عاشقانه ای از جنگ

گفت‌وگو با شیرین یزدان‌بخش و رابعه مدنی بازیگران فیلم «بوسیدن روی ماه»

در موفقیت بوسیدن روی ماه بازیگران نقش‌های احترام سادات و فروغ سهم مۆثری داشته‌اند. شیرین یزدان‌بخش پس از چند حضور سینمایی کوتاه، در بوسیدن روی ماه محوری‌ترین نقش را برعهده گرفته است. رابعه مدنی هم که مادر امیر شهاب رضویان کارگردان سینماست با یکی دو تجربه حرفه‌ای، نقشی دشوار را به خوبی ایفا کرده است. شیرین یزدان‌بخش و رابعه مدنی، احترام سادات و خاله فروغ فیلم بوسیدن روی ماه تصویری باورپذیر از مادران ایرانی را بر پرده نقره‌ای عینیت بخشیده‌اند و خود فیلم هم که پیشکش سینمای ایران به مادران ایرانی است.

شیرین یزدان‌بخش: ترجیح می‏دهم گزیده‌کار باشم

از نحوه و چگونگی بازیگرشدنتان بگویید.

محسن عبدالوهاب برای فیلم جدیدش دنبال بازیگر بود. افشین هاشمی او را به تئاتر آورد و من را به او معرفی و عبدالوهاب نیز مرا انتخاب کرد. من نابازیگری بودم که با فیلم «لطفا مزاحم نشوید» وارد سینما شدم. ابتدا فکر می‏کردم که فقط یک تجربه است و تمام می‌شود ولی اینگونه نبود و باز هم شرایط برای جلوی دوربین رفتن من فراهم شد. تا به حال در فیلم‏های اصغر فرهادی، پیمان معادی، سیامک شایقی، پوریا آذربایجانی، محمد حمزه‌ای و همایون اسعدیان ایفای نقش کرده‌ام؛ برای تعدادی از بهترین کارگردانان سینما. هنوز هم باورم نمی‌شود جلوی دوربین کار می‌کنم و همچنان نتوانسته‌ام خود را با شرایط کنونی وفق دهم. برای کارهای ویدئویی نیز با من تماس می‏گیرند، ولی از آنجا که به بازی کردن تمایلی ندارم ترجیح می‏دهم که گزیده‌کار باشم.

چگونه فعالیت‌تان در سینما تداوم یافت؟

شاید به این علت که برای نخستین کارم سیمرغ گرفتم و کار بعدی‌ام هم «جدایی نادر از سیمین» بود که موفقیت بین‌المللی به‌دست آورد و فیلم مطرحی بود. به‌نظرم انتخاب من از جانب فرهادی برای کارگردانان دیگر جالب بوده که به من نابازیگر اعتماد کرد و نقش داد. حضورم در تئاتر نیز در این امر تأثیرگذار بود. چرا که از سال 78تمام حقوقم را برای تماشای تئاتر صرف می‏کردم و برای کارگردانان و تئاتری‏ها تبدیل به چهره‏ای آشنا شده بودم.

به ایفای نقش در چه نقش‏هایی راغب هستید؟ تمایل دارید درعرصه تئاتر نیز نقشی ایفا کنید؟

علاقه زیادی به ایفای نقش ندارم. ترجیح می‏دهم تماشاگر باشم تا بازیگر. اطرافیان به من توصیه می‏کنند که نقش‏های متفاوتی را تجربه کنم، ولی فیلمنامه را که من نمی‌نویسم! در تئاتر نیز اصلا جسارت بازی ندارم چراکه کاری وقتگیر است و می‌ترسم حین اجرا دیالوگ‌ها را فراموش کنم. طبیعتاً حافظه انسان 60ساله با جوان 25ساله متفاوت است. فیلم را که بازی می‌کنیم تمام می‌شود، ولی تئاتر چنین نیست.

بوسیدن روی ماه چطور بود؟

من در این فیلم نقش اصلی را بازی کردم و حدود 90 دقیقه از زمان فیلم را جلوی دوربین بودم، این درحالی بود که من اصلا بازیگر حرفه‏ای نبودم و باید از آقای اسعدیان تشکر کنم که این نقش و فرصت را به من دادند. از بازیگر حرفه‌ای، بازی گرفتن هنر نیست چون این تخصص بازیگر است ولی بازی گرفتن از من که حتی نمی‌دانم میزانسن چیست و با پرسش و جو متوجه شدم که میزانسن به چه معنی است سخت است.

فیلم جدید همایون اسعدیان تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟

بوسیدن روی ماه در رابطه با دو مادر شهید است که گذشت و ایثارگری را نشان می‏دهند. زمانی که خودت به‌نحوی نیازمندی، اما دیگری را ترجیح می‌دهی. خودم به نوعی در زندگی‌ام چنین تجربه‏ای داشتم و هنوز هم‌چنین آدم‌هایی وجود دارند. من نیز به نوعی عزیز از دست رفته دارم که همین موضوع باعث شد دوبار فیلمبرداری قطع شود.

رابعه مدنی: کاملا در فضای فیلم قرار داشتم

فعالیت‌تان در سینما چگونه آغاز شد؟

به واسطه علاقه‌ام به بازیگری و پسرم امیرشهاب رضویان بدون گذراندن هیچ دوره‌ای وارد حرفه بازیگری شدم. پسرم روزی به من گفت که فقط در یک پلان در فیلمش بازی کنم و من هم پذیرفتم. از سال 1359زمانی که امیرشهاب وارد حرفه کارگردانی شد من در بسیاری از فیلم‌های کوتاه او و دیگر دوستانش بازی کردم. بازیگری، حرفه‌ای شاد است و من برای گذراندن وقت و تأمین نیاز روانی‌ام وارد این حرفه شدم.

چگونه شد که بازی در بوسیدن روی ماه را پذیرفتید؟

این نقش را آقای اسعدیان برای من درنظر گرفته بودند. با پسرم تماس گرفتند، فیلمنامه را خواندم‌ و احساس کردم که از عهده ایفای این نقش برمی‌آیم‌. به‌نظرم وقتی نقشی را می‌پذیری، باید دقیقا در آن قرار بگیری و خود را فراموش کنی. باید بدانی که چگونه می‌خواهی این نقش را ایفا کنی. من بعد از پذیرش نقش خاله فروغ حتی در منزل خودم، نبودم، بیشتر فروغ بودم‌. کاملا در فضای فیلم قرار داشتم. در زمان ساخت این فیلم نیز با خانم یزدان‌بخش ارتباط صمیمی داشتیم. علاوه بر بازیگربودن و ایفای جزئیات سعی می‌کردیم به هم نزدیک شویم که از لحاظ عاطفی و روانی به‌کار مسلط باشیم.

بوسیدن روی ماه را چگونه می‌بینید؟

این کار ایثار را نشان می‌دهد که والاتر از فداکاری است. یک مادر از حق خودش می‌گذرد، به‌دلیل اینکه به او گفتند دوست و همسایه‌اش شرایط جسمانی‌اش به‌گونه‌ای است که مرگ او نزدیک است، با اینکه خودش هم مریض است و ناراحتی قلبی دارد، اما این ایثار را انجام می‌دهد. دو مادری که 20سال چشم انتظار فرزندانشان هستند. این ایثار بسیار ارزشمند است و اصلا کار راحت و ساده‌ای نیست.

شما برای بازی در این فیلم از حس و حال مادران شهید نیز کمک گرفتید؟

زمانی که در همدان شهدا را تشییع می‌کردند من نیز در آن مراسم شرکت می‌کردم و می‌دیدم دختران جوانی که جسد همسران شهیدشان را تشییع می‌کردند یا مادرانی که برای تشییع پسرانشان آمده بودند. مادر‌بزرگی که نوه پسر شهیدش را به مدرسه می‌آورد و با دستانی لرزان، دست نوه‌اش را می‌گرفت دیدم. ما قدرت این مادران که فرزندانشان را از دست دادند دیدیم. هر شهید تنها متعلق به یک خانواده نیست بلکه متعلق به وطن ماست.

آقای اسعدیان به‌عنوان کارگردان این فیلم چقدر در ایفای نقش شما تأثیرگذار بودند؟

آقای اسعدیان کارگردان توانایی است و به کارشان مسلط هستند. این فیلم نتیجه زحمات ایشان است، اما به‌نظرم یک زن احساس زنانه را بهتر درک می‌کند. ایشان به ما فرصت پیشنهاد نیز می‌دادند و از این موضوع استقبال هم می‌کردند، اما ما سعی می‌کردیم دخالت نکنیم. موضوع فیلم بسیار مشکل و سنگین بود، ولی من سعی می‌کردم با طنازی در ایفای نقش و شلوغ‌کاری‌هایی که در کار داشتم از تلخی مطلب بگیرم. آقای اسعدیان جور ما را در این فیلم کشیدند و زمانی که به‌خاطر بازی‌ها کات می‌دادند از ما ایراد نمی‌گرفتند، بلکه بهانه دیگری بیان می‌کردند.