توصیه هایی به قاریان و حافظان قرآن

باید همه، قرآن را بلد باشند. امروز، فردى داراى تحصیلات عالیه و احیاناً قادر به نطق به چند زبان بیگانه، بلد نیست یک سطر قرآن را بخواند! شما را به خدا، این در جامعه‏ ما طبیعى است، یا تصنعى و تحمیلى؟! طبیعى نیست. مگر این مى‏شود؟ انسان مى‏بیند که کاسب، تاجر، کارگر، دانشجو، حتّى طلبه، در صحیح‏خوانى قرآن کمبود دارند. این، نقص بزرگى است؛ این را باید برطرف کنیم.

امروز از این تلاوت‌ها و این نغمه‌هاى شیرین و دلنشین قرآنى که بحمداللَّه جوانان ما روزبه‌روز بهتر، جذاب‌تر و شیرین‌تر در آن پیش میروند، لذت بردیم؛ هم این دو نوجوانى که تلاوت کردند، هم گروه‌هاى دسته‌جمع که همخوانى کردند، خیلى خوب بودند؛ و هم قرّای عزیزمان که انسان هر سالى که می‌شنود این تلاوت‌ها را، خوب احساس می‌کند که کاروان تلاوت قرآن و آهنگ‌هاى قرآنى از آنچه که در گذشته بوده، جلوتر آمده، و اگر مقایسه کنیم با دوران‌هاى قبل و پیش از انقلاب، از صفر بلکه زیر صفر، بحمداللَّه به درجات عالى دست پیدا کرده؛ خیلى مایه خوشوقتى ماست.

دو سه اشکال در اینجا وجود دارد که اینها را عرض کنیم؛ یک اشکال این است که ما خیال کنیم تلاوت قرآن و انس با قرآن و رواج قرآن یعنى فقط همین، این یک اشکال بزرگى است که مبادا ما دچار این بدفهمى و کج‌فهمى بشویم، همه‌ اینها مقدمه است؛ مقدمه براى حاکمیت فضاى فرهنگى قرآن در ذهن جامعه ما.

هنگام تلاوت قرآن خود را مخاطب خداوند بدانید

شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید، قرآن را به معناى حقیقىِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبر کنید و از آن بیاموزید، مرحله‌ بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله‌ قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبر در آیات قرآن و کلمات قرآنى.

کمبود ما برای فهم قرآن حجاب زبانی و لغوی است

این کلماتى که شما ملاحظه می‌کنید، همان چیزهائى است که خداوند متعال به عنوان آخرین ذخیره‌ معنوى وحى الهى به بشریت عطا کرده است، همین‌هاست که باید بشر را تا ابدالآباد، تا انتهاى این عالم، به راه‌هاى سعادت و فلاح و رستگارى هدایت کند؛ پر از معارف است اینها؛ اینها را باید فهمید، متأسفانه ما حجاب زبانى داریم، حجاب لغوى داریم؛ این کمبود ماست.

نفهمیدن معنای آیات حجابی است که باید رفع شود

کمبود ملت‌هاى غیر عرب است، کسانى که زبانشان عربى است، همین طور که قارى تلاوت می‌کند، اینها که نشسته‌اند، ولو نه به ‌صورت کامل، آن را می‌فهمند؛ بیان قرآن، بیان فصیح، بلیغ و خیلى والائى است و هر کسى جزئیات این بیان را نمی‌فهمد، بلاتشبیه مثل گلستان سعدى که انسان آن را مثلاً در جمعى بخواند، خوب، گلستان سعدى فارسىِ بلیغ است، مردم هم می‌فهمند؛ اما دقائق و جزئیاتش را فقط ادبا، اهل ذوق و اهل درک بالا می‌فهمند.

حالا این را هزاران برابر بکنید، قرآن اینجورى است، دقائق و لطائف و جزئیات را ممکن است مستمعِ عرب‌زبانِ معمولى نفهمد، اما بالاخره مفهوم این کلمات را می‌فهمد؛ لذا دلش رقیق می‌شود؛ لذا در شنیدن تلاوت قرآن اشک می‌ریزد؛ چون موعظه‌ الهى را درک می‌کند، این حجابى است که ما داریم و قابل حل هم هست.

بسیاری از لغات قرآن قابل فهم هستند

مبادا کسى خیال کند حالا چه کار کنیم، نمی‌شود؛ نخیر، این کاملاً قابل حل است، بسیارى از کلمات و لغات قرآنى در زبان فارسى متداول ما تکرار شده است و ما می‌فهمیم،

مثلاً فرض بفرمائید: «و لنبلونّکم بشى‌ءٍ من الخوف و الجوع و نقص من الأموال و الأنفس و الثّمرات و بشّر الصّابرین». این آیه‌ شریفه را اگر نگاه کنید، از لغات این آیه، آنچه که یک فارسى‌ زبان نفهمد، فقط دو سه‌تاست، والّا بقیه لغات را می‌فهمد.

حالا مثلاً «لنبلونّکم» را باید برایش معنا کنند، اما «شى‌ء» را می‌داند یعنى چه، خود شما شى‌ء، اشیاء را به کار می‌برید، «خوف» را می‌دانید چیست، «جوع» را می‌دانید چیست، «نقص» را می‌دانید چیست، «اموال» را می‌دانید چیست، «انفس» را می‌دانید چیست، «ثمرات» را می‌دانید چیست، اینها چیزهایى نیست که یک فارسى‌ زبان نفهمد؛ بنابراین، فهمیدن آیات قرآن، فهم حرف‌هاى رابط و ترکیب کلمات و انس با قرآن و مراجعه‌ به ترجمه‌ها دشوار نیست.

امروزه ترجمه‌های خوب فراوان است به آنها مراجعه کنید

خوشبختانه امروز ترجمه‌ خوب هم زیاد است، آن‌ روزهایى که ما عرض می‌کنیم، حتى یک ترجمه‌ خوب از قرآن وجود نداشت که بشود مردم استفاده کنند و از لحاظ معنا خاطر جمع باشند، امروز الحمدللَّه انسان ترجمه‌هاى خوب را مى‌بیند که متعدد وجود دارد، به این ترجمه‌ها مراجعه کنید؛ مردم مراجعه کنند، آن‌وقت می‌فهمند، پس این یک اشکال است که باید این اشکال برطرف بشود؛ یعنى معناى آیات را بفهمند.

«خودتأثیری» آنچه سبب دلنشینی تلاوت قرآن برای مستمع می‌شود

یک اشکال بزرگ در تلاوت‌هاى ما که حالا بحمداللَّه دارد اصلاح مى‌شود، عدم توجه قارى و تلاوت کننده به مضمون آیه‌اى است که مى‌خواند، وقتى شما با مضمون آیه کاملاً آشنا بودید، خود شما در هنگام خواندن تحت تأثیر قرار مى‌گیرید و نفس این تحت تأثیر قرار گرفتن شما هم در لحن و هم در صدا و هم در نغمه و هم حتّى در حرکات ظاهرى شما اثر مى‌گذارد و روى مخاطب و جلسه هم تأثیر مى‌گذارد.

نظیر این موضوع را در خواننده‌هاى شعر فارسى و مداح‌هایى که خوش صدا هستند و در بعضى از جلسات مى‌خوانند، دیده‌اید؛ خواننده وقتی شعر خوبى مى‌خواند، خودش تحت تأثیر صداى خودش قرار مى‌گیرد و لحن او تحت تأثیر این «خود تأثیرى» قرار مى‌گیرد و نافذتر و شیرین‌تر و دلنشین‌تر مى‌شود؛ عیناً در قرآن خواندن هم همین طور است، بعضى از خواننده‌هاى مصرى هم که این جهت را بیشتر رعایت مى‌کنند، لحنشان دلپذیرتر و دلنشین‌تر است، این یک نکته است که باید مورد توجه قرار بگیرد و این در وقف و ابتدا و مسائلى از این قبیل هم تأثیر مى‌گذارد.

برخی از باسوادها هم قرآن خواندن بلد نیستند

باید همه، قرآن را بلد باشند. امروز، فردى داراى تحصیلات عالیه و احیاناً قادر به نطق به چند زبان بیگانه، بلد نیست یک سطر قرآن را بخواند! شما را به خدا، این در جامعه‏ ما طبیعى است، یا تصنعى و تحمیلى؟! طبیعى نیست. مگر این مى‏شود؟ انسان مى‏بیند که کاسب، تاجر، کارگر، دانشجو، حتّى طلبه، در صحیح‏خوانى قرآن کمبود دارند. این، نقص بزرگى است؛ این را باید برطرف کنیم.

همت را بر این مسأله بگمارید که تمام مردم بتوانند قرآن را یاد بگیرند. آن‏وقتى که انس عمومى با قرآن باشد، فهم قرآن ممکن و آسان است.

منبع :

بیانات آیت الله خامنه ای در دیدار با قاریان قرآن