دیکته ی نقش را نمی پذیرم
گفت‌وگو با بازیگر نقش كاوه در سریال یلدا
او این روزها سریال تلویزیونی «یلدا» را در حال پخش از شبكه یك دارد. ضیایی در این سریال نقش كاوه، همسر آفاق (فریبا كوثری) را بازی می‌كند.
او داماد خانواده است و با توجه به حرفه‌اش نسبت به دیگر اعضای خانواده تفكرات خاص خودش را هم دارد.
با نگاهی به كارنامه‌تان متوجه رنگ‌آمیزی نقش‌هایی كه تاكنون در سریال‌های مختلف از جمله آشپزباشی، جستجوگران، راه بی‌پایان و یلدا بازی كرده‌اید، می‌شویم. این رنگ‌آمیزی تا چه میزان حاصل صبر شما برای ایفای یك نقش خوب و تا چه حد تصادفی است؟
دوستانی كه من را بعد از 22 سال كار می‌شناسند و با شخصیتم آشنایی دارند، می‌دانند اگر قرار باشد برای گذران زندگی نقشی را بازی كنم، حتما نقشی خلاقانه را انتخاب می‌كنم. در این سال‌ها در رادیو، تلویزیون، تئاتر و سینما نقش‌های مختلفی بازی كرده‌ام و این تفاوت به اندازه كافی مشاهده می‌شود. فكر می‌كنم این تفاوت. حاصل ارتباط روحی و دوستانه‌ای است كه با نقش‌هایم برقرار می‌كنم.
از سوی دیگر، وقتی كسی كه مسوولیت انتخاب بازیگران را در یك اثر به عهده دارد، به مجموع كارهایم نگاه كند، متوجه این تفاوت می‌شود بنابراین، تصادف كمترین نقش را در طول این بیست و اندی سال داشته است. در غیر این صورت فكر می‌كنم به جای این‌كه ضیایی باشم باید ستاره‌ای بودم كه از او برای فروش گیشه یا مخاطب بیشتر روی آنتن یا مخاطب گسترده‌تر در تئاتر استفاده می‌كردند. همیشه خودم هستم و تلاش می‌كنم برای ایفای نقش‌هایم صداقت داشته باشم. البته دوستان می‌دانند من كارهایی هم كه برای بازی گزینش می‌كنم برای گذران زندگی است.
یعنی اگر مجبور نبودید و زندگی‌تان تامین بود، دیگر بازی نمی‌كردید؟
یكی از دلایلم برای بازیگری به مسائل اقتصادی مربوط می‌شود. من در كنار حرفه بازیگری، نویسندگی، ویراستاری، تحقیق و پژوهش هم می‌كنم. این روزها با یك شغل نمی‌توان زندگی را گذراند و آدم‌ها به ناچار چند شغله هستند و مشاغلی را انتخاب می‌كنند كه امنیت بیشتری داشته باشد. من سال‌هاست در رادیو به‌عنوان نویسنده، بازیگر و گاهی هم پژوهشگر فعالیت می‌كنم. در رادیو اوقات خوش‌تری نسبت به تلویزیون دارم. در تئاتر هم روزگاری داشتیم. در مجموع سعی می‌كنم كارهای متنوع را انتخاب كنم كه مجالی برای خلاقیت فراهم شود.
باتوجه به این‌كه به مسائل اقتصادی اشاره كردید و این‌كه به ناچار گاهی بازی هم می‌كنید، با وجود این بازی در آثار مختلف تا چه میزان برایتان مطلوب بوده و نظرتان را تامین كرده است؟
واقعا نمی‌توانم به این سوال پاسخ بدهم بخصوص در حوزه تلویزیون نمی‌توانم قضاوت كنم، چراكه مردم باید داوری كنند. تلویزیون رسانه‌ای است كه بیشتر از آن كه ویژگی‌های هنری و فرهنگی داشته باشد، خصوصیت رسانه‌ای دارد. به همین دلیل آثاری كه پخش می‌شود عمر چندانی ندارد و در ذهن مخاطب هم نمی‌ماند. در حالی كه كار هنری باید در ذهن مخاطب بماند، اما این ذات رسانه است و در همه جای دنیا هم این‌گونه است كه باعث می‌شود كارهای فرهنگی و هنری در تلویزیون عمر زیادی نداشته باشند.
بگذارید برایتان مثالی بزنم. اگر نگاهی به كارنامه من در دهه 70 بكنید بخش زیادی از مردم به یاد نمی‌آورند من نویسنده یا بازیگر چه آثاری بودم. در واقع حافظه‌شان یاری نمی‌كند. این مساله می‌تواند دو دلیل داشته باشد؛ یا كاری كه من بازی كردم یا نوشتم، خوب نبوده یا ذات رسانه مانع آن شده كه عمر زیادی نداشته باشد، اما شرایط در تئاتر، نمایش رادیویی یا تله تئاترها فرق می‌كند. از بازی در این آثار خیلی راضی هستم.
بازی در فصل اول «قلب یخی» به كارگردانی محمدحسین لطیفی هم برایم جذاب بود، چرا كه این مجموعه همچون یك بسته رسانه‌ای و سینمایی بود. البته قضاوت‌های شخصی هم خالی از اشكال نیست. این‌كه كاری را بیشتر دوست دارم یا كمتر، چیزی را حل نمی‌كند. در مجموع دلم می‌خواهد از طریق نوشتن زندگی‌ام را بگذرانم تا این‌كه در یك فشار كاری مجبور به بازیگری شوم.
باور كنید اگر حق انتخاب داشتم، نوشتن را انتخاب می‌كردم و بازی‌ام به تئاتر و نمایش رادیویی ختم می‌شد و انتخاب‌هایم را از این هم محدودتر می‌كردم.
شما معمولا نقش‌های مكمل بازی می‌كنید و این اتفاق در سریال یلدا هم افتاده است. البته نقش‌های مكملی كه بازی می‌كنید برای بینندگان حرف تازه‌ای دارد و بازی خوبی هم از شما شاهد هستیم، اما چرا همیشه نقش‌های مكمل به شما پیشنهاد می‌شود؟
به نظر من چینش بازیگران در تلویزیون غیرطبیعی است. تلویزیون ما دولتی است، اما در شرایطی مثل تلویزیون خصوصی و سینما عمل می‌كند.
در سینما برای بازگشت سرمایه، تهیه‌كننده مجبور است از بازیگرانی استفاده كند كه برای عموم مردم جذاب هستند، اما در تلویزیون این قید را نداریم و آثار تلویزیونی لازم نیست گیشه را تامین كنند، بنابراین لزومی ندارد در چینش نقش‌ها به همان ترتیب عمل كنیم كه در سینما عمل می‌كنیم.
در واقع می‌توان ملاك‌های سینما را رعایت نكرد و معیارهای هنری را جایگزین كرد؛ یعنی معیارهایی كه به فیزیك، رنگ چشم و پر پشت بودن موی آدم‌ها ربط نداشته باشد.
ضیایی: من سال‌هاست در رادیو به‌عنوان نویسنده، بازیگر و گاهی هم پژوهشگر فعالیت می‌كنم. در رادیو اوقات خوش‌تری نسبت به تلویزیون دارم. در تئاتر هم روزگاری داشتیم. در مجموع سعی می‌كنم كارهای متنوع را انتخاب كنم كه مجالی برای خلاقیت فراهم شود
برخی از افرادی كه نقش اول و دوم را در سینما بازی می‌كنند، این توهم را دارند كه بازیگر هستند، در حالی كه به نظر من آنها حتی نمی‌دانند بازیگری چیست. اگر ویترینی عمل نكنیم برخی نقایص بر‌طرف می‌شود. با حرف‌های من سوء‌تفاهم پیش نیاید كه خودم را كسی می‌دانم كه این نقایص را جبران می‌كنم. من هم جزو كسانی هستم كه نقایصی دارم، اما معتقدم بازیگری كه فشار گروه و كارگردان را تحمل می‌كند، اما بازی خلاقانه‌ای را به نمایش می‌گذارد، اصول بازیگری را می‌شناسد و به آن پایبند است و بازیگری برایش فقط حرفه درآمدزا نیست، بلكه به آن از زاویه هنری نگاه می‌كند.
با این اوصاف، آیا بازی در سریال تلویزیونی یلدا انتظارات شما را برآورده كرده است؟
بله، به جز موارد مالی كه ربطی به بهروز خوش‌رزم ندارد، از كلیت كار راضی هستم. خوش‌رزم از خوشنام‌ترین تهیه‌كنندگان سینما و تلویزیون است. متاسفانه ما همیشه با مسائل مالی درگیر هستیم. من نمی‌دانم چه زمانی می‌خواهیم مطالبات خودمان را وصول كنیم. فكر می‌كنم اگر این طور پیش برود به ناچار باید به دستفروشی روی بیاورم.
شخصیت كاوه در سریال یلدا در مقایسه با دیگر شخصیت‌های قصه خیلی تفاوت دارد. او نگاه هنری دارد و علاوه بر تفكرات خاص، حتی پوشش او متفاوت است. آیا این تفاوت‌ها برایتان ایجاد جذابیت كرد تا بازی در این سریال را بپذیرید؟
طبیعی است تفاوت برای بازیگر مهم است و ایجاد جذابیت می‌كند. در یك جامعه محافظه كار، تفاوت دافعه ایجاد می‌كند و در یك جامعه آزاد، جاذبه دارد. مسلما بازیگر از تفاوت استقبال می‌كند و برای من اهمیت داشت كه در سریالی بازی می‌كنم كه نقشم تفاوت دارد. با همفكری كه با نویسنده، كارگردان، طراح لباس و... داشتم، توانستیم شاخ و برگ بیشتری به نقش بدهیم.
پس شرایط همفكری در سریال یلدا برایتان فراهم بود؟
در برخی مواقع بله و در بعضی موارد نه.
سریال تلویزیونی یلدا نخستین تجربه كارگردانی حسن میرباقری است و از سوی دیگر قبلا تجربه بازی در سریال مختارنامه را با داوود میرباقری داشتید. آیا به خاطر اعتمادی كه به داوود میرباقری دارید، بازی در این سریال را پذیرفتید؟
نمی‌توانم بگویم فقط این اعتماد تاثیر داشت. داوود میرباقری فیلمنامه یلدا را به نحو مطلوبی بازنویسی كرد. حضور بهروز خوش‌رزم برای من انگیزه بود. در مختارنامه نقش كوتاهی داشتم و در این كار با حسن میرباقری آشنا شدم. او انسان بزرگ و شریفی است. فكر می‌كنم او روح بزرگی دارد و قدم‌های خیلی خوبی بر‌می‌دارد.
حسن میرباقری برای بازی در این سریال دست‌تان را باز گذاشت تا آن‌طور كه می‌خواهید نقش‌تان را بازی كنید؟
نه، متاسفانه در فراز و نشیب‌هایی كه داشتیم گاهی آزاد بودیم و برخی مواقع نه، البته این مساله در همه سریال‌ها اتفاق می‌افتد. در مجموع در طول سال‌های فعالیت بازیگری‌ام زمان‌هایی كه آزاد بودم، راضی‌تر بودم. زمان‌هایی كه كارگردان مواردی را دیكته می‌كند و راه را روشن می‌كند خیلی برایم راضی‌كننده نیست.
بخش سینما و تلویزیون تبیان
منبع:جام جم
