آیا پوشیدن لباس مشکی برای امام حسین علیه السلام مکروه است؟

فلسفه عزاداری برای ائمه (علیهم السلام)

فلسفه و حكمت عزاداری را می‏توان در امور ذیل، رهیابی كرد:

الف. محبت و دوستی: قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) و اهل‏بیت (علیهم السلام) را بر مسلمانان واجب كرده است. ( شوری، آیه 23؛ هود ، آیه 29؛ میزان‏الحكمه، ج 2، ص 236) روشن است كه دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق، كسی است كه شرط دوستی را به جا آورد. یكی از مهم‏ترین لوازم دوستی، هم دردی و هم دلی با دوستان در مواقع سوگ یا شادی آنان است؛( المحبة فی الكتاب والسنة، ص 169 - 170 و 181 - 182). از این رو در احادیث، بر برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل‏بیت (علیهم السلام) و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان، تأكید فراوان شده است.

حضرت علی (علیه السلام) در روایتی می‏فرماید: «شیعه و پیروان ما در شادی و حزن ما شریكند». «یفرحون لفرحنا و یحزنون لحزننا»( بحارالانوار، ج 44، ص 287.) امام صادق (علیه السلام) نیز فرمودند:. «شیعیان ما پاره‏ای از خود ما بوده واز زیادی گل ما خلق شده‏اند؛ آنچه كه ما را بدحال یا خوشحال می‏سازد، آنان را بدحال و خوشحال می‏گرداند.» ( امالی، ص 305)

این وظیفه عقلانی و شرعی، ایجاب می‏كند كه در ایام عزاداری اهل‏بیت (علیهم السلام)، حزن و اندوه خود را به «زبان حال»؛ یعنی، با اشك، آه و ناله و زاری، از نظر خوراك، با كم خوردن و كم آشامیدن مانند افراد غم‏زده‏طبق فرموده امام صادق (علیه السلام) به معاویة بن وهب، «عزاداران سیدالشهدا در روز عاشورا از آب و غذا دوری جویند تا آن كه یك ساعت از وقت فضیلت نماز عصر بگذرد، و در حد لزوم به غذای معمول صاحبان مصیبت، سدّ جوع و عطش كنند».( تاریخ النیاحة الامام الشهید الحسین بن علی، ج 1، صص 157-159). و از نظر پوشاك، با پوشیدن لباسی كه از حیث جنس و رنگ و نحوه پوشش در عرف، حكایت‏گر اندوه و ناراحتی است، آشكار سازیم.

ب. انسان‏سازی: از آنجا كه در فرهنگ شیعی، عزاداری باید از سر معرفت و شناخت باشد؛ هم‏دردی با آن عزیزان، در واقع یادآوری فضایل، مناقب و آرمان‏های آنان بوده و بدین شكل، آدمی را به سمت الگوگیری و الگوپذیری از آنان سوق می‏دهد.

فردی كه با معرفت در مجالس عزاداری، شركت می‏كند؛ شعور و شور، شناخت و عاطفه را درهم می‏آمیزد و در پرتو آن، انگیزه‏ای قوی در او پدیدار گشته و هنگام خروج از مراسم عزاداری، مانند محبی می‏شود كه فعّال و شتابان، به دنبال پیاده كردن اوصاف محبوب در وجود خویشتن است.

ج. جامعه‏سازی: هنگامی كه مجلس عزاداری، موجب انسان‏سازی گشت؛ تغییر درونی انسان به عرصه جامعه نیز كشیده می‏شود و آدمی می‏كوشد تا آرمان‏های اهل‏بیت (علیهم السلام) را در جامعه حكم‏فرما كند.

به بیان دیگر، عزاداری بر اهل‏بیت (علیهم السلام)؛ در واقع با یك واسطه زمینه را برای حفظ آرمان‏های آنان و پیاده كردن آنها فراهم می‏سازد. به همین دلیل می‏توان گفت: یكی از حكمت‏های عزاداری، ساختن جامعه براساس الگوی ارائه شده از سوی اسلام است.

د. انتقال‏دهنده فرهنگ شیعی به نسل بعد: كسی نمی‏تواند منكر این حقیقت شود كه نسل جدید در سنین كودكی، در مجالس عزاداری با فرهنگ اهل‏بیت (علیهم السلام) آشنا می‏شوند. به راستی عزاداری و مجالس تعزیه، یكی از عناصر و عوامل برجسته‏ای است تا آموزه‏های نظری و عملی امامان راستین، به نسل‏های آینده منتقل شود. مراسم عزاداری، به دلیل قالب و محتوا، بهترین راه برای تعلیم و تربیت نسل جدید و آشنایی آنان با گفتار و كردار اهل‏بیت (علیهم السلام) است.

بعد از این مقدمه این نوشتار را با چند پرسش و پاسخ در باب عزاداری ادامه می دهیم:

جواب: پوشیدن لباس سیاه در عزای امام حسین ‌علیه‌السلام مطلوب است.

آیت الله صافی گلپایگانی(مد ظله)

جواب: اگر موجب وهن مذهب یا مۆمنین یا مراسم عزادارى معصومین «علیهم السلام» باشد، جایز نیست و در هر حال بهتر است مۆمنین مراعات شۆون عزادارى معصومین «علیهم السلام» بویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین «علیه السلام» را بنمایند.

آیة الله خامنه ای(مد ظله)

جواب: عزاداری خامس آل عبا از مهمترین شعائر دینی و رمز بقای تشیع می باشد ولی بر عزاداران عزیز لازم است از کارهایی که موجب وهن مذهب می گردد و یا آسیبی به بدن آنها وارد می کند خودداری کنند.

آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله)

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان

منابع:

سایت اندیشه قم

پایگاه اطلاع رسانی مراجع عظام: خامنه ای، صافی، مکارم شیرازی(مد ظلهم)

سایت اسک قرآن