زیارت عاشورا - قسمت اول

در این طرح درس، دانش آموزان با یک سری مباحث از سلسله آموزش های نمازخانه ای مقطع راهنمایی با زیارت عاشورا آشنا می شوند.

وسایل لازم:

1. امکانات پخش صوت

2. ماکت یا نمایشِ تصویریِ ضریح مبارک امام حسینعلیه السلام

4. مفاتیح به تعداد دانش آموزان ـ چنانچه چنین امکانی در مدرسه شما نیست می توانید روز قبل از همه بخواهید که با خود بیاورند یا از برگه ذیل به تعداد دانش آموزان تهیه نمایید.

5. جهت دانلود متن دعای زیارت عاشورا کلیک کنید.

طرح درس:

تبیین اهمیت واقعه و رویدادِ بزرگ عاشورا در این جلسه بسیار حائز اهمیت است. نقل است که در واپسین لحظاتِ حیاتِ شریف امام مجتبی علیه السلام در گفتگویی که میان حضرتشان با سید الشهدا علیه السلام صورت می پذیرد، امام حسین علیه السلام عرض ناراحتی و تألم می فرمایند ـ برای اطلاع بیشتر به کتب تاریخی اهل بیت علیهم السلام نظیر منتهی الآمال رجوع فرمائید ـ امام مجتبی علیه السلام در پاسخ برادر می فرمایند: لا یَوم کَیومُکَ یا اَباعَبدِالله.

اگر خارج از فضایِ حزن و اندوه به این گرامی جمله حضرت توجه فرمائید، نکته ای بسیار لطیف و بزرگ بر ما کشف می شود که هیچ روزی چون روز حسین علیه السلام نیست؛ از هر لحاظ، عاشورا بزرگ ترین روزها و ساعت هاست و خلاصه جملگی آنات و لحظات و تجربیات و تصمیمات بشری می باشد.

در این واقعه هم پیر هست و هم جوان، هم سعید و هم شقی، نصرانی و مسلمان، شیعیان خطاکار و مردود و هم شیعیان درست کار و مقبول، ظلم و عدل، بزرگی و کوچکی، تصمیم های درست و غلط که سعادت یا بد عاقبتی را الی الابد به وجود آورده و هزاران نکته دیگر که در طول حیات هر یک از ما ممکن است پیش بیاید.

حال از دانش آموزان بخواهیم که دوباره بیندیشند به این عبارت نورانی:  که لایَوم کَیومُکَ یا اَباعَبدِالله.

حال از دانش آموزان بخواهید که مواردی از این دست را که در واقعه عاشورا سراغ دارند بیان نمایند. در ادامه از بچه ها بپرسید که آیا با عبارتی به نام "حدیث قدسی" آشنایی دارند؟

پس از سؤال و جواب می گوییم حدیث قدسی حدیثی است که از خدا روایت شده!

خب، این گفته باعث تعجب و حتی شاید خنده دانش آموزان خواهد شد و این سوال پیش خواهد آمد که تفاوتش با قرآن چیست؟

توضیح می دهیم که حدیث قدسی حدیثی است که معنا از پروردگار است و لفظ از معصوم صادر شده است ولی قرآن هم معنی و هم لفظ از ناحیه پروردگار صادر شده است.

در این جا ذکر می کنیم که زیارت عاشورا حدیثی قدسی است که از طرق مختلف از زبان مبارک اهل بیت علیهم السلام نقل شده، مثلاً از امام محمدباقر علیه السلام و توسط علقمة بن محمد حضرمی و محمدبن اسماعیل از صالح بن عقبه و او از مالک جهنی روایت شده است.

صفوان بن مهران جمال از امام صادق علیه السلام هم زیارت عاشورا را نقل کرده و می گوید امام علیه السلام فرمودند: همواره این زیارت و دعایش را بخوان، که من بر کسی که این زیارت و دعایش را از دور و نزدیک می خواند ضامنم که زیارتش قبول گردد؛ و سعیش مورد تقدیر خداوند شود؛ و سلام او به امام حسین علیه السلام برسد و حاجتش هرگونه و هرچقدر باشد از سوی خداوند برآورده گردد.

آن گاه امام صادق علیه السلام به من فرمودند:

من این زیارت را با همین ضمانت ـ قبولی و تقدیر الهی و وصول سلام ـ از پدرم و پدرم امام سجاد علیه السلام با همین ضمانت از امام حسین علیه السلام و حسین علیه السلام با همین ضمانت از برادرش حسن علیه السلام و حسن علیه السلام ضمانت از پدرش امیر مؤمنان علی علیه السلام و امیر مؤمنان با همین ضمانت از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با همین ضمانت از جبرئیل و او با همین ضمانت از خداوند متعال نقل کرده اند.

که در اینجا مجدداً به مفهوم حدیث قدسی و اهمیت زیارت عاشورا تأکید می کنیم.

حالا مفاتیح ها یا برگه های مخصوص زیارت عاشورا را بین دانش آموزان توزیع کنید و ضمن توضیح مکان قرار گرفتن زیارت عاشورا در صفحات زیارت مخصوص امام حسین علیه السلام آن ها را به طور اجمالی در چند جمله با زیارت عاشورا غیر معروفه و زیارت اربعین نیز آشنا نمائید. سپس زیارت را با صوت خوش بخوانید ـ یا فایل صوتی زیارت عاشور را از اینجا دانلود کنید ـ  و هر قطعه را جدا جدا خوانده و برای دانش آموزان معنی کنید. حتی در بسیاری موارد از آن ها برای معنی کمک بخواهید و دانش آموزان را به کار بگیرید.

سپس توضیح می دهیم از آن جا که زیارت نوعی اعلام موضع در مشخص کردن خط فکری است و آثار سازنده ای هم دارد؛ آن چه به عنوان متن زیارتی خوانده می‌شود از نظر محتوا و جهت دهی، از حساسیّتی ویژه برخوردار است. به همین جهت ائمه علیهم السلام با آموختن نحوه زیارت به یاران خود، به این عمل سازنده جهت و غنای بیشتری بخشیده‌اند. زیارت عاشورا هم به سبب آثار سازندة فردی و اجتماعی و بیان مواضع فکری و عقیدتی شیعه و نشانه گرفتن خطر انحراف اهمیت ویژه ای دارد.

شماری از دستاوردهای این زیارت در فعالیت شماره یک آورده شده است؛ با توجه به آموخته هایِ این جلسه آن را تکمیل و در جلسه بعد با خود بیاورید.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: محمد حسین بنکدار

تنظیم: مریم فروزان کیا