حجاب برای کودکان امروز

در جوامع اسلامی که حتی مردان بزرگ از دامن آنان به معراج می روند. زن جایگاه والایی در توسعه و ترویج فرهنگ اسلامی دارد. امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «خوش بخت كسی است كه مادرش دارای گوهر گران بهای عفت باشد». ¹

امام خمینی (ره)، نیز درخصوص میزان نفوذ و تأثیر تربیتی مادران در شخصیت كودكان می‌فرمود: «سعادت بچه ها از دامن مادر شروع می شود. آن قدری كه اخلاق مادر در بچه و كودك نورس تأثیر دارد و به او منتقل می شود، از دیگران عملی نیست. مادرها مبداء خیرات هستند و اگر خدای نخواسته مادرانی باشند كه بچه ها را بد تربیت كنند، مبدأ شرورند. یك مادر ممكن است یك بچه را خوب تربیت كند و آن بچه، یك امّت را نجات بدهد و ممكن است بد تربیت كند و موجب هلاكت امّت بشود».

این مجال به دنبال تبیین نقش تربیتی مادران، در ترویج فرهنگ حجاب و عفاف از طریق تحکیم این ارزش والای اسلامی و ایرانی در بین دختران این- مادران نسل‌های آتی - است.²

پوشش مادر و تأثیرآن در فرزندان

از نظر حكم شرعی، واجب نیست مادر همه ی اعضای بدن خود را از فرزندان خودش بپوشاند. بنابراین باز بودن سر و گردن، دست ها و پاها و ساق پا اشكالی ندارد.³

امّا از نظر تربیتی باید بگوییم كودك به راحتی رفتار و صدای مادر را تشخیص می‎دهد و آن را دنبال می‎كند. رفتار مادر برایش كاملاً آشناست و حافظه‎اش مملو از خاطراتی از این رفتارها است؛ كودك از رفتار و شكل آن ها عكس برداری و در حافظه ی خود ذخیره می‎كند.

پایه‎های اساسی رشد شخصیت كودكان و نوجوانان از طریق تقلید نهاده می‎شود و این شیوه ی تقلید هم از راه شنیداری و هم از طریق بصری حاصل می‎شود. تقلید و الگوپذیری از ویژگی‌های دوران كودكی است. كودك هر آن چه را كه ببیند، براساس تقلید می‎پذیرد و مطابق آن ها عمل می‎كند، بدون این كه از خوبی و بدی آن اطلاع داشته باشد. چشم و گوش كودك، چون دریچه‎ای باز است و ذهن كودك مانند دوربین عكاسی است كه هر چه می‎بیند در آن منعكس و ثبت می‎شود.⁴

بنابراین رفتار مادر تأثیر فراوانی بر روی كودكان دارد. آن ها نمی‎توانند در كارهای شان هدف‎گیری درستی داشته باشند، لذا تمام توجه‎اش به پدر و مادر و اطرافیان است، اعمال و حركات آن ها را مشاهده می‎نمایند و از آنان تقلید می‎كنند. ⁵

این امر در مورد پوشش نیز صدق می کند. اگر مادر همیشه با پوشش مناسب در مقابل فرزندان خود ظاهر شده باشد؛ كودك هم سعی می‎كند همان پوشش را از مادر تقلید كند و در دوران نوجوانی كه نوبت به انتخاب می‎رسد، سعی می‎كند با مادر همانندسازی كند و همان شیوه ی مادر را برای خود انتخاب كند.

امام باقر (علیه السلام) در این مورد می‌فرمایند: «بپرهیزید از این كه در حالی عمل زناشوئی را انجام دهید كه كودكی بتواند شما را ببیند و وضعیت شما را توصیف كند.» ⁶

در حدیثی امام صادق(علیه السلام) می‎فرماید: «در حالی كه كودكی در خانه هست نباید مرد با همسرش جمع شود چون دیدن این منظره به وسیله ی كودك باعث می‎شود كه كودك در بزرگ سالی زناكار شود.» ⁷

پوشش اطرافیان در بلوغ زودرس کودک نقش مهمی دارد. كودكی كه قبل از سن نوجوانی هر روز با بدن نیمه عریان مادر و خواهر مواجه است، زمینه ی تحریك جنسی در او سریع‎تر و زیادتر می شود و باعث ظهور زودرس علائم بلوغ جنسی می گردد. هم چنین پوشش‎های نامناسب والدین در مقابل فرزندان، حیاء و عفت را در دید و منظر آن ها كم اهمیت جلوه می دهد. بنابراین لازم است مادر قبل از پنج سالگی در مقابل كودكان پوشش مناسب داشته باشد تا تصویری كه در ذهن كودك از مادر باقی می‎ماند، تصویری زیبا و آراسته باشد و الگوی مناسبی از پوشش در ذهن كودك نقش ببندد.

آموزش محرم و نامحرم در خانواده

شناخت صحیح احكام الهى عنصری مهم، در تربیت دینى فرزندان مان محسوب مى‌شود. اگر بخواهیم فرزندان خود را طورى تربیت كنیم كه احكام الهى را رعایت نمایند باید از همان كودكى بر طبق دستورات دینى عمل نماییم. براى اینكه دختران و پسران هنگام بلوغ با مشكلى روبه رو نشوند و به تدریج با نقش خاص خود به عنوان دختر و یا پسر آشنایى یابند. بایستی از ابتدا به طور جداگانه با آن ها رفتار شود. این مسأله در مورد دختران اهمیت بیشترى دارد زیرا آن ها زودتر از پسران به بلوغ مى رسند. در تعالیم اسلامى به این نكته توجه كامل و توصیه شده است كه از حدود 6 سالگى، با دختر و پسر با روشى جداگانه رفتار شود. در روایات اسلامى توصیه شده است كه دختر بچه ی شش ساله را، پسر بچه یا مرد نامحرم نبوسد و در بغل نگیرد. همچنین زن‌هاى نامحرم از بوسیدن پسر بچه اى كه سنش از هفت سال گذشته است، خوددارى كنند. همین طور توصیه كرده‌اند كه بستر كودكان در شش سالگى از هم جدا شود. رعایت این اصول سبب مى شود كه دختران و پسران از همان آغاز به تدریج نقش مردانه و زنانه ی مناسب را پیدا كنند و براى بلوغ آمادگى كافى داشته باشند. به هر حال باید از دوران كودكى زمینه براى رشد ویژگی‌هاى فطرى دختر و پسر در خانواده فراهم آید و هر یك از این دو در مسیرى كه آفرینش با تدبیرى حكیمانه پیش پاى آن ها نهاده است، سوق داده شوند.⁸

كودك موقعى فعل تربیتى درونى را پیدا مى‌كند كه خود به طور فعال در آن نقش داشته باشد. اگر خواهان آن هستیم كه كودكان مقررات، ارزش‌ها، خصایل و فضایل اخلاقى را درونى کنند باید لوازم و شرایط تربیت را به گونه‌اى فراهم كنیم كه كودك، خود، راغب و مایل به آن شود. مهم ترین اصل در تربیت خودانگیخته، مساله ی رغبت‌ها و علایق كودك است. ⁹

نوجوانان و جوانان باید خود را چنان با ارزش و با عزم و اراده تصور كنند كه خویشتن را از درون كنترل كنند. آنان چنین انتظارى را در خود بپرورانند كه حتما مى‌باید دیگران آن ها را كنترل كنند. بلکه بایستی به گونه‌اى رشد یابند كه حتى در شرایطى كاملا دور از چشم افراد - كه امكان بهره‌ورى نیز براى آنان فراهم باشد - به لحاظ تقوایى، خود را نگه دارند و دست از پا خطا نكنند. نوجوانان را باید به گونه اى تربیت كرد كه خودكنترل ¹⁰  بار آیند.

از مسایلى كه امام خمینی بیشتر به آن توجه داشتند، محدود بودن ارتباط بین زن و مرد بود. ¹¹ همچنین امام راجع به حجاب دختران می‌فرمایند: «تا تكلیف نشده حجاب لازم نیست، مى تواند هر رنگى كه مى‌خواهد بپوشد. ولى وقتى تكلیف شد، دیگر نگویید عیب ندارد. این را به بچه تلقین كرده‌اید كه راجع به مسایل دینى سخت نباشد، باید به بچه فهماند كه بعد از سن تكلیف، پسرعمو و پسرخاله نامحرم هستند و باید حجاب داشته باشد. این عیب ندارد. سلیقه‌هاى مختلف پدر و مادر مسایل شرع را تغییر مى‌دهد یا از اصل برمى‌گرداند و براى بچه كار را مشكل مى‌كند. نباید مسایل شرع را براى بچه مشكل كرد. اسلام دین راحتى است. دین سختى نیست.» ¹²

شرع مقدس اسلام در رعایت رفتار و پوشش فرد مسلمان حدودى را تعیین كرده است. پوشیده بودن بدن زن و مجاز بودن براى عدم پوشش كفین و وجه و نیز مجاز نبودن مرد و زن در سخن گفتن با یكدیگر به گونه‌اى كه گناه در آن وجود داشته باشد، به عنوان حداقل حدودى است كه مى‌باید رعایت شود.

در مورد رعایت حدود شرعى در روابط دختر و پسر مى باید :

اولاً : ما حدود را به خوبى بشناسیم و از افراط و تفریط بیهوده اجتناب كنیم.

ثانیاً : فرزندان را افرادى بار بیاوریم كه با كنترل درونى رشد كنند نه فقط با كنترل‌هاى بیرونی ما.

آموزش حدود شرعى و مراعات آن ها نه تنها نشانه ی عقب ماندگى و یا محدود سازى فرزندان نیست، بلكه خود نشانگر دقت و توجه یك خانواده به حدود رفتار اجتماعى است. هر قدر فرهنگ یك خانواده بالاتر باشد، به جزئیات و دقایق زندگى و از آن جمله روابط اجتماعى با دیگران، توجه بیشترى مى‌كند. دخترى كه در برخورد با افراد نامحرم از نظر پوشش مراعات مى‌كند و نیز رفتاری متین و مطابق دین در مقابل آن ها دارد، سطح فكر و فرهنگ خود را نشان مى‌دهد. ¹³

خانواده و بدحجابی فرزندان

خانواده: به تحقیق نخستین و مۆثرترین محیط آموزشی و تربیتی انسان، محیط خانوادگی است و اولین مربیان و معلمان او پدر و مادر هستند. خانواده به مثابه ی هسته‌ی اصلی و اولیه‌ی جامعه بوده، حالات فكری و روانی انسان را شكل می دهد. كودك از زمان تولّد تا سالیانی چند، در تماسی مستقیم و انحصاری با خانواده است.

عدم رعایت پوشش اسلامی از سوی مادر و ارتباط پدر و مادر با نامحرم بدون عنایت به موازین اخلاقی و اسلامی، در كاهش حساسیت‌های اعضای خانواده به ویژه فرزندان نسبت به هنجارها و ارزش‌های دینی کاملا تأثیرگذار خواهد بود.

بر اساس تحقیقات به عمل آمده، خانواده‌ی اكثر قریب به اتفاق دختران و زنان بدحجاب و بزهكار یك یا چند ویژگی ذیل را داشته‌اند:

** از هم پاشیدگی كانون خانواده، (چه به صورت ناقص یا كامل، اتفاقی یا ارادی)

**عدم مراقبت والدین از فرزندان در اثر جهالت، گرفتاری و یا نقیصه‌های جسمی، حسی و عاطفی.

** اعتیاد، بزهكاری و انحراف یك یا چند عضو خانواده.

** فضای نامطلوب خانوادگی در اثر تبعیض و تحقیر اعضای خانواده به ویژه مادر و فرزندان دختر؛ و یا نازپروردگی، خشونت، حسادت، كثرت عائله و... .

** اختلافات مذهبی یا نژادی (ناهماهنگی در اصول تربیتی)

** ضعف اعتقادات دینی و عدم حضور و مشاركت پدر و مادر در مراسم و اجتماعات مذهبی .

** رفاه بیش از حدّ و درآمدهای نامشروع و بادآورده.

** فقر، بی كاری و مشكلات شدید مالی.

پیشنهادات:

** به زنان و دختران متدین و عفیف پیشنهاد می‎شود به طور مستمر مطالعات و تحقیقات خود را درباره‌ی فلسفه، فواید و مسائل حجاب افزایش دهند.

** خانواده‎ها، خصوصاً مادران که مسئولیت سنگین تری در تربیت دختران و ارتباط بیشتری با آن ها دارند، در مواجهه با نامحرم از حجاب کامل، مثل چادر استفاده نمایند، تا از این طریق فرزندان دختر نیز از همان کودکی با حجاب اسلامی آشنا شوند و با تمرین کردن نسبت به آن انس بگیرند. البته در کنار تمرین و عادت دادن آنان، لازم است مادران ابعاد مختلف حجاب و پوشش و فواید آن را برای دختران تبیین و آن ها را به رعایت پوشش کامل اسلامی تشویق و در انتخاب دوستان آن ها توجه کنند.

**پرهیز از دوگانگی و حتی چند گانگی در برخوردها و رفتارها و تبلیغ‌ها و ...

**كنترل فرزندان توسط والدین در خروج و ورود از منزل و نظارت بر حضور آنان در مجالس و محافل خصوصی و غیرخصوصی.

**رعایت والدین در استفاده از فیلم‌های مبتذل و برنامه‌های ماهواره‌ای در حضور فرزندان؛ چرا كه زمینه‌ی كنجكاوی آنان ایجاد شده و كودكان نیز به دنبال تقلید بر می‌آیند.

** رعایت اصول اخلاقی و پوشش مناسب والدین در منزل در حضور فرزندان، پدر در مقابل دختر و مادر در مقابل پسر (و حتی محارم نسبی كه ممكن است موجب بروز حوادث بسیار شومی نیز گردد)

**از بین بردن دغدغه ی معیشت برای خانواده‌ها و كم كردن و در نهایت از بین بردن اختلاف طبقاتی.

** تعیین حدود حجاب اسلامی با عنایت به فرهنگ غنی اسلامی و ایرانی برای دختران و پسران.

** ترویج فرهنگ اصیل اسلامی و قرآنی در صدا و سیما و سینما.

**جلوگیری از تولید و فروش محصولات غیرفرهنگی و البسه ی نامناسب.

پی نوشت ها :

1. عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی قم و مدرس جامعه المصطفی العالمیه.

2. رزاقی، احمد، بدحجابی، ریشه ها و راه کارها(قسمت اول)، خبرگزاری فارس.

3. همان.

4. مکارم شیرازی، ناصر، رساله ی توضیح المسائل، قم، هدف، ص424.

5. فرهادیان، رضا، آن چه والدین و مربیان باید بدانند، رئوف، قم، 1370، ص38.

6. همان.

7. حر عاملی، محمد حسن، وسائل، ج14، ص94.

8. فیض کاشانی، ملا محسن، من لا یحضره الفقیه، ج3، ص275.

9. راهنمای پدران و مادران، ج1، ص77.

10. تربیت طبیعی در مقابل تربیت عاریه ای، ص188-189.

11. Sehf-control

12. عاطفه اشرافی، پا به پای آفتاب، ج1، ص212.

13. پا به پای آفتاب، ج1، ص191.

برگرفته از : ماهنامه پیام زن

مطالب مرتبط:

شرکت کنندگان مسابقه بدحجابی

مهم ترین اولویت یک زن

نگاه هایی درجستجوی هوس