چگونگی قیامت حیوانات!
یکی از اصول عقاید مسلمانان مسئله معاد می‌باشد. اهمیت این موضوع تا حدی است که کمتر عالمی را می‌توان یافت که درباره آن سخن نگفته و اظهارنظر نکرده باشد. معادشناسان در این زمینه موضوعات فراوانی را بیان داشته‌اند که برگرفته از آیات و روایات می‌باشد. از جمله این مباحث می‌توان به موضوع معاد حیوانات اشاره نمود. این مسئله از جمله مباحث مبهم و سۆال برانگیز می‌باشد که مفسران فراوانی نیز در جهت تبیین هرچه بهتر آیات آن گام برداشته‌اند و اختلاف نظرها و تفاوت‌هایی در اقوال آنها قابل مشاهده می‌باشد. در این بخش به بیان برخی اقوال پرداخته می‌شود.
قرآن و قیامت حیوانات
آیاتی که تا حدودی دلالت بر حشر حیوانات در روز قیامت دارند در قرآن فراوان دیده می‌شود ازجمله :
"وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ یَطِیرُ بِجَناحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِی الْكِتابِ مِنْ شَیْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ یُحْشَرُون " (انعام/38) هیچ جنبندهاى در زمین، و هیچ پرندهاى كه با دو بال خود پرواز مىكند، نیست مگر اینكه امتهایى همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این كتاب، فرو گذار نكردیم سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مىگردند.
" وَ إِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَت "( تکویر/5) و در آن هنگام كه وحوش جمع شوند.
آیت الله محمد حسین طباطبایی، علامه محمد حسین تهرانی و آیت الله مکارم شیرازی از طرفداران نظریه معاد حیوانات هستند و ادله‌ای را نیز در اثبات آن آورده‌اند.
حشر به معنای جمع کردن افراد و آنها را از جای خود کندن و به سوی کاری بسیج نمودن می‌باشد. حشر حیوانات نیز شبیه انسانها است و آنها نیز مبعوث شده و اعمالشان حاضر میگردد و بر طبق آن پاداش و عقاب میبینند
در کتاب شریف المیزان در تفسیر آیات فوق آورده شده است که حیوانات نیز همچون انسانها در روز قیامت محشور خواهند شد. با توجه به اینکه حشر به معنای جمع کردن افراد و آنها را از جای خود کندن و به سوی کاری بسیج نمودن می‌باشد. حشر حیوانات نیز شبیه انسانها است و آنها نیز مبعوث شده و اعمالشان حاضر میگردد و بر طبق آن پاداش و عقاب میبینند.
علامه تهرانی نیز در ذیل سخنان خویش بیان می‌دارند که حیوانات هر كدام حشرشان به همان روح كلّى كه مدبّر آن‌هاست خواهد بود، و بنابراین ربُّ النّوع یا آن مَلَكى كه آنها را اداره می‌كند و از آنها پاسدارى مىنماید، مرجع و معاد آنان بوده، و برخى از حیوانات كه غذاى انسان مىشوند فانى در انسان می‌گردند.
معاد حیوانات نیز مانند معاد انسان و شیاطین به همان نقطه بدءِ وجودشان است، و در موقع بازگشت به سوى خدا به همان نقطهاى كه در عالم ملكوت از آنجا نزول كردهاند و ماهیّت وجودى آنها از آنجا اندازه گیرى و تقدیر شده و سرشت آنها از آنجا بوده است، به همان نقطه بازگشت مىكنند و در همانجا فانى می‌گردند. و بنابراین، حشر هر طائفه و هر دسته از حیوانات مختلفه در همان مَلَک خاصّ و روح كلّى است كه به زبان فلسفه «ربُّ النّوع» آنها بوده است، و آن فرشته نیز در روح كلّى بالاتر، و آن روح كلّى نیز همچنین، تا فناء در ذات اقدس حضرت احدیّت، كه محلّ فنا و بازگشت و حشر جمیع موجودات است.
علامه تهرانی نیز در ذیل سخنان خویش بیان می‌دارند که حیوانات هر كدام حشرشان به همان روح كلّى كه مدبّر آن‌هاست خواهد بود، و بنابراین ربُّ النّوع یا آن مَلَكى كه آنها را اداره می‌كند و از آنها پاسدارى مىنماید، مرجع و معاد آنان بوده، و برخى از حیوانات كه غذاى انسان مىشوند فانى در انسان می‌گردند
در روایات اسلامى نیز احادیث متعددى در زمینه رستاخیز حیوانات دیده مىشود، از جمله:
از ابوذر نقل شده كه مىگوید: ما خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) بودیم كه در پیش روى ما دو بز به یكدیگر شاخ زدند، پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: مىدانید چرا این‌ها به یكدیگر شاخ زدند؟ حاضران عرض كردند: نه، پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: ولى خدا مىداند چرا؟ و به زودى در میان آنها داورى خواهد كرد.
چکیده
با توجه به این مطالب و تتبعی که در تفاسیر صورت گرفت به دست می‌آید که شمار زیادی از بزرگان دین معاد حیوانات را قبول کرده و در زمینه آن بیاناتی را آورده‌اند. در مقاله بعد در زمینه ملزومات این اعتقاد و برخی سۆالات که ممکن است در زمینه آن ایجاد شود مطالبی آورده خواهد شد.
فرآوری: زینب مجلسی راد
بخش اعتقادات شیعه تبیان
منابع :
کتاب معاد شناسی، محمد حسین تهرانی، ج 6، ص 245
تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبایی، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، ج 7، ص 107
تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج 5، ص 225
