فاز دوم هدفمندی؛بدون تورم
یکی از نگرانی های اساسی درباره اجرای فاز دوم ایجاد تورم شدید است. آیا می توان به گونه ای فاز دوم را اجرا کرد که شاهد تورم نباشیم؟
به اعتقاد برخی کارشناسان یکی از بزرگترین معضلاتی که شیوه اجرای هدفمندی در فاز اول به وجود آورد، تزریق یارانه نقدی در سطح جامعه بود که هم منجر به افزایش نقدینگی و بروز تورم شد و هم سهم بخش تولید را به دست فراموشی سپرد. اما این عده معتقدند که این امر نباید منجر به توقف هدفمندی یارانهها شود بلکه اصلاح در شیوه اجرا میتواند به گونهای باشد که ضمن حفظ سهم تولید در هدفمندی، سهم خانوار را نیز افزایش دهد.
از جمله این کارشناسان دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وی درباره تأثیر هدفمندسازی یارانهها در سال آینده گفت: نمیتوان گفت هدفمندسازی یارانهها میان زمین و آسمان بماند بلکه باید ادامه پیدا کند و یارانههای تورمی تبدیل به یارانههای درآمدی شود.
محسن رضایی در این باره گفت: تبدیل یارانههای تورمی به درآمدی بدین معنی است که یارانههایی که در حساب مردم ریخته میشود و اشتغال و تولید را تحت تأثیر قرار میدهد، با سودی دوباره به جیب مردم برگردد.
وی افزود: یارانههای تورمی مشکلات عدیدهای دارند اما اگر این یارانهها تبدیل به یارانههای درآمدی شود، میتواند در مرحلهی دوم با محاسبات دقیق به هر فرد ایرانی 110 هزار تومان تعلق گیرد و تولید و اشتغال را تحریک کرده و با سود به جیب مردم برگردد.
پیش از این نیز دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون نیاز به تغییر اساسی در روش پرداخت یارانه نقدی سخن گفته بود. آنچه که وی یارانه تورمی خوانده، بیش از هر چیز مربوط به پرداخت یارانه نقدی به شیوه فعلی است که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی از جمله دلایل اصلی در رشد نقدینگی و بروز تورم در کشور است.
تبدیل یارانههای تورمی به درآمدی بدین معنی است که یارانههایی که در حساب مردم ریخته میشود و اشتغال و تولید را تحت تأثیر قرار میدهد، با سودی دوباره به جیب مردم برگردد
در واقع تغییر پرداخت یارانه به شیوهای که محسن رضایی آن را یارانه درآمدی نامیده است، منجر به ایجاد یک تعادل در بحث درآمد خانوار از هدفمندی و در عین حال تزریق و بازگشت مجدد سرمایه ناشی از حذف یارانه حاملهای انرژی به بخش تولید و صنعت است. شیوهای که در عین حفظ سهم خانوار از درآمد هدفمندی یارانهها و حتی افزایش آن، رشد نقدینگی را به شدت کنترل میکند و جریان آن را به سمت تولید نیز هدایت خواهد کرد
یارانه درآمدی به نوعی، گونهای از سرمایه گذاری در بخش مولد از سوی افراد جامعه خواهد بود که گردش سالم و پویای نقدینگی و سرمایه در جامعه را تضمین میکند و ضمن جبران قدرت خرید افراد، به شکلی پویا همین سرمایه را به بخش مولد اقتصاد تزریق میکند. این امر بدون نیاز به افزایش حجم نقدینگی در جامعه میتواند هم زمان سهم افراد و خانوار و تولید را در هدفمندی رعایت کند.
هدفمندی و بودجه
به نظر میرسد فاز دوم هدفمندی یارانهها و تعیین قیمت ارز به مانعی برای ارائه بودجه سال آتی به مجلس بدل شده است زیرا از طرفی دولت برای اجرای فاز دوم هدفمندی و در نظر گرفتن ارقام مربوط به اصلاح قیمت حاملهای انرژی كه در بودجه قید میشود نیازمند مجوز مجلس است و از طرف دیگر نیز در پی نوسان چندی پیش بازار ارز دولت در تعیین نرخ ارز سال آتی با شك و تردید روبهرو است.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین در پاسخ به این که 15 آذرماه آخرین فرصت تقدیم لایحهی بودجه 92 بوده و اکنون با 40 روز تأخیر مواجه شدیم و با اشاره به تأثیری که میتواند در پروژههای عمرانی داشته باشد، گفت: به طور معمول اگر کارآفرینان اطلاعات دقیق و شفاف نگیرند، برنامهریزی خود را با مشکل میبینند و هزینهی برنامهریزیهای آنها افزایش پیدا میکند و نمیتوانند با دید روشن آینده را ببینند.
وی افزود: برخی پیمانکاران یا کارفرینان که باید مصالح را خریداری و کارگاههای خود را تجهیز کنند، در صورتی که از بودجه آینده در بخش عمران اطلاعی نداشته باشند، نمیتوانند برنامهریزی دقیقی داشته باشند، چرا که کلیه فعالیتهایشان تحت تأثیر این تأخیر قرار میگیرد.
رضایی تاکید کرد: بخش خصوصی اولین گروهی است که هزینهی تأخیر اقدامات دولت را میپردازد.
دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به 40 روز تأخیر تقدیم بودجه سال 92 تصریح کرد: باید قانونی بگذاریم که هر رفتار دولت که به مردم سیب میزند، آن را جبران کند.
اگرچه دولت همواره طی سالهای گذشته بودجه را با تأخیر به مجلس داده است اما به نظر میرسد دولت در مورد بودجه سال آینده، ركورد تأخیر را بشكند، افزایش و تعمیق بیانضباطی در سیاستهای مالی كشور، طی سالهای اخیر همواره منشأ بسیاری از مشكلات اقتصادی مانند عدم تحقق درآمدهای پیشبینی شده و افزایش هزینهها بیش از مقدار تعریف شده است.
یارانه درآمدی گونهای از سرمایه گذاری در بخش مولد از سوی افراد جامعه است که گردش سالم و پویای نقدینگی و سرمایه در جامعه را تضمین میکند و ضمن جبران قدرت خرید، به شکلی پویا همین سرمایه را به بخش مولد اقتصاد تزریق میکند
این اتفاق كه در اقتصاد از آن به عنوان تراز منفی عملیاتی یاد میشود، ریشه بسیاری از تأخیرها در پیشبرد و اتمام طرحهای عمرانی و افزایش كسری بودجه سالهای بعدی است
با این وجود اما به نظر میرسد تأخیر در ارائه لایحه بودجه سال آینده، از اهمیت بیشتری نسبت به سالهای قبل برخوردار است. این اهمیت نیز ریشه در حساسیت و شرایط ویژهای دارد كه كشور در سال آینده با آن مواجه خواهد بود و به تبع آن برنامه مالی سال آینده را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. این امر تا جایی ادامه یافته است كه برخی از بزرگان نظام نیز خواستار تسریع ارائه بودجه سال آتی به مجلس شدهاند زیرا تحریمهای ناعادلانه و همچنین بیانضباطی مالی دولت در سالهای اخیر شرایط جدیدی را برای بررسی لایحه بودجه ایجاد كرده است.
یكی از اساسیترین وجوه تمایز لایحه بودجه سال 92 كه به اهمیت و حساسیت بیشتر آن دامن میزند، تعیین قیمت ارز در لایحه و سپس قانون بودجه است؛ دولت طی دو سال گذشته با چالشها و مشكلات فراوانی در حوزه بازار و نوسانات آن روبهرو بوده و پس از افت وخیزهای بسیار سرانجام به سختی توانست بازار ارز را با آرامش نسبی همراه كند.
حال این پرسش مطرح است كه قیمت دلار در بودجه سال آینده باید چه مقدار باشد؟ به عبارت دیگر فعالان اقتصادی، كارشناسان و حتی شركا و طرفهای تجاری كشورمان طی هفتههای پیش رو، تصمیم دولت و مجلس را در مورد تعیین قیمت ارز به شدت زیرنظر خواهند داشت تا علائم روشنی از قیمت تعیین شده دریافت كنند.
در حالی كه اتخاذ تصمیمات مهم برای بودجه سال آینده به مهلتی مناسب نیاز دارد نكته تأسف بار این است كه تأخیر در ارائه لایحه بودجه، امكان و زمان بررسی و تصویب آن را در مجلس به شدت محدود میكند.
همان طور که ذکر شد به جز نرخ ارز مسئله دیگر اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه هاست. موضوعی که هر چند برای کارشناسان دارای جزئیات بسیار است، برای مردم عادی و مصرف کنندگان تصوری به جز افزایش مجدد قیمت ها ندارد. تصوری که الزاما حقیقی هم نیست. به نظر می رسد که اکنون وقت آن رسیده تا مسئولان فارغ از اختلاف عقیده های سیاسی برای مردم که مخاطبان اصلی سیاست گذاری های اصلی اقتصادی هستند توضیح دهند که چه سهمی از گرانی های اخیر ناشی از طرح هدفمندی یارانه ها بوده و چند درصد از آن به دلیل سیاست زدگی و جوسازی رخ داده است. ای کاش که اگر راه حلی برای رفع فشار اقتصادی از دوش مردم موجود است بدون در نظر گرفتن زاویه سیاسی و اختلاف سلیقه های موجود مطرح شود و دولت با روی باز آن را بپذیرد. ای کاش عملکرد دولت( چه این دولت و چه دولت آینده) در اجرای این طرح به گونه ای باشد که دیگر هدفمندی مقارن با تورم تصور نشود. بلکه همراه خود شکوفایی و رفاه به اقتصاد بیاورد.
فرآوری: ریحانه حمیدی فر بخش اقتصاد تبیان
منبع: جوان آنلاین/ تابناک