تبیان، دستیار زندگی
بهترین شیوه‏ی عزاداری، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدس امام حسین علیه‏السلام و تاریخچه‏ی کربلا است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نظرات آیت الله مکارم در موردعزاداری

آیت الله مکارم

بهترین شیوه‏ی عزاداری، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدس امام حسین علیه‏السلام و تاریخچه‏ی کربلا است.

بهترین شیوه‏ی عزاداری، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدس امام حسین علیه‏السلام و تاریخچه‏ی کربلا و تحلیل فرازهای آن و مراسم سوگواری، و همچنین تشکیل دسته‏جات عزاداری با شکوه، توأم با شعارهای بیدار کنندهاست.

1 ـ آیا زنجیر زنی و قمه‏زنی و شمشیر زنی در عزاداری امام حسین علیه‏السلام جایز است؟

جواب: بی‏شک مراسم سوگواری خامس آل عبا علیه‏السلام از افضل قربات است، ولی نباید کاری کرد که موجب وهن مذهب در نظر دیگران شود.

2ـ آیا تعزیه و شبیه خوانی اشکال دارد و اگر اشکال نداشته باشد بفرمایید که اگر مرد لباس زنان را در تعزیه بپوشد و به جای او بخواند اشکال دارد؟

و آیا صدای شیپور و طبل و دهل در تعزیه حرام است یا خیر؟ در پایان مستدعی است شرایط تعزیه خوانی را بیان فرمایید.

جواب: شبیه خوانی اگر با دروغ و آلات لهو توأم نباشد و موجب توهین به مقام شامخ حسین بن علی علیهما‏السلام یا سایر شهدا نشود اشکالی ندارد واحتیاط آن است که مردان لباس زنان را نپوشند.

3ـ آیا شبیه خوانی ـ که نمایش مذهبی است و درباره‏ی واقعه‏ی عاشورا یا اربعین حسینی علیه‏السلام برگزار می‏گردد ـ جایز است؟

جواب: اگر امر خلاف شرعی در آن نباشد و موجب هتک مقدّسات نشود اشکالی ندارد.

4ـ سینه زدن با تیغ و یا زنجیر زدن با زنجیری که دارای چاقو و یا تیغ می‏باشد و منجر به زخمی شدن بدن و جاری شدن خون می‏شود، چه حکمی دارد؟

جواب: همان گونه که قبلاً نیز اشاره کرده‏ایم، مسئله‏ی عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه‏السلام در هر زمان و در هر مکان از افضل قربات و مایه‏ی تقویت روح ایمان و شهامت اسلامی و ایثار و فداکاری و شجاعت در مسلمین است،

ولی کیفیت عزاداری باید چنان باشد که بهانه‏ای به دست دشمنان اسلام ندهد و موجب سوء استفاده از آن نشود و این مراسم عظیم و پرشکوه تضعیف نگردد و به همین جهت از کارهایی که موجب وهن مذهب است باید پرهیز شود.

5ـ نظر مبارک را در رابطه با کیفیت مطلوب نحوه‏ی برگزاری عزاداری سالار شهیدان علیه‏السلام بیان فرمایید؟

جواب: بهترین شیوه‏ی عزاداری، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدس امام حسین علیه‏السلام و تاریخچه‏ی کربلا و تحلیل فرازهای آن و مراسم سوگواری، و همچنین تشکیل دسته‏جات عزاداری با شکوه، توأم با شعارهای بیدار کننده و سازنده و پخش جزوه‏ها و پوسترهای حساب شده و پرمحتوا و استفاده از پلاکاردها یا شعارهای جالب و جاذب و روشن کننده‏ی اهداف عزاداری حضرت سیدالشهدا علیه‏السلام و مانند آن است.

6ـ در آستارا، سنتی است که مردم به آن اعتقاد راسخ دارند، مسئله بدین صورت است که:

روز تاسوعا و عاشورا عَلَمی که در تمام مناطق مرسوم است در دست افراد خاصی می‏دهند که آن فرد با حرکتهای مخصوص و حتی گاهی با حمله‏ور شدن به زنان و مردان و ترساندن بچه‏ها و به تعبیر مردم:

علم را جوش می‏آورند و آن را نسبت به امام حسین علیه‏السلام می‏دهند، مردم دور آن جمع می‏شوند و می‏گویند علم فرد را دنبال خود می‏برد، وقتی علم بعضی از افراد را زخمی می‏کند به معنای آن است که آن فرد، انسان بدی است و با دیده‏ی تردید به عَلَم نگاه کرده است.

متأسفانه عَلَم در دست افراد معلوم الحال به جوش می‏آید و گاهی افراد متدین و وجیه را زخمی می‏کند، نظر شما را در این مورد خواستاریم؟

جواب: عزاداری حضرت خامس آل عبا علیه‏السلام از موجبات مهم تقویت دین است ولی نباید آن را آلوده به این گونه کارهای نادرست کرد که موجب اذیت و آزار عزاداران و هتک حرمت افراد آبرومند می‏شود.

7ـ در شرایطی که دشمنان اسلام سعی در منزوی کردن مسلمانان دارند و با حیله‏هایی می‏خواهند اسلام را خرافی و مسلمانان را بی‏منطق معرفی کنند،

انجام برخی اعمال که در متن دین وجود نداشته و در بعضی مناطق عده‏ای در تظاهر به اسلام و تعظیم شعائر، مرتکب آن می‏شوند که احیانا موجبات وهن شیعه و عزاداری را فراهم آورده است، چه حکمی دارد؟

جواب: لازم است در این شرایط و اوضاع پیروان اهل بیت علیهم‏السلام و عاشقان مکتب حسینی از هر کاری که موجب وهن این مراسم می‏شود

بپرهیزند و به جای آن به سراغ مراسمی بروند که عظمت اهداف حسینی را بیش از پیش آشکار می‏سازد و اگر جمعی از بزرگان فقهای پیشین (قده) در عصر و زمان خود بعضی از این کارها را به دلایلی اجازه فرموده‏اند، هرگاه در عصر و زمان ما بودند مسلما نظر دیگری داشتند. خداوند همه‏ی ما را از پیروان مکتب آن بزرگوار و جان نثاران او قرار دهد.

8ـ در شهرستان ما مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورا و سایر ایام به صورت تعزیه خوانی برگزار می‏شود،

تا شش سال قبل که فقط در محل ما برگزار نمی‏شد اهالی محل به محلات دیگر جهت دیدن تعزیه می‏رفتند و در آن محلات با مشکلات زیادی مواجه می‏شدند لهذا تصمیم گرفتیم این مراسم را در محل خودمان برگزار کنیم نظر شما چیست آیا در این شرایط تعزیه خوانی جایز است؟

جواب: چنانچه تعزیه خوانی مشتمل بر امر حرامی مانند دروغ یا هتک حرمت امامان بزرگوار و بزرگان دیگر و امثال اینها نباشد و مانع مجالس سخنرانی و نماز نگردد اشکالی ندارد.

9ـ آیا استفاده از وسایلی که به شکل صلیب هستند و درماه محرم الحرام در جلوی صف عزاداری حمل می‏شود جایز است؟

جواب: این علامتها تداعی صلیب را نمی‏کنند ولی عزاداری هر چه ساده‏تر باشد بهتر است.

10ـ آیا پول دادن به مرثیه سرایانی که در لابه‏لای اشعار و سخنان خود بعضی از مصایب بی‏مدرک یا ضعیف السند را نقل می‏کنند و یا با غنا می‏خوانند جایز است و آیا نقل این گونه مطالب به عزاداری ضربه نمی‏زند؟

جواب: پول را در برابر کارهای مشروع آنها بدهند و نسبت به کارهای خلاف، نهی از منکر کنند.

عزاداری حسینی علیه‏السلام

بدون شک عزاداری سالار شهیدان از افضل قربات و احیای خون آنان مایه‏ی نجات در دنیا و آخرت است.

افراد ناآگاه و بی‏خبر، حادثه خونین کربلا را مربوط به گذشته می‏پندارند، و از تکرار سوگواری‏ها در هر سال دچار تعجّب می‏شوند، در حالی که آگاهان آن را مربوط به یک جریان مهم و مستمر در سراسر زندگی بشر می‏دانند، که در کربلا به اوج خود رسید، و به عنوان یک الگوی جاودانه در تاریخ ماند.

و آن جریان مبارزه با کفر و ظلم و بیدادگری وترجیح مرگ سرخ توأم با آزادگی بر زندگی ذلت بار و ننگین است.

آنها می‏گویند چرا شما برای حادثه‏ای که مربوط به سیزده قرن پیش است اشک می‏ریزید؟ ولی نمی‏دانند که اشک ما اعلان جنگ ما به ظالمان و بیدادگران و زشت کاران در هر زمان است.

قطره‏های اشکی که از روی معرفت نسبت به اهداف والای حسین علیه‏السلام و یارانش جاری می‏شود گلوله‏های آتشینی است بر ضد تبهکاران و جنایتکاران تاریخ، و گوهرهای گرانبهایی است برای هدیه به مظلومان و ستمدیدگان و ملّتهای دربند، و این است معنی «کل یوم یوم عاشورا و کل ارض ارضِ کربلا».

و به همین دلیل همیشه طاغوتها و دشمنان اسلام از انجام این مراسم در هراسند و می‏خواهند آن را به تعطیل بکشانند.

و درست به همین دلیل ما می‏گوییم به هر قیمت که ممکن شود باید این مراسم حفظ گردد، حتی در بعضی از کشورها که دشمنان اهل بیت قصد خاموش کردن این چراغ فروزان را داشتند و از ما سۆال کردند گفتیم به هیچ قیمت عقب نشینی نکنید، ولو بَلَغَ ما بَلَغ، و هر چند خون خود را در این راه نثار کنید.

درست است که این مراسم ذاتا مستحب است ولی زنده نگه داشتن آن در مواردی از اوجب واجبات است.

در اینجا لازم می‏دانم همه‏ی برادران و خواهران ایمانی را به چند نکته توجه دهم:

1ـ باید همه بکوشند با خالصترین نیّات در این مراسم شرکت جسته، و قلب و روح خود را در اختیار سالار شهیدان قرار دهند، و به اهداف والای این قیام بزرگ تاریخ اسلام و بشریّت بیاندیشند، و گویندگان عزیز و نویسندگان محترم اهداف مهم این قیام پربار را تشریح کرده، و سوگواران را روز به روز با آن آشناتر سازند تا مصداق کامل «عارفا بحقّه» حاصل گردد.

2ـ برادران و خواهران ایمانی باید خلوص این مراسم را از اموری که مخالف شرع اسلام و دستورهای پیشوایان بزرگ دین است حفظ کنند

و از هر کاری که بهانه به دست دشمنان می‏دهد بپرهیزند و نیز از اعمالی مانند قمه زدن و قفل در تن کردن وامثال آن که رهبر معظم انقلاب در بیانات پربار خود به آن اشاره نمودند اجتناب جویند.

زیرا این اعمال دست آویزی به دست دشمنان خواهد داد تا کلّ این مراسم عظیم و سازنده را زیر سۆال برند، قمه را باید بر سر دشمن کوبید نه بر سر دوست، قفل را باید بر دهان دشمن زد، نه بر تن دوست، درست است که انگیزه این افراد عشق به امام حسین علیه‏السلام و مکتب اوست ولی باید توجه داشت که مقدس بودن انگیزه به تنهایی کافی نیست

باید نفس عمل هم مقدّس باشد، کیفیّت عزاداری یا باید در نصوص اسلامی وارد شده باشد و یا مشمول عمومات و اطلاقات ادلّه گردد، و این گونه کارها مسلما نه منصوص است و نه مصداق عزاداری در عرف عقلا و اهل شرع، به علاوه موانعی نیز از نظر شرع در برابر آن قرار دارد، و به تعبیر دیگر نه مقتضی شمول عمومات موجود است و نه مانع مفقود.

درست است که جمعی از بزرگان فقهای پیشین قدس اللّه‏ اسرارهم اجازه بعضی از این امور را در عصر خود به دلایل خاصی داده‏اند ولی آنها هم اگر در عصر ما و شرایط زمان ما بودند به یقین طور دیگری فتوی می‏دادند.

3ـ باید توجه داشت که هدف اصلی قیام امام حسین علیه‏السلام همان گونه که در وصیت تاریخی معروف آن حضرت آمده احیای امر به معروف و نهی از منکر بود.

بر همه عاشقان مکتبش لازم است این دو فریضه الهی و قرآنی را زنده کنند و به امام و پیشوای بزرگشان اقتدا نمایند، و از طریق صحیح و حساب شده با منکرات به مبارزه برخیزند، و با گفتار و اعمال خود معروف را زنده کنند.

خداوندا همه‏ی ما را از پیروان راستین مکتب آن بزرگوار قرار ده، و مشمول شفاعتش در دنیا و آخرت بنما. آمین یا رب العالمین. (قم ـ ناصر مکارم شیرازی 26/3/73 مطابق با ششم محرم الحرام1415)

بخش احکام اسلامی


تهیه و تنظیم: جواد دلاوری

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.