوهیدرات ها را بر حسب طعم شیرین طبقه بندی نمود. فروکتوز (قند عسل) شیرین ترین کربوهیدرات است و نشاسته کم ترین میزان شیرینی را دارد و در واقع اصلاً شیرین نیست.
نشاسته ها از نظر قابلیت حل شدن در آب متفاوتند. به دلیل این که ساکارز (شکر) شیرین تر و قابل حل تر از سایر قندهاست، در نوشابه ها به کار می رود.
لیپید ها
لیپیدها یا چربی ها ماده ی اصلی ساختمان غشاء سلول ها هستند. این مواد در زیر پوست و اطراف اندام های بدن ذخیره می شوند و به صورت عایق و ضربه گیر عمل می كنند لیپیدها در مقایسه با كربوهیدات ها مقدار انرژی بیشتری دارند. مصرف زیاد لیپید ها برای سلامتی انسان مضر است. در غذاهایی مانند گوشت، تخم مرغ، پنیر، كره ، دانه های روغنی انواع لیپیدها وجود دارد.
فسفولیپیدها از چربی های مهم غشای سلول هستند.
شناسایی چربی در مواد غذایی
برای شناسایی چربی در مواده غذایی مراحل زیر انجام می شود: