بیماری کشنده دین !

این جملات را ملاحظه نمایید. به من وحی شده است که به پیامبری معبوث شده ام! اگر برای دین خدا لازم باشد، شما هم به نبوّت خواهید رسید! بنده با روح امیرالمومنین(علیه السلام) متحد گشته‌ام! روح نائب چهارم امام زمان (علیه السلام) در فلان کس حلول نموده است! هر وقت سوالی یا حاجتی داشته باشید، بنده یا کس دیگری خدمت حضرت مهدی(علیه السلام) شرفیاب می شویم و راه حل را از حضرت، دریافت می کنیم! هر مسلمانی به لحاظ درجه معنوی خود می تواند از کتاب و سنت، برداشتی داشته باشد! اصولاً زمان تقلید از فقهاء و مراجع به پایان رسیده و این مسائل در زمان غیبت، موضوعیّت داشته ولی الآن، عصر غیبت، به پایان رسیده است!

در درجات بالای عرفان و معنویت، حریم بین مرید و مراد بر چیده می شود! و اصولاً عمل به خیلی از واجبات و دوری از خیلی از گناهان، مربوط به درجات پایین معنویت است که عوام الناس و انسان های عادی موظّف به آن هستند! همان طور که ملاحظه فرمودید، این عبارات، مضحک و شگفت آورند و البته بی پایه و اساس. تعجب شما آن گاه بیشتر خواهد شد که بدانید این جملات - بخوانید مهملات - یا مشابه آنها را عده ای به زبان جاری می کنند و به گردآوردن هوادار و دنباله رو می‌پردازند و شگفت آنکه، تا حدودی به موفقیت نیز دست می یابند.

نوشتار کوتاهی که پیش رو دارید با رویکردی قرآنی، روائی به معرّفی و ارائه درمان بیماری مهلک و خانمانسوز «بدعت» می‌پردازد که از دو مرحله، تشکیل یافته است. در مرحله اول به شناسایی «بدعت» و خطر آن می پردازد و در مرحله دوم راه پیشگیری از وقوع در دام بدعتگذار را ارائه می کند.

بدعت چیست؟

حضرت آیت الله سبحانی در کتاب خود با عنوان «البدعة، مفهوم ها و آثارها و مواردها» تعریفی از آن ارائه می دهند که ترجمه آن چنین است: اساس و قوام مفهوم بدعت به اینست که، در دین [ولو در قسمتی از آن] چه به لحاظ عقاید و چه به لحاظ احکام، دگرگونی ایجاد شود به این ترتیب که آن چه را که معلوم نیست جزء دین می باشد یا نه ، وارد دین کنند، تا چه رسد به اینکه آنچه را که می دانند از دین نیست، به دین نسبت بدهند.

ضمناً با توجه به همین تعریف و مشابه آن، می توان تشخیص داد تمام جملاتی که در آغاز آوردیم، بدعت می باشند.

اما بدعت، کجا را هدف می گیرد و خطر آن متوجّه چه چیزی است؟

با اندکی کاوش در منابع دینی در می یابیم که شخص بدعت گذار اولاً تیشه به ریشه سعادت خود می زند و بعد راه نیکبختی دیگران را مسدود نموده، سبب ویرانی دین می شود.خداوند متعال در آیه 93 سوره مبارکه انعام می فرماید :

«و من اظلم ممّن افتری علی الله کذبا او قال اوحی الیّ ولم یوح الیه شیء و من قال سانزل مثل  ما أنزل الله و لوتری اذ الظالمون فی غمرات الموت و الملائکة با سطوا ایدیهم اخرجوا انفسکم الیوم تجزون عذاب الهون بما کنتم تقولون علی الله غیر الحقّ و کنتم عن آیاته تستکبرون.» و کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ می بندد؟ یا می گوید: به من وحی شده در حالی که چیزی به او وحی نشده است. و آن کس که می گوید: بزودی نظیر آنچه را خدا نازل کرده، نازل می کنم؟ و اگر ببینی ظالمان را که در سکرات مرگند و فرشتگان دست گشوده اند که جانهایتان را تسلیم کنید، امروز به سبب آنچه به ناحق به خدا نسبت می دادید و در برابر آیات او کبر می ورزیدید به کیفر عذاب خوارکننده می رسید.

ملاحظه می فرمایید که طبق آیه مذکور، شخص بدعتگذار ظالم ترین آدمیان، شمرده شده است و از عذاب اهانت با وی سخن به میان آمده است.

هم چنین در حدیثی معتبر از حضرت امام صادق (علیه السلام) در مورد بدعتگذار مطلب بسیار تکان دهنده ای نقل شده است. این روایت در جلد 16 وسائل الشیعه، کتاب الجهاد، باب 79 از ابواب جهاد النفس آمده است که ما به جهت اختصار، فقط به ترجمه گونه ای از آن، بسنده می کنیم.

می فرمایند: در زمان گذشته مردی بود که به دنبال دستیابی به دنیا، از راه حلال بود، امّا به مقصد خود نرسید. پس از راه حرام به دنبال آن رفت ولی به هدف خود نائل نشده آنگاه شیطان به نزد او آمد (او را وسوسه نمود) و گفت: آیا (می خواهی) تو را به روشی راهنمایی کنم تا بوسیله آن دنیای خود را فزونی بخشی و بیرون خود را فراوان نمایی؟ پاسخ داد: آری. شیطان گفت: دست به ساختن دینی تازه می زنی و مردم را به سوی آن فرا می خوانی. به دستور شیطان عمل نمود. در پی آن مردمان به او پاسخ مثبت داده و پیروش شدند. لذا به خواسته خود که دستیابی به دنیا بود رسید. (ولی ناگهان به خودش آمد) به فکر فرو رفت و (پیش خود) گفت: چه کار کردم؟ دینی جدید اختراع کردم و مردم را به سوی آن دعوت نمودم (وای بر من) هیچ راه توبه ای ندارم جز آنکه نزد هر کس که او را به دین خود فرا خوانده ام بروم و او را از آن دین باز گردانم. لذا شروع به رفتن نزد اصحابش کرد، همان یارانی که به وی پاسخ مثبت داده بودند. به آن ها می گفت: آنچه که شما را به سوی آن دعوت کردم، باطل است و همانا آن را ساخته و پرداخته بودم! آن ها در جواب می گفتند: دروغ می گویی، آن (دین ساختگی) حق است، لکن خودت در دینت شک کرده ای و از آن رویگردان شده ای! (مرد بیچاره) وقتی چنین وضعیتی را مشاهده کرد به زنجیری پناه برد، پس بر آن زنجیر میخی چوبین نصب کرد. (ظاهراً مراد چیزی شبیه به میله آهنی ولی از جنس چوب سخت می باشد) آنگاه زنجیر را به گردن خود افکند و گفت: این زنجیر را باز نخواهم کرد، تا آنکه خداوند- عزو جلّ- بر من توبه کند (توبه ام را بپذیرد). پس خداوند- عز وجلّ- به یکی از انبیای خود وحی فرمود: به فلان شخص بگو قسم به عزّتم اگر آنقدر مرا بخوانی که استخوان های محکم و سخت تو جدا شوند، تو را اجابت نخواهم نمود، مگر آنکه هر کس را که از دنیا رفته و معتقد به دین ساختگی تو بوده، از آن بازگردانی و او هم رویگردان شود!!

بله، بسیار وحشتناک است. آن از بیان نورانی قرآن مجید و این از روایت معتبر حضرت امام صادق (علیه السلام) در خور توجّه است خداوند ارحم الراحمین و غفّارالذنوب، گناه چنین فردی را نمی آمرزد و توبه اش را ردّ می نماید. نفس این مطلب به وضوح به ما نشان می دهد که دین الهی چقدر برای پروردگار متعال اهمیت دارد. و تا چه اندازه باید از حریم آن پاسداری نمود. از همین جاست که به راحتی می توان دریافت بدعتگذار در هر لباس و منصبی که باشد، چه ضرر عظیمی به انسانیت وارد می سازد. حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمایند: «فمن یبتغ غیر الاسلام دنیاً تتحقّق شقوته و تنغصم عروته و تعظم کبوته ویکن مآیه الی الحزن الطویل و العذاب الوبیل (الشدید)»

هر کس جز اسلام دینی را برگزیند، به یقین شقاوت او ثابت می گردد. و پیوندش [با خداوند] قطع می شود و سقوطش سهمگین می گردد و سرانجامش اندوه طولانی و عذاب پردرد (شدید) خواهد بود.

بنابراین اگر بدعتگذار به دین، ضرر وارد می کند و اسلام را به غیر اسلام می آراید، و راه شقاوت و سقوط را هموار می کند، باید از او بیم داشت و نسبت به فرو غلطیدن در ورطه او بسیار حسّاس بود.

در حقیقت، بدعتگذار با تغییری که در ساختمان دین حق ایجاد می کند، اراده خود را در کنار اراده خداوند متعال می نشاند و این ساختمان را دگرگون می نماید و با این عمل، نسخه سعادت آدمیان را به دارویی خطرناک تبدیل می کند. البته شاید بتوان گفت با اینکه همه انواع بدعت در دین بسیار قبیح و شخص بدعتگذار بسیار وقیح است اما بعضی از گونه های آن از زندگی و حرمت بیشتری برخوردار است.

از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) منقول است که فرمودند: «هر کس به روی بدعتگذار تبسّم کند، همانا به انهدام دین خود کمک کرده است.»

و از حضرت امام علی (علیه السلام) روایت است که هر کس نزد بدعتگذار برود. و او را محترم شمرد و بزرگ بدارد؛ همانا در نابودی اسلام قدم برداشته است.»

نتیجه:

ملاحظه می فرمایید که چقدر راجع به مسئله بدعت، هشدار داده شده است و تا چه اندازه از خطر آن، سخن به میان آمده است. شخص بدعتگذار ظالم ترین آدمیان و بدعت یک بیماری مهلک برای مومنین  می باشد.

حال چه باید کرد؟ چه تدبیری باید اندیشید تا از فرو غلطیدن در دام بدعتگذار، در امان بود؟

  سید علی محمد هاشمی رضوانی       

بخش اعتقادات شیعه تبیان          

منابع :

1- البدعه، مفهوم ها و آثارها و مواردها، ص30

2- نهج البلاغة (نسخه مرحوم فیض الاسلام) خطبه 160

3 - مستدرک الوسائل ج12، ص 323

4 - من لا یخصره الفقیه، ج3، ص 572