آلودگی هوا عبارت است از مخلوط ذرات جامد و گازهای موجود در هوا که برای سلامت انسان، حیوان و گیاهان ضرر دارد.

اتومبیل‌ها، مواد شیمیایی ناشی از کارخانه‌ها، گرد و غبار، گرده‌های گیاهان می‌توانند موجب آلودگی هوا گردند.

برخی از آلودگی‌های هوا موجب مشکلات جهانی می‌شود، مثل نازک شدن لایه اوزون در جو زمین و گرم شدن زمین.

یکی از علل عمده آلودگی هوا در شهرها ناشی از گاز اوزون می‌باشد. هنگامی که اوزون، آلودگی هوا را موجب می‌شود، به نام دود می‌خوانند.

آلاینده‌ها

موادی که باعث آلودگی هوا می‌شود را آلاینده‌ها می‌خوانند.

به آلاینده‌هایی که در هوا پر می‌شوند و به طور مستقیم باعث آلودگی هوا می‌شوند، آلاینده‌های اولیه می‌گویند.

انواع آلاینده‌های اولیه عبارتند از: مونوکسیدکربن ناشی از اگزوز ماشین ها و دی اکسید سولفور ناشی از سوختن زغال سنگ.

اگر آلاینده‌های اولیه تحت واکنش‌های شیمیایی در هوا قرار بگیرند، آلودگی بیشتر می‌شود و به این نوع آلاینده‌ها، آلاینده‌های ثانویه می‌گویند. دود فتوشیمیایی نمونه‌ای از آلاینده‌های ثانویه می‌باشد.

اجزای سیستم تنفسی

هوا از طریق بینی وارد بدن می‌شود. بینی به عنوان یکی از مهم‌ترین تصفیه کننده‌های بدن می‌باشد.

موهای کوتاه و شرایط گرم و مرطوب بینی باعث می‌شود که آلاینده‌های بزرگ وارد بدن نشوند.

سپس هوا وارد نای می‌شود.

نای به دو قسمت تقسیم می‌شود، برونش راست و برونش چپ.

هر کدام از برونش‌ها (نایژه‌ها) به محفظه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند.

کوچکترین محفظه برونش را به نام برونشیول (نایژک) می‌خوانند.

هر نایژک محتوی میلیون‌ها کیسه‌های هوایی به نام آلوئول می‌باشد.

آلودگی هوا و سیستم تنفسی

ذرات جامد می‌توانند بر روی دیواره‌های نای، نایژه و نایژک‌ها بنشینند. بیشتر این ذرات توسط زائده‌های کوچک مومانند، از بینی خارج می‌شوند (زمانی که سرفه و یا عطسه می‌کنید، این ذرات را از بینی خود خارج می‌سازید).

ذرات بسیار کوچک ممکن است وارد آلوئل‌های ریه شوند و چندین هفته، ماه و یا سال در آنجا بمانند.

آلودگی هوا بر عملکرد ریه اثر می گذارد. تنفس دائمی آلودگی هوا بر عملکرد صافی اثر می‌گذارد و در نتیجه مقدار زیادی آلاینده وارد قسمت‌های پایین ریه می‌گردد.

ریه یک عضو مسئول جذب اکسیژن هوا و دفع دی اکسید کربن خون می‌باشد.

تخریب ریه در اثر آلودگی هوا موجب جلوگیری از این فرایند و بروز بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی می‌گردد.

گروه‌های در معرض خطر

- بیماران قلبی

- بیماران ریوی

- افراد مسن

- نوزادان و کودکان: بیشتر در معرض خطر می‌باشند، چراکه ریه‌های آنها در حال رشد می‌باشد.

- زنان باردار

اثرات آلودگی هوا بر سلامت

اگر در معرض آلودگی هوا قرار داشته باشید، ممکن است بیماری‌هایی را بگیرید، از جمله: ذات الریه (پنومونی)، بیماری‌های قلبی-عروقی و تخریب و یا تضعیف سیستم عصبی.

گرچه آلودگی هوا بر پوست، چشم و یا دیگر سیستم‌های بدن اثر دارد، اما مهم ترین اثرات آن بر سیستم تنفسی می‌باشد.

اثرات حاد و مزمن آلودگی هوا بر سلامتی

1- اثرات حاد: این اثرات موقتی است و اگر در معرض آلاینده‌ها قرار نگیرید، قابل برگشت می‌باشد. برخی از این اثرات شامل: سوزش چشم، سردرد و حالت تهوع می‌باشد.

2- اثرات مزمن : برعکس اثرات حاد می‌باشد و غیرقابل برگشت می‌باشد. از اثرات مزمن آلودگی هوا می‌توان به: بیماری و سرطان ریه اشاره نمود.

آلودگی هوای داخل خانه

آلودگی هوا منحصر به خارج خانه نیست، بلکه ممکن است هوای داخل خانه نیز آلوده شود و سلامتی را به خطر بیاندازد.

آلودگی هوای داخل خانه موجب: سردرد، خستگی، سرگیجه، تهوع و سوزش گلو می‌شود.

عوارض جدی تر عبارتند از: سرطان و تشدید بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم.

اثرات مضر هر یک از اجزای هوای آلوده

هر یک از اجزای آلودگی هوا باعث بروز یک سری مشکلات سلامتی در ما می‌شوند که آنها را برایتان می‌گوییم:

1- مونوکسید کربن:

- سردرد

- کاهش هوشیاری

- حمله قلبی

- بیماری‌های قلبی عروقی

- ناتوانی در رشد جنین

- در نهایت مرگ

2- دی اکسید سولفور:

- سوزش چشم

- خس خس سینه

- تنگی و سفتی قفسه سینه

- تنگی نفس

- تخریب ریه

- اختلالات بینایی

3- دی اکسید نیتروژن:

- عفونت دستگاه تنفسی

- تحریک ریه

- سرفه

- درد قفسه سینه

- مشکل تنفس

4- اوزون:

- سوزش چشم و گلو

- سرفه

- مشکلات راه تنفسی

- آسم

- تخریب ریه

5- سرب:

- کم خونی

- افزایش فشار خون

- تخریب کلیه و مغز

- اختلالات عصبی

- سرطان

- کاهش ضریب هوشی

6- ذرات بسیار کوچک دوده، گردوغبار و قطرات کوچک مایع:        

- سوزش چشم

- آسم

- برونشیت

- تخریب ریه

- سرطان

- مسمومیت فلزات سنگین

- اثر بر سیستم قلبی عروقی

- اختلالات بینایی

مطالب مرتبط:

آلودگى هوا و اثرات احتمالى آن بر سلامتى

تأثیر آلودگی هوا بر کودکان

فصل آلودگی هوا و سلامت انسان

آلودگی هوا همچنان قربانی می‌گیرد

بهترین غذاها در هوای آلوده

روزهای آلودگی هوا بیشتر مایعات بنوشید

ارتباط آلودگی هوا با مشکلات خواب

آلودگی‌ هوا به چشم‌ها نیز صدمه می‌زند