تأثیر دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت
سالهای نه چندان دور، تیرها و تیغها، توپها و تانكها، تفنگها و قناسهها، مینها و نارنجكها، سرنیزهها و سیمخاردارها، حسینیها و یزیدیها، ابراهیمها و نمرودها.... گرد هم جمع آمدند، تا از اروندها و شلمچهها، از طلائیهها و دهلاویهها، از رملستانهای فكه تا دشت عباس سرسبز، از كوههای پر برف غرب، تا دشتهای بسیار گرم جنوب، «تپة اللهاكبر»، «تپة المهدی» و «تپههای رملی فكه» و در وجب به وجب جبهههای جنوب و غرب كشور، یك بار دیگر سپاهیان اسلام، مقابل تمام كفر صف بكشد؛ شیرمردان سبز قامت، با تمام توان، پای در شط خون نهند و تاریخ را متحیر رزم خود نمایند؛ شقایق صفتانی كه حماسه آفریدند و هشت سال دفاع را به یك فرهنگ مقدس تبدیل كردند، تا تشنگان حقیقت بتوانند به خوبی از این فرهنگ محمدی و علوی و مهدوی نهایت استفاده را ببرند.
اگر ما با چشم گنج بودن به جنگ نگاه كنیم، همانطور كه پیشتر بیان شد، یكی از فرهنگهای ناب كه در درون این گنج نهفته است، فرهنگ مهدویت میباشد. این فرهنگ را از جنبههای مختلف میتوانیم در درون این گنج بررسی كنیم. دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، تأثیرات زیادی دارد كه در ذیل، به چند نمونه از آنها اشاره میكنیم:
زمینهسازان ظهور
یكی دیگر از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، فراهم كردن زمینة ظهور منجی عالم بشریت، بیش از گذشته میباشد. اندیشه نجات از بیعدالتی و ظلم و جور كه از ابتدای تشكیل جوامع بشری آغاز شده و توسط پیامبران بر آن تأكید شده است. توسط پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام بیش از گذشته روشن شد. حتی ویژگیهای این منجی موعود، آشكارتر شد و مصداق خاصی یافت كه همان فرزند امام حسن عسكری علیه السلام میباشد. بخش زیادی از روایات در عرصة فرهنگ مهدویت، به نشانههای آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اختصاص یافته است. یكی از این نشانهها، ایجاد حكومت دینی و زمینهساز از مشرق میباشد كه قبل از حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، افكار عمومی دنیا را برای تشكیل حكومت آن حضرت آماده كند و شاید این حكومت، همان حكومت پربركت جمهوری اسلامی ایران باشد.
مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق فرا میخواند. گروهی كه دلهای آنان، چون پارههای آهن است، گرد او جمع میشوند. طوفانهای سخت، آنان را نمیلرزاند و از جنگ خسته نمیشوند و بیمی به خود راه نمیدهند؛ بر خدا توكل میكنند و عاقبت، از آن پرهیزكاران است
پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله میفرماید:
«مردمی از مشرق قیام میكنند و زمینه را برای حكومت مهدی فراهم میسازند»(1)
با سیری گذرا در تاریخ، میبینیم پس از گذشت قرنها از ظهور دین اسلام، متأسفانه این دین، به دست دشمنان افتاد و جهانیان این دینِ سرشار از پاكی را به نام اسلام اموی و وهابی شناختند؛ ولی ظهور انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس كه از اصلیترین مقوّمات این انقلاب است، صدای اسلام محمدی را به گوش جهانیان رساند. ملت ایران، افتخار دارد كه بر افكار عمومی چنین تأثیری گذاشته است. امام خمینی رحمه الله علیه در اینباره میفرماید:
چه كوته نظرند آنهایی كه خیال میكنند چون ما در جبههها به آرمان نهایی نرسیدهایم، پس شهادت و رشادت و ایثار و از خودگذشتگی و صلابت بیفایده است! در حالی كه صدای اسلامخواهی آفریقا از جنگ هشت سالة ما است؛ علاقه به اسلامشناسی مردم در كل جهان، از جنگ هشت سالة ما است(2) حماسهسازان هشت سال دفاع مقدس، با اهدای خون خود، ریشههای انقلاب را محكم كردند و مقابل حوادث و بلاهای سخت، آن را حفظ كردند و با روحیة شهادتطلبی و ایثار وفداكاری خود، زمینهساز ظهور حضرت بقیةالله عجل الله تعالی فرجه الشریف شدند.
شهادت، مرگی است آگاهانه كه شخصی جان خود را در طبق اخلاص میگذارد و آن را فدای دین و مذهبش میكند. به نظر شهید مرتضی مطهری، «شهادت، دو ركن دارد: یكی این كه در راه خدا و فیسبیلالله باشد؛ هدف مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید. دیگر آن كه آگاهانه صورت گرفته باشد
»(3)حال، جای این سۆال هست كه آیا كسی بدون داشتن روحیة شهادتطلبی میتواند خود را منتظر واقعی بداند و ادعا كند كه منتظر آمدن آن حضرت میباشد، در حالی كه از بذل جان خود در راه این هدف مقدس خودداری میكند؟ بدون شك كسانی میتوانند خود را منتظر واقعی معرفی كنند كه بتوانند آن وجود پاك را یاری كنند و تا آخرین قطرة خون خود، دست از یاری حضرت برندارند. و این، دقیقاً همان كاری بود كه رزمندگان ما با نایب امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف كردند.
منتظری كه شهادتطلب نباشد، چطور میتواند در جنگی كه مقیاس جهانی دارد، شركت كند؟! با بررسی خاطرات و حالات شهدای جنگ، به وضوح پی میبریم كه چقدر آگاهانه این مرگ سرخ را انتخاب كردهاند؛ لذا با ترویج فرهنگ دفاع مقدس، میتوان نسل منتظر را آبدیدهتر كرد.
آری؛ امام خمینی رحمه الله علیه با آگاهی، بصیرت و شجاعتی كه داشت، به انقلاب اسلامی اقدام كرد، تا زمینههای انقلاب اسلامی مهدوی را فراهم كند. او، همة عاشقان حضرت مهدی علیهالسلام را از منظر فكری رهبری كرد و به آنها آموخت كه منتظر پیروزی نهایی باشند. البته نه این كه معجزهای بشود و كارها خود به خود درست بشود، بلكه باید خون دل خورد و استقامت كرد. آن بزرگوار، جملة معروف «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم»(4)را بیان كرد؛ یعنی تا آنجا كه قدرت دارید، به نبرد ادامه دهید، تا این كه فتنه از عالم برداشته شود. امام كاظم علیه السلام قرنها پیش این منتظران را این گونه نوید داده است:
مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق فرا میخواند. گروهی كه دلهای آنان، چون پارههای آهن است، گرد او جمع میشوند. طوفانهای سخت، آنان را نمیلرزاند و از جنگ خسته نمیشوند و بیمی به خود راه نمیدهند؛ بر خدا توكل میكنند و عاقبت، از آن پرهیزكاران است.(5)
بخش زیادی از روایات در عرصة فرهنگ مهدویت، به نشانههای آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اختصاص یافته است. یكی از این نشانهها، ایجاد حكومت دینی و زمینهساز از مشرق میباشد كه قبل از حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، افكار عمومی دنیا را برای تشكیل حكومت آن حضرت آماده كند و شاید این حكومت، همان حكومت پربركت جمهوری اسلامی ایران باشد
الگوهای مناسب برای منتظران
یكی از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، الگوسازی برای نسل منتظر و یاوران حضرت میباشد. هر انقلاب، به یاران و همراهان فداكاری نیاز دارد تا به كمكهای فیزیكی و معنوی آن، انقلاب را به پیش ببرند. حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از این قاعده مستثنا نیست و مسلماً به كمك یاران و همراهی مخلصانه نیاز دارد. روایات، ویژگیهای خاصی برای یاران حضرت ذكر میكنند كه با تفكر در آنها و تشخیص میزان انطباق خودمان بر این ویژگیها، میتوانیم بفهمیم در این مبارزة جهانی، چه جایگاهی داریم. آیا ما نیز در خیل سپاه حضرت هستیم یا مقابل آن حضرت، صف میكشیم؟ برخی گمان میكنند ویژگیهایی كه در روایات، برای یاران حضرت ذكر شده، ویژگیهایی كاملاً استثنایی است و اگر در روایات آمده است: «مردانی كه قلبهایشان چون پارههای آهن است(6)» یا این كه «هر مرد از آنها، قوت چهل مرد را دارند» یا روایاتی كه خبر از مناجاتهای خالصانة در دل شبها و جنگیدن شجاعانه در روزها میدهند، همة اینها را كسی نمیتواند دارا باشد؛ به ویژه در این مقطع زمانی كه مردم غرق مادیات شدهاند و هركسی به فكر منافع شخصی خود است؛ ولی دفاع مقدس ما ثابت كرد حتی در عصری كه عصر ظلم و ستم است، باز هم میتوان این ویژگیها را كسب كرد. به عبارتی دیگر رزمندههای ما در طول جنگ، این روایات را عملاً تفسیر كردند و نشان دادند كه یاری حضرت در هر عصر و هر زمانی ممكن است؛ هر چند آن زمان، پر از گناه و معصیت باشد و بر تمام آن روایات مهر صحّت زدند. شهدای ما، بهترین مصداق برای این ویژگیها هستند؛ مصداقهایی كه سالهای نه چندان دور در همین كوچههای زمینی كنار ما زندگی میكردند؛ ولی اكنون آسمانی شدهاند. شهدای ما، مصداق (یجاهدون فیسبیلالله) هستند؛ آنان نمونة بارز «زبرالحدید» هستند، مصداق بارز «من انصاره و اعوانه» هستند، آنان مصداق (اشداء علیالكفار رحماء بینهم) هستند، شهدای ما الگوهای مناسبی برای مهدی باوران و مهدی یاوران هستند.(7)
پی نوشت ها:
1. شیخ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج2، ص14.
2. امام خمینی، صحیفه نور، ج21، ص 214.
3. شهید استاد مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی، ص71.
4. امام خمینی، پیشین، ج19، ص82.
5. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج57، ص 216.
6. علامه مجلسی، پیشین، چ5، ص 38.
7. مقاله تأثیر متقابل دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت نوشته امید درویشی
فاطمه زین الدینی بخش مهدویت تبیان