تبیان، دستیار زندگی
پنجمین جایزه ادبی جلال آل احمد امسال درحالی برگزار شد که با حاشیه های فراوانی از منظر داوری توام بوده است.با وجود این که نزدیک به دو هفته از برگزاری این جایزه می گذرد اما این حواشی همچنان ادامه دارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

داستان یک داوری


پنجمین جایزه ادبی جلال آل احمد امسال درحالی برگزار شد که با حاشیه های فراوانی از منظر داوری توام بوده است.با وجود این که بیش از دو هفته از برگزاری این جایزه می گذرد اما این حواشی همچنان ادامه دارد.

داستان یک داوری

اختلاف  ها از آنجا شروع شد که داوران در گروه مستندنگاری، کتاب «شرح اسم» تألیف سیدهدایت‌الله بهبودی در بخش زندگی‌نامه‌های غیرداستانی و در بخش خاطره‌نگاری کتاب «نورالدین پسر ایران» تألیف معصومه سپهری به شکل مشترک به عنوان آثار شایسته تقدیر اعلام کردند.

اعتراض داوران به نتیجه داوری

بعد از معرفی آثار برگزیده ،داوران بخش مستندنگاری مشتمل بر مصطفی رحیمی و کامران پارسی‌نژاد و سیده‌اعظم حسینی نیز در نامه ای که به مجید حمیدزاده دبیر علمی جایزه جلال ‌نوشته‌اند اعتراض خود را نسبت به تغییر نتایج داوری در این بخش اعلام کردند.داوران این بخش نوشته‌اند که رای نهایی آنان در اعلام برگزیده بودن کتاب «شرح اسم» نوشته هدایت‌الله بهبودی نادیده گرفته شده است و به اثری که لایق 110 سکه بود ظلم و در نهایت با اثر دیگری به صورت مشترک به عنوان تقدیری معرفی شده است.همچنین در این نامه نسبت به نادیده گرفته شدن حقوق معصومه سپهری نویسنده کتاب «نورالدین پسر ایران» به عنوان خالق اثر و تقسیم شدن جایزه نهایی (25سکه) با راوی خاطرات اعتراض شده است.

جایزه «شرح اسم» پس فرستاده شد

هدایت الله بهبودی یکی از برگزیدگان بخش مستندنگاری پنجمین جایزه جلال آل احمد در پی این اعتراضات و نامه نگاری ها،جایزه خود را به دلیل بی حرمتی به نویسندگان پس داد.این نویسنده دراین باره گفت:جایزه را پس دادم، نه به دلیل خبری که  منتشر شد.بلکه مجموعه‌ای از شنیده‌های موثق و مشاهداتی که حین برگزاری مراسم به چشم دیدم، این احساس را در من به وجود آورد که حرمت کتاب «شرح اسم» پاس داشته نشده است. این حرمت جنبه شخصی ندارد، بلکه حیثیت ملی که کتاب «شرح اسم» دارد، بیشتر مرا ترغیب کرد که جایزه را پس دهم. ولی چون ناشر شریک معنوی این جایزه هست، به خودم اجازه ندادم که مستقل اقدام کنم. به همین خاطر جایزه را به همراه یک نامه به ناشر دادم تا به وزیر ارشاد پس بدهد.

اعتراض پارسی نژاد/انتخاب ما «شرح اسم» بود

کامران پارسی نژاد یکی از داورن این جایزه هم در نامه‌ای خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و شورای انقلاب فرهنگی و همچنین کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی خواستار رسیدگی به تخلفات صورت گرفته در این دوره از جایزه جلال شد. در بخشی از این نامه آمده: در هیچ یک از جلسات داوری به داوران گفته نشد که قرار است هیئتی تحت عنوان هیت علمی بر رای داوران اعمال نفوذ کرده و رای داوران را بدون ارائه دلیل منطفی ابطال کنند – که اگر چنین مسئله‌ای بیان می‌شد یقینا داوران اینگونه خود را بازیچه دستان دبیر قرار نمی‌دادند و از همان ابتدا آبرو و حیثیت خود را به مخاطره نمی‌انداختند.در آخرین جلسه داوری هریک از داوران از نتیحه آرای دیگران اطلاع نداشتند و در جلسه پایانی بود که مشخص شد کتاب «شرح اسم» بالاترین رای (بالاتر از نود) را نسبت به سایر آثار ارزشمند دیگر دریافت کرده است. در ابتدا این شک وجود داشت که کتاب مذکور در سال نود و یک چاپ شده است اما با پیگیری خانم رجبی‌فر مسئول برگزاری جشنواره مشخص شد که کتاب در سال نود منتشر شده است.در آن جلسه داوران متفق‌القول بر این باور بودند که کتاب «شرح اسم» برگزیده نهایی است تا اینکه دبیر جشنواره آقای مجید حمید زاده از راه رسیدند. ایشان از همان ابتدا که متوجه شدند کتاب «شرح اسم» به عنوان اثر برگزیده قرار است معرفی شود واکنش نشان دادند.رفتار ایشان چون خیره شدن به یک نقطه و مدام دستی بر صورت کشیدن این حس را به من داد که ایشان از این نتیجه ناخرسند هستند تا اینکه طاقت نیاوردند و اعتراض خود را اعلام داشتند.ایشان به صراحت این مسئله را مطرح کردند که کتاب یاد شده اختصاص دارد به زندگی و شرح فعالیت‌های رهبر انقلاب اسلامی لذا برگزیده کردن این کتاب دودی است که به چشم وزارت ارشاد می‌رود چرا که ممکن است همگان فکر کنند وزارت ارشاد تحت تاثیر نام رهبری این کتاب را برگزیده است و در همان جا اینجانب اعتراض کردم و ضمن بر شمردن دلایل برگزیده شدن کتاب از جمله بیان ناگفته‌های تاریخ، شفافیت در طرح حقایق پنهان، رعایت اصول پژوهش و تحقیق توسط پژوهش‌گر ....گفتم که اگر ما چه در مقام داور جشنواره و چه در مقام مسئول وزارت ارشاد در بیان حقایق احساس ضعف و ناتوانی کنیم چه توقعی باید از دیگرانی داشته باشیم که دنبال بهانه جویی هستند.

مجموعه‌ای از شنیده‌های موثق و مشاهداتی که حین برگزاری مراسم به چشم دیدم، این احساس را در من به وجود آورد که حرمت کتاب «شرح اسم» پاس داشته نشده است. این حرمت جنبه شخصی ندارد، بلکه حیثیت ملی که کتاب «شرح اسم» دارد، بیشتر مرا ترغیب کرد که جایزه را پس دهم.

در این لحظه دبیر محترم جشنواره بار دیگر با عصبانیت دستی بر صورت خود کشیدند و تنها به این نکته بسنده کردند که باید دید این اثر در چه سالی منتشر شده است. ایشان در آن جلسه به هیچ عنوان به این مسئله اشاره نکردند که ممکن است رای داوران در جلسه‌ای موسوم به شورای علمی ابطال شود.ایشان شرط برگزیده شدن اثر را تنها منوط به این مسئله کردند که کتاب باید در سال نود منتشر شده باشد که عملا با تقدیری که در روز برگزاری جشنواره از کتاب به عمل آمد مشخص شد کتاب در سال نود منتشر شده است.داوران قصد نداشتند از کتاب نورالدین پسر ایران در صورت حضور کتاب «شرح اسم» تقدیر شود. داوران تقدیر از کتاب نورالدین را تنها به شرطی پذیرفتند که کتاب «شرح اسم» در سال نود و یک منتشر شده باشد.لذا در همان جلسه مشخص می‌شود دبیر جشنواره از همان ابتدا قصد ابطال نظر داوران را داشتند و چه بسا و شاید و احتمال می‌رود نظر خود را بر شورای علمی تحمیل کرده باشند.در اینجا برای من کاملا محرز است که نتیجه داوری پیش از برگزاری آخرین جلسه داوری مشخص بوده و اصولا تعیین داوران و به کار گرفتن آنها در امر داوری نمایشی دور از شان مقام و منزلت وزارت ارشاد بوده است.

تخلف نکرده ایم

دبیر پنجمین دوره جایزه جلال هم درباره انتقادهایی که از سوی برخی داوران مبنی بر برگزیده شدن کتاب «شرح اسم» از سوی داوران و تغییر این نظر از سوی برگزارکنندگان جایزه، عنوان کرد: در جلسه‌ای که داوران این بخش نیز در آن حضور داشتند، ما اعلام کردیم که داوری برای این کتاب با دقت بیش‌تری انجام بگیرد، زیرا کتاب درباره مقام معظم رهبری است و بنابراین این شائبه ایجاد نشود که چون کتاب درباره ایشان نوشته شده، ملاک‌های داوری نادیده گرفته شده است.این کتاب از سوی داوران برگزیده انتخاب شد، ولی هیات علمی این نظر را تنزل داد.

پرونده جایزه جلال مختومه است

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در تازه ترین واکنش در پاسخ به حواشی نتایج جایزه ادبی جلال عنوان کرد: عدم انتخاب کتاب شرح اسم به عنوان اثر برگزیده، بی‌دلیل نیست و همانطور که می‌دانید این کتاب در نخستین انتشار خود، اغلاطی در زمینه تاریخی داشت که سبب ممانعت از سوی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب شد و پس از اعمال اصلاحات نیز از سوی این دفتر، توصیه به نقد این اثر شد.حسینی با اشاره به اینکه اصلاحات انجام‌شده بر روی این کتاب دلیل بر تبدیل شدن آن به اثری ایده‌آل نیست، گفت: این جانب خود از حامیان، مبلغان و مروجان این اثر بودم و در رونمایی این کتاب نیز شرکت کردم، اما این اثر مناسب کتاب برگزیده نیست.

فرآوری: منیژه خسروی

بخش ادبیات تبیان


منابع:

وطن امروز، خبر آنلاین،فارس