بهترین سن برای توبه کردن !

بر اساس روایاتی از معصومین توبه‌كننده واقعی كسی است كه دوستان بد خود را تغییر دهد و با كسانی كه او را در راه دین و اطاعت خدا كمك و تشویق كند دوستی كند، مجالس و محافل خود را تغییر دهد و در مجالس گناه حاضر نشود حتی اگر خودش در این مجالس حضور یابد و مرتكب گناه نكند.

تأثیر انكارناپذیر تغییر فضای گناه در پذیرش توبه

همچنان که اگر کسی سمی خورده باشد، اگر طالب صحت بدنش است لازم است بر او که فوری دست و پایی کند و آن سم را به قی و غیره از بدن خود خارج بسازد و اگر مسامحه کرد، او را دفعة هلاک خواهد کرد، سمومات معاصی نیز چنین است که اگر مسامحه از توبه شود، بسا می‏شود که فورا می‏میرد و ختم به شر می‏شود. «نعوذ باللّه‏ جمیع انبیا و اولیا» عمده ترسشان در دار دنیا، از سوء خاتمه بوده است.

با توبه می‏توان ظلمت‏های درونی را به روشنی تبدیل کرد و به سوی فطرت پاک حقیقت‏جوی خود بازگشت و درصدد جبران گذشته برآمد و به سفارش‏هایی که در باب توبه وارد شده است، عمل کرد. البته خواندن و یادآوردن داستان توبه کنندگان راستین که با عزم و اراده‏ای استوار از گرداب گناه بالا آمده‏اند، می‏تواند الگوی خوبی برای توبه‏کاران باشد.

توبه کننده، در حقیقت مهاجر الی اللّه‏ است؛ زیرا توانسته است به وسیله توبه از گناهان و ناپاکی‏ها دوری گزیند. انسان اگر از گناه پشیمان شود، گام نخست را برای پاکی وجودش برداشته است و این توفیق را نباید نادیده گیرد. خوب است فرد گناهکار بداند که رسول گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله می‏فرماید:

«التّائبُ مِنَ الذّنبِ کَمَن لاذَنبَ لَهُ؛ بازگشت کننده از گناه، مانند کسی است که گناهی بر او نباشد»

چه بسا انسان تصمیم به توبه می‏گیرد و نفس اماره را شکست می‏دهد، ولی شیطان او را فریب می‏دهد و پیشنهاد امروز و فردا را به او می‏کند که شیطان از این راه بسیاری از انسان‏ها را از توفیق توبه باز می‏دارد.هنگامی که باب قبول توبه باز شد، شیطان از تسلط به انسان ناامید گشت، ولی راه چاره را در این دید که انسان‏ها را با آرزوی «توبه صحیح و کامل» فریب دهد و توبه آنان را تا هنگام مرگ به تأخیر اندازد.

پیامبر خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم درباره اهمیت توبه جوان می‏فرماید: «ما مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبُّ اِلَی اللّه‏ِ مِنْ شابٍّ تائِبٍ؛ هیچ چیز نزد خدا، محبوب‏تر از جوان توبه کننده نیست».

برای انسان چیزی لذت بخش‏تر از این نیست که خداوند او را دوست می‏دارد و انسان توبه‏کار نیز شامل این لطف الهی است: «اِنّ اللّه‏ یُحبُّ التَوّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرینَ؛ خداوند توبه‏کاران و پاکیزگان را دوست دارد». (بقره: 222)

جوانی بهترین سن توبه است و البته موقعیت هر سنی برای توبه، بهتر از سن بالاتر است و نباید توبه را لحظه‏ای به تأخیر انداخت، نباید منتظر شب جمعه، شب قدر، صحرای عرفات، ماه محرم و یا... شد.

رساندن این پیام در قالب تفسیر مناجات پرشکوه «تائبین» در اوقات مناسب به ویژه هنگامی که آمادگی روحی برای توبه وجود دارد، می‏تواند از مۆثرترین برنامه‏های تربیتی باشد.

توبه یك حالت روحی و تحول درونی است. توبه به كاربردن یك یا چند لفظ نیست بلكه انقلاب حقیقی از درون و مقابله با امیال و روح شیطانی است.

توبه اولین مرحله از مراحل رسیدن به قرب الهی است و تا زمانی كه انسان در این دنیا زندگی می‌كند و مرگش فرا نرسیده باشد خداوند مهلت داده تا بنده‌اش توبه كند.

فقط زمانی كه مرگش فرا می‌رسد و انسان خود را مضطر و بیچاره می‌بیند، توبه سودی نخواهد داشت. زیرا در هنگام مرگ، توبه به معنای پشیمانی و تحول نیست بلكه از روی استیصال است.

فرعون زمانی كه در آب محصور می‌شود و مرگ را به چشم می‌بیند توبه می‌كند و می‌گوید: «و جَاوَزْنَا بِبَنِی إِسْرَائِیلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْیًا وَعَدْوًا حَتَّى إِذَا أَدْرَكَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنتُ أَنَّهُ لا إِلِهَ إِلاَّ الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَأَنَاْ مِنَ الْمُسْلِمِینَ»، «و فرزندان اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روى ستم و تجاوز آنان را دنبال كردند تا وقتى كه در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت ایمان آوردم كه هیچ معبودى جز آنكه فرزندان اسرائیل به او گرویده‏اند نیست و من از تسلیم‏شدگانم»( آیه 90 سوره یونس)

آن ایمان آوردن و توبه كردن فاقد ارزش است. خداوند در آیه بعدی، آیه 91 دیگری می‌فرماید: «آیا الان ایمان می‌آوری؟ در حالی كه تا قبل از این نافرمانی می‌كردی و از تبهكاران بودی!»

ناامیدی از لطف و رحمت الهی بزرگ‌ترین گناه شمرده شده است. انسان با هر گناهی و در هر سنی می‌تواند توبه كند و از خدا طلب بخشش كند.

بهترین زمان توبه جوانی است هرچند كه در پیری هم خداوند توبه را قبول می‌كند، اما زمانی كه انسان هنوز در سنین جوانی است و شخصیت او ثابت نشده توبه آسان‌تر است.

امام‌علی(علیه السلام) در نهج‌البلاغه حكمت 409 شش شرط برای استغفار ذكر نموده است كه دو شرط اول ركن توبه است، دو شرط دوم شرط قبول توبه و دو شرط آخر شرط كمال توبه هستند.

اركان توبه و استغفار

پشیمانى از گناهان و اعمال زشت گذشته و تأسف و ناراحتی واقعی دوم عزم جدی بر ترك گناه به طور همیشگی و بدون بازگشت (توبه نصوح) از اركان مهم تویه هستند. ادای حقوق مردم به شكلی كه هیچ حقی از كسی بر گردن فرد نباشد تا خدا را ملاقات كند. به جا آوردن تمام واجباتی كه از او فوت شده و ادای حق خداوند از شرایط پذیرش توبه هستند.

اوج توبه کدام قسمت آن است؟

اوج توبه این است كه انسان گوشت‌هایی كه از گناه و با مال حرام بر تن روییده را آب كند و با لقمه حلال گوشت تازه جایگزین آن كند.

توبه‌كننده باید بدن خود را كه همیشه راحت بوده با انجام اعمال و طاعت الهی به رنج بیفكند تا شیرینی معصیت از بدنش خارج شود. با استفاده از روایاتی كه از معصومین نقل شده توبه كننده واقعی كسی است كه دوستان بد خود را تغییر داده و با كسانی كه او را در راه دین و اطاعت خدا كمك و تشویق كند دوستی كند، مجالس و محافل خود را تغییر داده و در مجالس گناه حاضر نشود حتی اگر خودش گناه نكند، اخلاق و نیت خود را تغییر دهد. آرزوهایش را كوتاه و زبانش را حفظ كند. به فكر محرومان و گرسنگان باشد، لباس و ظاهر خود را تغییر دهد.

منابع :

ایکنا

بیانات استاد اخلاق شیخ محمد بهاری