سندى بزرگ بر کرامت خاندان کرَم

آیه ولایت، مظهر کرامت

در تفسیر مجمع البیان و كتب دیگر از عبد اللَّه بن عباس چنین نقل شده:

روزى در كنار چاه زمزم نشسته بود و براى مردم از قول پیامبر صلی الله علیه وآله حدیث نقل مى‏كرد ناگهان مردى كه عمامه‏اى بر سر داشت و صورت خود را پوشانیده بود نزدیك آمد و هر مرتبه كه ابن عباس از پیغمبر اسلام صلی الله علیه وآله حدیث نقل می كرد او نیز با جمله" قال رسول اللَّه" حدیث دیگرى از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل مى‏نمود.

ابن عباس او را قسم داد تا خود را معرفى كند، او صورت خود را گشود و صدا زد اى مردم! هر كس مرا نمى‏شناسد بداند من ابوذر غفارى هستم. من با این گوشهاى خودم از رسول خدا صلی الله علیه وآله شنیدم، و اگر دروغ مى‏گویم هر دو گوشم كر باد، و با این چشمان خود این جریان را دیدم و اگر دروغ مى‏گویم هر دو كور باد، كه پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:

«علىّ قائد البررة و قاتل الكفرة منصور من نصره مخذول من خذله؛

على پیشواى نیكان است، و كشنده كافران، هر كس او را یارى كند، خدا یاریش خواهد كرد، و هر كس دست از یاریش بردارد، خدا دست از یارى او برخواهد داشت».

سپس ابوذر اضافه كرد: اى مردم روزى از روزها با رسول خدا صلی الله علیه وآله در مسجد نماز مى‏خواندم، سائلى وارد مسجد شد و از مردم تقاضاى كمك كرد، ولى كسى چیزى به او نداد، او دست خود را به آسمان بلند كرد و گفت: خدایا تو شاهد باش كه من در مسجد رسول تو تقاضاى كمك كردم ولى كسى جواب مساعد به من نداد.

در همین حال على علیه السلام كه در حال ركوع بود با انگشت كوچك دست راست خود اشاره كرد. سائل نزدیك آمد و انگشتر را از دست آن حضرت بیرون آورد، پیامبر صلی الله علیه وآله كه در حال نماز بود این جریان را مشاهده كرد، هنگامى كه از نماز فارغ شد، سر به سوى آسمان بلند كرد و چنین گفت:

«خداوندا برادرم موسى از تو تقاضا كرد كه روح او را وسیع گردانى و كارها را بر او آسان سازى و گره از زبان او بگشایى تا مردم گفتارش را درك كنند، و نیز موسى درخواست كرد هارون را كه برادرش بود وزیر و یاورش قرار دهى و بوسیله او نیرویش را زیاد كنى و در كارهایش شریك سازى.

خداوندا! من محمد پیامبر و برگزیده توام، سینه مرا گشاده كن و كارها را بر من آسان ساز، از خاندانم على را وزیر من گردان تا بوسیله او، پشتم قوى و محكم گردد».

ابوذر مى‏گوید: هنوز دعاى پیامبر صلی الله علیه وآله پایان نیافته بود كه جبرئیل نازل شد و به پیامبر صلی الله علیه وآله گفت: بخوان.

پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: چه بخوانم؟

گفت: بخوان «إِنَّمَا وَلِیُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَوةَ وَ یُۆْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُون» (مائده/55) .

در بسیارى از كتب اسلامى و منابع اهل تسنن، روایات متعددى دائر بر اینكه آیه فوق در شان امام على علیه السلام نازل شده نقل گردیده كه در بعضى از آنها اشاره به مساله بخشیدن انگشتر در حال ركوع نیز شده و در بعضى نشده، و تنها به نزول آیه درباره آن حضرت قناعت گردیده است.

این روایت را" ابن عباس" و" عمار یاسر" و" عبداللَّه بن سلام" و" سلمة بن كهیل" و" انس بن مالك" و" عتبة بن حكیم" و" عبداللَّه ابى" و" عبداللَّه بن غالب" و" جابر بن عبد اللَّه انصارى" و" ابوذر غفارى" نقل كرده‏اند(1) و علاوه بر این ده نفر از خود امام على علیه السلام نیز این روایت در كتب اهل تسنن نقل شده است.(2)

جالب اینكه در كتاب غایة المرام تعداد 24 حدیث در این باره از طرق اهل تسنن و 19 حدیث از طرق شیعه نقل كرده است.(3) كتابهاى معروفى كه این حدیث در آن نقل شده از سى كتاب تجاوز مى‏كند كه همه از منابع اهل تسنن است. (4)

سوره انسان، و انسانیت حقیقی

ابن عباس مى‏گوید: حسن و حسین علیهماالسلام بیمار شدند پیامبر صلی الله علیه وآله با جمعى از یاران به عیادتشان آمدند، و به على علیه السلام گفتند: اى ابوالحسن! خوب بود نذرى براى شفاى فرزندان خود مى‏كردى، على و فاطمه علیهماالسلام و فضه كه خادمه آنها بود نذر كردند كه اگر آنها شفا یابند سه روز روزه بگیرند. ]طبق بعضى از روایات امام حسن و امام حسین علیهماالسلام نیز گفتند ما هم نذر مى‏كنیم روزه بگیریم[ .

چیزى نگذشت كه هر دو شفا یافتند، در حالى كه از نظر مواد غذایى دست خالى بودند على علیه السلام سه مَن جُو قرض نمود، و فاطمه علیهاالسلام یك سوم آن را آرد كرد، و نان پخت، هنگام افطار سائلى بر در خانه آمد و گفت: «السلام علیكم اهل بیت محمد ، سلام بر شما اى خاندان محمد! مستمندى از مستمندان مسلمین هستم، غذایى به من بدهید خداوند به شما از غذاهاى بهشتى مرحمت كند».

آنها همگى مسكین را بر خود مقدم داشتند، و سهم خود را به او دادند و آن شب جز آب ننوشیدند.

روز دوم را هم چنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتى كه غذا (همان نان جوین) را آماده كرده بودند، یتیمى بر در خانه آمد آن روز نیز ایثار كردند و غذاى خود را به او دادند ]بار دیگر با آب افطار كردند و روز بعد را نیز روزه گرفتند[.

در سومین روز اسیرى به هنگام غروب آفتاب بر در خانه آمد باز سهم غذاى خود را به او دادند هنگامى كه صبح شد على علیه السلام دست حسن و حسین علیهماالسلام را گرفته بود و خدمت پیامبر صلی الله علیه وآله آمدند. هنگامى كه پیامبر صلی الله علیه وآله آنها را مشاهده كرد دید از شدت گرسنگى مى‏لرزند! فرمود: این حالى را كه در شما مى‏بینم براى من بسیار گران است، سپس برخاست و با آنها حركت كرد هنگامى كه وارد خانه فاطمه علیهاالسلام شد دید در محراب عبادت ایستاده، در حالى كه از شدت گرسنگى شكم او به پشت چسبیده، و چشمهایش به گودى نشسته، پیامبر صلی الله علیه وآله ناراحت شد.

در همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت اى محمد! این سوره را بگیر، خداوند با چنین خاندانى به تو تهنیت مى‏گوید، سپس سوره" هل اتى" را بر او خواند ]بعضى گفته ‏اند كه از آیه «ان الْأَبْرارَ» تا آیه «كانَ سَعْیُكُمْ مَشْكُوراً» كه مجموعا هیجده آیه است در این موقع نازل گشت[.

آنچه را در بالا آوردیم نص حدیثى است كه با كمى اختصار در کتاب " الغدیر" به عنوان قدر مشترك میان روایات زیادى كه در این باره نقل شده، آمده است، و در همان كتاب از 34 نفر از علماى معروف اهل سنت نام مى‏برد كه این حدیث را در كتابهاى خود آورده‏اند (با ذكر نام كتاب و صفحه آن)، به این ترتیب روایت فوق از روایاتى است كه در میان اهل سنت مشهور بلكه متواتر است(5) حتى این مطلب به قدرى معروف و مشهور است كه در اشعار شعرا، و حتى در شعر معروف" امام شافعى" آمده است.

با توجه به آراء علمای شیعه و اکثر علمای اهل سنت، شأن نزول آیات مورد بحث روشن گردید. اما این که عده ای تلاش دارند بدون سند و مدرک، برای دیگران فضیلت سازی کنند ولی فضایل اهل بیت عصمت و طهارت را نادیده بگیرند، نشان گر اوج مظلومیت آن حضرات است. به راستی که تعصب و نادانی انسان را کر و کور می سازد.

پی نوشت:

1) به كتاب احقاق الحق جلد دوم صفحات 399 تا 410 مراجعه شود.

2) به كتاب المراجعات صفحه 155 رجوع شود.

3) منهاج البراعه جلد دوم صفحه 350.

4) از جمله محب الدین طبرى در ذخائر العقبى صفحه 88 و علامه قاضى شوكانى در تفسیر فتح القدیر جلد دوم صفحه 50 و در جامع الاصول جلد نهم صفحه 478 و در اسباب النزول واحدى صفحه 148 و در لباب النقول سیوطى صفحه 90 و در تذكرة سبط بن جوزى صفحه 18 و در نور الأبصار شبلنجى صفحه 105 و در تفسیر طبرى صفحه 165 و در كتاب الكافى الشاف ابن حجر عسقلانى صفحه 56 و در مفاتیح الغیب رازى جلد سوم صفحه 431 و در تفسیر در المنصور جلد 2 صفحه 393 و در كتاب كنز العمال جلد 6 صفحه 391 و مسند ابن مردویه و مسند ابن الشیخ و علاوه بر اینها در صحیح نسایى و كتاب الجمع بین الصحاح السته و كتابهاى متعدد دیگرى این احادیث آمده است؛ براى اطلاع بیشتر به كتاب" احقاق الحق" جلد دوم و" الغدیر" جلد دوم و" المراجعات" مراجعه شود.

5) در "الغدیر" در جلد 3، صفحه 107 تا 111 ؛ و در كتاب" احقاق الحق" در جلد 3 صفحه 157 تا 171 حدیث فوق از 36 نفر از دانشمندان و علماى اهل سنت با ذكر ماخذ نقل شده است.

                                                                                                                                 فرآوری: ابوالفضل صالح صدر

منبع: تفسیر نمونه، جلد ‏4، صفحات 421 -426؛ و جلد ‏25، صفحات 344-345.