حکایت وعده‌های یخ زده مسئولین
اکنون که بیش از 80 روز از وقوع زلزله در استان آذربایجان شرقی سپری شده است. وعده مسئولان دولتی که با حضور در این منطقه قول ساخت‌و‌ساز و تهیه مسکن زلزله‌زدگان تا پیش از شروع فصل سرما را داده بودند هنوز اجرا نشده است.
مردم صدها روستا که در اثر زلزله تخریب شده به ناچار همچنان در چادر بسر می برند و این چادر ها یارای مقاومت در برابر وزش باد شدید، بارندگی و سرمای شدید را ندارد. اکنون زلزله‌زدگان باید آماده تحمل سرمای منفی 2ظ درجه زمستان و یا مهاجرت اجباری از زادگاه خود باشند.
صبح‌های زود و هوای دزد پاییزی، رد خشکی و پوسته شدن، سرخی و ترک و حتی زخم‌های دست و صورت و ... این تصویر در حین ورود به مناطق زلزله‌زده آذربایجان با دیدن بچه‌های کوچک، خیلی زودتر از چیزهای دیگر به چشم می‌خورد.
این شرایط، برای دختران و زنان آسیب‌دیده و داغدار آذربایجان بعد از تحمل بار مصیبت و از تن در آوردن لباس سیاه، وظایف جدیدی همچون آجر بالا انداختن، سیمان درست کردن، آچار به دست گرفتن و پیچ کردن دیواره کانکس‌ها را علاوه بر نگهداری از کودکان و آماده کردن کنسرو‌ها برای نهار و شام و ... بر دوششان قرار داده است.
برای زنان روستایی این مناطق کار کردن نه عار است و نه اتفاق جدید. آنها خوب می‌دانند که بعد از اولین برف، خشکی روی دست کودکانشان تبدیل به زخمی بزرگتر می‌شود و آتش کنار چادر کمتر روشن می‌ماند و خیس شدن چادر و اطراف آن و یا کانکس‌های فلزی، خطر اتصال کردن بخاری‌های برقی چند برابر می‌شود و اگر تا قبل شروع بارش برف فقط چند ساعت در روز از این بخاری‌ها استفاده می‌کردند، حالا دیگر باید به طور کلی قید آن را بزنند و...
زلزله که آذربایجان را لرزاند، سیل اشک‌ها و درد‌ها جاری شد. بعد عزم ملی برای کمک به زلزله‌دگان شکل گرفت. کمک‌ها جاری شد و وعده‌ها یکی پس از دیگری بر زبان مسئولان می‌آمد.
اما وعده آماده شدن سرپناه زلزله‌زدگان در مدت دو ماه را، حالا باید به فراموشی سپرد. فصل سرما بی رحمانه بر زلزله‌زدگان وارد شد و آوارگان نه در خانه‌های وعده داده شده که حتی در حسرت اسکان موقت حداقلی برای محافظت از سرما به سر می‌برند. هنوز بخش بزرگی از مردم زلزله‌زده آذربایجان در چادر‌ها، فصل سرما را انتظار می‌کشند.
در حال حاضر قرارداد 10هزار واحد کانکس بسته شده است. هر چند طبق قانون مدیریت بحران وظیفه وزارت کشور است که همراه بنیاد مسکن کارهای اسکان آسیب دیدگان را انجام دهند. از این ده هزار واحد کانکس تا کنون 2600 واحد کانکس به منطقه اهر و هریس تحویل داده شده است
برای پیگیری وضعیت زلزله‌زدگان و اقدامات مسئولان برای اسکان آنها، با عباس فلاحی باباجان نماینده مردم اهر و هریس و عضو کمیسیون عمران مجلس گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
چه میزان از واحدهای منطقه اهر و هریس در زلزله آذربایجان آسیب دیده است؟
در منطقه اهر و هریس 6 نقطه شهری و 405 روستا قرار دارد که مجموع تعداد واحدهای مسکونی در روستا‌ها و شهرهای منطقه 54 هزار و 167 واحد است. تعداد واحدهایی که از پنج درصد تا 100درصد آسیب دیده‌اند، 36 هزار واحد است؛ یعنی 67 درصداز واحدهای شهری و روستایی منطقه خسارت دیده‌اند.
از این تعداد واحد آسیب دیده چه تعداد بازسازی شده‌اند یا در حال بهره برداری هستند؟
از نظر آوار برداری تقریبا تمام واحدهای روستایی آوار برداری شده است اما در شهر‌ها تا به حال 65 واحد آوار برداری انجام شده است. واحدهایی که بالای 60 درصد خسارت دیدند در شهر و روستا، 14 هزار واحد است که پی‌کنی 56 درصد آنها انجام شده است. از مجموع آن 14 هزار، تا هفته گذشته، 1210 واحد مسقف شده بود. مسئولان ادعا می‌کنند که تمام ساختمان‌هایی که چهاردیوار آن بالا رفته است، تا آخر این هفته مسقف می‌شود بنا بر این ادعا اگر هم عملیاتی شود که به نظرمن غیر ممکن است، 1000 واحد دیگر هم مسقف می‌شود با این حال 2210 واحد در مقابل 14 هزار واحد عدد کوچکی است.
قرار بود کانکس‌هایی برای اسکان موقت مردم آسیب دیده ارسال شود،در حال حاضر چه تعداد کانکس به منطقه رسیده است؟
آقای تابش با توجه به تجربیات پیشین، تلاش های زیادی برای اسکان زلزله زدگان انجام داد. در حال حاضر قرارداد 10هزار واحد کانکس بسته شده است. هر چند طبق قانون مدیریت بحران وظیفه وزارت کشور است که همراه بنیاد مسکن کارهای اسکان آسیب دیدگان را انجام دهند. از این ده هزار واحد کانکس تا کنون 2600 واحد کانکس به منطقه اهر و هریس تحویل داده شده است.
فصل سرما در منطقه آغاز شده است، آیا فکر نمی‌کنید برای اسکان مردم باید جدی‌تر از این پیگیری کنید؟
از مجموع خسارت‌ها حتی اگر تا پایان ماه 3000 واحد ساختمان مسقف و 3000 واحد هم کانکس تحویل داده شود، باز هم بقیه مردم توی چادر‌ها هستند. ما به یک کارخانه تولیدی هلال احمر رفتیم که در آنجا 15 نوع چادر تولید می‌شود. ما با نماینده ورزقان و آقای پزشکیان رفتیم و یکی از چادر‌ها را قبول کردیم که سه لایه بود و مقاومت خوبی داشت. چادر‌ها را به یک شرط می‌پذیریم که این چادر‌ها را در منطقه کوهستانی بیاورند و من به همراه فرماندارهای منطقه هریس و اهر و ورزقان و نمایندگان مجلس یک شب را در آن منطقه در چادر سپری کنیم و اگر توانستیم دوام بیاوریم این را به مردم بدهند. قرار شد چهار چادر برای آزمایش به ما داده شود و ما این چادر‌ها را در منطقه کوهستانی مستقر کنیم به مردم هم گفتیم که چادر‌ها را قبول نکنند تا ما تایید کنیم.
چرا برای بازسازی مسکن زلزله‌زدگان با پیمانکاران خصوصی قرارداد بسته نمی‌شود؟ حتی پیمانکارهایی هستند که از این مسئله استقبال کردند اما پاسخی از سوی مسئولان نگرفتند.
اتفاقاً ما یک روستا را به عنوان پایلوت در اختیار این نیرو‌ها قرار دادیم که الان با هزینه‌های خودشان واحدهای مسکونی را ساختند و آماده تحویل است. اما بنیاد مسکن دغدغه این را دارد که تناقضی در ساختمان‌ها به وجود بیاید .
چقدر از نیروهای مردمی و داوطلب برای کمک به زلزله‌زدگان و مردم آسیب‌دیده بهره گرفته شد؟
ما در ابتدا اصرار داشتیم که از افراد خیرخواه و نیروهای مردمی استفاده کنیم، برخی از این نیروهای داوطلب نتوانستند در منطقه دوام بیاورند و خیلی زود منطقه را ترک کردند. ضمن اینکه متاسفانه با برخی از گروه‌های داوطلب برخوردهای امنیتی شد . ما همایش‌هایی برگزار کردیم و از نیروهای مردمی خواستیم که بیایند و قرارداد ببندند. اما هنوز نتوانستیم از بخش خصوصی برای بازسازی مناطق زلزله زده استفاده کنیم.
تشکیل پرونده مردم خسارت دیده انجام شده است. بانک‌ها توان این را که هر روز برای بیش از 10 تا 15 نفر تشکیل پرونده بدهند و وام اعطا کنند را ندارند ما به وزیر اقتصاد گفتیم که تعداد بانک‌های عامل را افزایش دهند در حال حاضر فقط دو بانک کشاورزی و مسکن متولی ارائه تسهیلات هستند
چه مشکلاتی برای تسریع در بازسازی این مناطق وجود دارد؟
در منطقه دو مشکل اساسی برای ساخت مسکن و بازسازی واحدهای آسیب‌دیده وجود دارد: یکی کمبود مصالح است، هر اندازه مصالح زیاد باشد به همان میزان کار سریع‌تر جلو می‌رود. مشکل دیگر کمبود پیمانکار است.
یعنی مشکل اعتبارات وجود ندارد؟
مشکل بیش از اینکه اعتباراتی باشد، پیچ و خم‌های اداری است. ما 21 مورد مصوبه از دولت گرفتیم. اعضای دولت را به مناطق زلزله زده بردیم. مثلا وام 20 میلیونی را به 22 میلیون افزایش دادیم، شرط 20 درصد فونداسیون را حذف کردیم در گذشته باید 20 درصد از عملیات فونداسیون انجام می‌شد و بعد قسط اول وام پرداخت می‌شد. منطقه ما اقلیم خاصی دارد و مصوباتی متناسب با این منطقه می‌طلبد. در حال حاضر ارائه تسهیلات در شهر‌ها به کندی صورت می‌گیرد که دو دلیل دارد اول مسئله پروانه ساخت است که توسط شهرداری انجام می‌شود و معمولا مشکلاتی در صدور پروانه‌ها وجود دارد.
دوم بانک‌های عامل برای ارائه تسهیلات است. تشکیل پرونده مردم خسارت دیده انجام شده است. بانک‌ها توان این را که هر روز برای بیش از 10 تا 15 نفر تشکیل پرونده بدهند و وام اعطا کنند را ندارند ما به وزیر اقتصاد گفتیم که تعداد بانک‌های عامل را افزایش دهند در حال حاضر فقط دو بانک کشاورزی و مسکن متولی ارائه تسهیلات هستند.
وضعیت آموزش و بازسازی مدارس در مناطق آسیب‌دیده به چه صورت است؟
نزدیک به 110 مورد مدرسه در منطقه آسیب دیده‌اند. قراردادی بین بنیاد مسکن و وزارت آموزش و پرورش منعقد شد به طوری که این وزارت‌خانه سه میلیارد تومان در اختیار بنیاد مسکن قرار داد تا همراه ساخت واحدهای مسکونی، مدارس نیز احداث شوند. در برخی روستا‌ها کانکس‌هایی به جای مدرسه مستقر شده است.
وضعیت بهداشت و درمان چطور؟ آیا تدابیری برای تسریع در ساخت بیمارستان‌ها و خانه‌های بهداشت اندیشیده شده است؟
بهداشت و درمان از اهمیت بالایی در مناطق زلزله زده برخوردار است. در زمینه بهداشت و درمان و بیمارستان حتی یک ساختمان هم ساخته نشده است. وزارت بهداشت برای دو بیمارستان بزرگ منطقه که آسیب عمده‌ای دیدند هیچ اقدامی انجام نداده است. در حال حاضر اقدامات پزشکی و بهداشتی در چادر‌ها انجام می‌شود. تجهیزات پزشکی در چادر‌ها مستقر شدند. البته بیمارستان هریس به مدرسه منتقل شده است. خانه‌های بهداشت هم همچنان بازسازی نشدند. در حال حاضر عملیات پزشکی به دو صورت انجام می‌شود، یکی از طریق واحدهای سیار که با آمبولانس به روستا‌ها سرکشی می‌کنند و دیگر خانه‌های بهداشتی که در چادر مستقر شدند.
آیا مصوبه دولت برای پرداخت وام بلاعوض دو میلیون تومانی به زلزله‌زدگان اجرایی شد؟
در اجرای این مصوبه دولت دو مشکل وجود دارد اول اینکه سلیقه‌ای برخورد شد، مثلا به ساختمانی که 40 درصد آسیب دیده 40 درصد وام بلاعوض را اختصاص دادند. ضمن اینکه دو میلیون مصوب هم پرداخت نمی‌شود بلکه این میزان به یک میلیون بدل شده است و آن را هم فقط به کسانی می‌دهندکه 100 درصد واحد مسکونی شان ویران شده است. در حال حاضر این 22 میلیارد تومان بلا عوض در اختیار استاندار است که آن را تقسیم کند.
و حرف آخر این که
آنجا هوا خود ناجوانمردانه سرد است... پس، بیش از این سردتر و سردترش نگردانیم!!
فرآوری: نسرین صفری بخش اجتماعی تبیان
منابع:قانون آنلاین/تهران نیوز/مردم سالاری
