تبیان، دستیار زندگی
چنانچه باب توبه(و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، كسانى كه آماده اند در بقیه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاكى را در پیش گیرند، با خود مى گویند: ما بالأخره بایستى به علت گناهانى كه انجام داده ایم كیفر ببینیم و به دوزخ افتیم; پس چرا در باقیمانده عمر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اگر باب توبه باز نبود چه می شد؟


چنانچه باب توبه(و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، كسانى كه آماده اند در بقیه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاكى را در پیش گیرند، با خود مى گویند: ما بالأخره بایستى به علت گناهانى كه انجام داده ایم كیفر ببینیم و به دوزخ افتیم ; پس چرا در باقیمانده عمر نیز تمنّیات نفسانى خود را ارضا نكنیم و بیشتر در آغوش لذت هاى نامشروع نلغزیم؟!


توبه

از جمله تعالیم اسلامى ـ بلكه تمام شرایع سماوى ـ باز بودن درِ توبه به روى بندگان گنهكار است. زمانى كه انسان گنهكار جدّاً از كار زشتى كه انجام داده نادم شده، فضاى روح او را توجه  به خداوند و تضرّع به درگاه او پر مى سازد، و از صمیم قلب تصمیم مى گیرد كه دیگر گرد آن عمل ناروا نگردد،خداوند مهربان نیز توبه او را، با شرایطى كه در كتب كلامى و تفسیرى بیان شده است، مى پذیرد.

قرآن مى فرماید: (وَ تُوبُوا إلى اللّه جَمیعاً أَیُّهَ المُۆْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحونَ)(نور/31): اى افراد با ایمان، همگى به سوى خدا باز گردید، باشد كه رستگار شوید.

كسانى كه از آثار تربیتى توبه و اعتقاد به شفاعت آگاه نیستند تصور مى كنند باز شدن باب  این دو به روى گنهكاران، نوعى تشویق آنان به گناه است! در حالی كه آنان از این نكته غافلند كه بسیارى از انسانها، هر یك به شكلى، آلوده به برخى از گناهانند، و كمتر انسانى یافت مى شود كه در طول عمر خویش گرد گناه نگردیده باشد: «ناكرده گنه، در این جهان كیست بگو؟».

بنابراین، چنانچه باب توبه (و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، كسانى كه آماده اند در بقیه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاكى را در پیش گیرند، با خود مى گویند: ما بالأخره بایستى به علت گناهانى كه انجام داده ایم كیفر ببینیم و به دوزخ افتیم; پس چرا در باقیمانده عمر نیز تمنّیات نفسانى خود را ارضا نكنیم و بیشتر در آغوش لذتهاى نامشروع نلغزیم؟!بدینگونه، با بسته شدن باب توبه، چاه یأس از رحمت الهى دهان مى گشاید و انسانها را، اژدها وار به كام خویش مى كشاند.

آثار مثبت اصل توبه، زمانى روشنتر مى شود كه بدانیم پذیرش توبه در اسلام شرایطى دارد كه پیشوایان دین و محققان علوم اسلامى بتفصیل درباره آنها سخن گفته اند. قرآن، صریح و روشن در باب توبه چنین مى فرماید: (كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهالة ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصلَحَ فإِنَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ)(انعام/54): پروردگار شما رحمت را بر خویش مقرّر داشته است. اگر یكى از شما از روى جهالت كار بدى انجام دهد، سپس از آن توبه كرده و به اصلاح كوشد، خداوند آمرزنده و مهربان است.

هر انسان با ایمانى در سراى دیگر پاداش كارهاى نیك و بد خود را مى بیند، مگر در صورت ارتداد و نظایر آن كه در كتاب و سنت مایه نابودى و حبط اعمال نیك انسانها قلمداد شده است

سرانجام اعمال نیک و بد ما چه می شود؟

عقل و نقل گواهى مى دهند كه هر انسانى در روز رستاخیز پاداش اعمال نیك خود را خواهد دید. قرآن مى فرماید: (فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ) (زلزله/7): هر كس به اندازه وزن ذرّه اى كار نیك انجام دهد آن را خواهد دید. نیز مى فرماید:(وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوفَ یُرى * ثُمَّ یُجْزاهُ الجَزاء الأَوفى)(نجم/40ـ41): سعى و تلاش او قطعاً مشهود گشته و سپس به طور كامل پاداش داده مى شود.

از آیات فوق برمى آید كه اعمال زشت آدمى، اعمال نیك وى را از بین نمى برد. درعین حال باید دانست كسانى كه مرتكب بعضى از گناهان خاص (نظیر كفر و یا شرك) مى گردند یا راه ارتداد در پیش مى گیرند، گرفتار حبط عمل مى شوند و در نتیجه اعمال نیكشان تباه شده و در آخرت گرفتار عذاب ابدى مى گردند، چنانكه مى فرماید:(وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَة وَأُولئِكَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ) (بقره/217): هر كس از شما، از دین خویش برگردد و به همان حالت بمیرد، اعمال وى در دنیا و آخرت تباه مى گردد، و این گونه كسان براى همیشه در آتش خواهند بود.

با توجه به آنچه گفتیم ، هر انسان  با ایمانى در سراى دیگر پاداش كارهاى نیك و بد خود را مى بیند، مگر در صورت ارتداد و نظایر آن كه در كتاب و سنت مایه نابودى و حبط اعمال نیك انسانها قلمداد شده است.

عقل و نقل گواهى مى دهند كه هر انسانى در روز رستاخیز پاداش اعمال نیك خود را خواهد دید. قرآن مى فرماید: (فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ): هركس به اندازه وزن ذرّه اى كار نیك انجام دهد آن را خواهد دید. نیز مى فرماید:(وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوفَ یُرى * ثُمَّ یُجْزاهُ الجَزاء الأَوفى): سعى و تلاش او قطعاً مشهود گشته و سپس به طور كامل پاداش داده مى شود

در خاتمه یادآورى این نكته لازم است كه، هرچند خداوند درباره كارهاى نیك به مۆمنان «وعده» پاداش داده  و متقابلاً درباره كارهاى بد نیز «وعید» كیفر داده است، ولى از نظر حكم عقل این دو ـ وعده و وعیدـ با هم فرق دارند. چه، لزوم عمل به وعده یك اصل عقلى است و تخلّف از آن قبیح است. اما در مورد «وعید» چنین نیست، چون كیفر دادن حق كیفر دهنده است، و او مى تواند از حق خود بگذرد.

ازاین روى هیچ مانعى ندارد كه برخى از كارهاى نیك، زشتى وتبعات كارهاى بد را بپوشاند كه در اصطلاح به آن «تكفیر» مى گویند.([ كشف المراد، ص413، مقصد 6، مسئله 7]) در قرآن برخى از اعمال نیك مایه تكفیر اعمال بد شمرده شده، كه یكى از آنها اجتناب شخص از گناهان بزرگ است. چنانكه مى فرماید:(إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَونَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیّئاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُّدْخَلاً كَریماً)(نساء/31): چنانچه از گناهان بزرگ دورى جویید ما گناهان كوچكتان را مى پوشانیم وشما را به جایگاه ارجمندى وارد مى كنیم.

اعمالى همچون توبه([تحریم/8])، صدقه پنهانى([بقره/271]) و غیره نیز داراى چنین اثرى هستند.

بخش قرآن تبیان


منبع :

اندیشه قم