نم در هشت بهشت

کاخ هشت‌بهشت تنها عمارت بازمانده از دوره‌ی صفوی از مجموعه‌ی باغ‌های بزرگ نقش جهان است که به‌علت زیبایی‌اش دل هر بیننده‌ای را می‌رباید. حتی ژاک شاردون، نویسنده‌ی فرانسوی قرن نوزدهم، درباره‌ی تزیینات و شکوه داخل کاخ گفته است، هیچ بیننده‌ای این همه شکوه و دلربایی را نمی‌تواند در یک کاخ تصور کند.

عمارت تاریخی کاخ هشت بهشت نمونه‌ای از کاخ های محل سکونت آخرین سلاطین دوره صفوی است . باغ وسیعی که عمارت درآن واقع شده است جزئی « از باغ بزرگ نقش جهان بوده بنام باغ بلبل که به دستور شاه اسماعیل اول احداث گردید » . این بنا در تاریخ 1080هـ.ق ساخته شده و نامهای دیگر آن هشت به هشت ، هشت در بهشت ، باغ بلبل می باشند.

این عمارت هشت ضلعی است که چهارنما دارد و با همه شباهتها هیچ یک مانند دیگری نیست . به نظر می‌رسد نمای شمالی نمای اصلی است حال اینکه وجود استخر در ضلع شرقی تعیین کننده نمای اصلی است .

عمارت دو متر بالا تر از سطح زمین ساخته شده است . عمارت دارای دو طبقه است و پله ها طوری طراحی شده‌اند که از هرطرف به عمارت فوقانی و تحتانی عبور و مرور می‌شود .

اتاقهای طبقه اول در چهار گوشه عمارت تزئیناتی از گچبری و نقاشی دارند در طبقه دوم مجموعه‌ای از رواقها و اتاقها با در و پنجره‌های خاتم کاری است .

در وسط تالار حوضی هشت ضلعی از جنس مرمر معروف به حوض مروارید قرار دارد. این حوض طوری حجاری شده که آب از سوراخهایش مانند مروارید تراوش میکند .

پارک مجلل و زیبایی در اطراف این کاخ ساخته شده که در حال حاضر ازگردشگاههای مشهور شهر اصفهان است .

اما مدتی است دورتادور این کاخ فریبنده، حفاری‌هایی انجام شده و این حفاری‌ها تا زیر پایه‌های بنای کاخ ادامه یافته و حتی تلی از خاک در کنار تابلوی سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان ریخته شده است.

ناظر مرمت کاخ هشت‌بهشت، نم و رطوبت بتن‌های اطراف کاخ را دلیل مرمت کردن آن دانست و بیان کرد: در سال‌های گذشته، لایه‌های زیرین سنگ‌فرش دور کاخ با بتن پر شد. وقتی فضای سبز اطراف کاخ آبیاری می‌شود، نم و رطوبت حاصل از آبیاری به داخل بتن‌ و زیر پی ساختمان نفوذ می‌کند.

پورماج مقدس‌زاده گفت: در عملیاتی که در حال انجام است، مقرر شده تا لایه‌ی بتونی دور کاخ برچیده شود و این کار توسط وسایل دستی انجام می‌شود و قرار است با ساخت یک کانال نم‌کش و یک کانال زه‌کش، این طرح به پایان برسد.

وی با بیان این‌که‌ عملیات اجرایی با فاصله‌ی 30 سانتی‌متری از بنای کاخ در حال انجام است، ادامه داد: در عملیاتی دیگر، برای احیای بخش‌های تزیینی و چوبی داخل کاخ اقدام شده‌ است. عملیات داخل کاخ با گذاشتن در‌های چوبی برای جلوگیری از ورود پرندگان و ایجاد زبره گچ‌ها در زیر نقاشی‌ها برای محافظت از آن‌ها به پایان می‌رسد. البته عملیاتی که در خارج و داخل کاخ در حال انجام است، با مشورت کارشناسان سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود.

این مهندس ناظر افزود: بخش‌هایی از عملیات اطراف کاخ با دریل DC پنج کیلویی انجام می‌شود، اما این دریل در فاصله‌ی چهار متری بنا کار می‌کند.

در مورد تزیینات معماری این کاخ زیبا باید گفت به حدی باشکوه و هنرمندانه بوده که سیاحان بسیاری زبان به تحسین آن گشوده‌اند. متأسفانه امروز از نرده‌های چوب زرنگار و قابها و جام‌های بلور و آلت‌های شیشه‌ای رنگارنگ ظریف اثری بر جای نمانده‌است چرا که در دوره‌های بعد از صفویه و بخصوص در عصر قاجاریان تغییرات بسیاری در آن داده شده‌است. این تغییرات به حدی است که برخی از سیاحان آن را از دوران قاجار به حساب آورده‌اند.

در اواخر دوران قاجار عمارت هشت بهشت به مالکیت خصوصی اشخاص در آمد و از زیورهای نفیس و گرانبهای دوره صفویه عاری گردید بطوری که امروز از آن همه شکوه و فریبندگی داخل کاخ و آب نماها و جوی‌های آب روان اثری بر جای نمانده‌است. با همه دخل و تصرفات زیبایی صفوی این بنا برجای مانده‌است چنان که آندره گدار باستان‌شناس و ایران‌شناس می‌گوید:

«... کاخ هشت‌بهشت با تالاری که از هر سو باز است و با چهار عمارت کلاه‌فرنگی در چهار گوشهء خود هنوز هم ترکیب اصلی و مختصری از لطف و ملاحت روزگاران گذشته را حفظ کرده‌است.»

ذکر این نکته مناسبت دارد که تزئینات این کاخ هشت‌گوشه که نشانه روحیه معماری و تزئینات اواخر دوره صفوی است به همراه ساختمان آن که میان باغ واقع شده‌است بعدها به فراوانی مورد تقلید قرار گرفته‌است.

ایسنا

سایت بیتوته