حریم سلطان در حریم ایرانیان

آشنایی ایرانیانی که مخاطب ماهواره هستند با سریالهای ترکی، سابقه چندان طولانی ندارد. شاید بتوان گفت که حدودا 4 یا 5 سال پیش بود که چند سریال ترک پرمخاطب از ماهواره پخش شدند و بعد از مدتی این سریالها به زبان فارسی دوبله شدند و به این ترتیب موفق شدند تا مخاطبان ایرانی را به سمت خود بکشانند.

این روند استقبال آمیز موجب شد تا شبکه های فارسی زبان نسبت به پخش این سریالها  اقدام کنند. در این میان شبکه جم، به فعالترین و پربیننده ترین شبکه فارسی زبان تبدیل شد. این شبکه تا یک سال گذشته هم به این صورت بود که بین یک تا سه مجموعه تلویزیونی ترکی را پخش می کرد و ساعات زیادی از پخش برنامه های خود را به نمایش تکرار این سریالها اختصاص می داد. به نظر می رسد افزایش مخاطبان این شبکه در کنار حمایت های مالی که احتمالا برای این شبکه وجود دارد، موجب شده تا امروز دست اندرکاران شبکه جم با افزایش پخش سریالهای متعدد ترکی، گام دیگری در جذب حداکثر مخاطبان فارسی زبان را داشته باشند.

تلویزیون جم (  Gem tv)،یک شبکه تلویزیونی فارسی زبان است و ادعای پخش برنامه های سرگرم کننده برای فارسی زبانان را دارد که از لندن در  انگلیس پخش می‌شود. محتوای این شبکه برنامه‌های به ظاهر سرگرم‌کننده  ای که علاوه بر تاثیر سوء بر نهاد خانواده، مناسبات معمول میان اعضای خانواده را به تحریف واقعیت های تاریخی می کشاند. (1)

این شبکه به تازگی اقدام به پخش سریالی تاریخی با نام حریم سلطان پرداخته است که به نظر می رسد مفاهیم و پیام های متعددی در پس ظاهر تاریخی این سریال، وجود دارد.

این روزها ممکن است با افراد زیادی مواجه شوید که این سریال را با علاقه دنبال می کنند، بدون اینکه برایشان مهم باشد، تصویر امپراطوری عثمانی در حال احیا شدن است و یا اینکه سلطان سلیمان با ایرانیان چه کرده است

درباره حریم سلطان

حریم سلطان (به ترکی استانبولی: Muhteşem Yüzyıl؛ به معنای سدهء باشکوه) نام پرهزینه ترین سریال تاریخ ترکیه است. فصل اول این سریال از شبکهء تلویزیونی شو تی‌وی و فصل دوم آن از شبکهء استار تی‌وی پخش شد. شبکهء جم تی‌وی این سریال را با دوبلهء فارسی و با نام «حریم سلطان» پخش می‌کند. داستان سریال بر پایهء زندگی سلطان سلیمان قانونی،مشهورترین سلطان امپراتوری عثمانی و خرم سلطان (روکسلانا)،کنیز و برده‌ای که ملکه شد،نوشته شده‌است.(2)

نام اصلی سریال (سدهء باشکوه) به دوران سلطنت سلطان سلیمان قانونی اشاره دارد و این مجموعهء تلویزیونی، توطئه‌ها و دسیسه‌هایی که در حرمسرا و دربار او اتفاق می افتد را به تصویر می‌کشد. کلیت حوادث سریال، طبق واقعیت است اما جزئیات آن اغلب ساخته ذهن نویسنده است.

سلطان سلیمان در 26 سالگی بر تخت سلطنت نشست. او در پی آن بود که امپراتوری عثمانی را قدرتمندتر و گسترده‌تر از امپراتوری اسکندر مقدونی سازد و به آن وجهه‌ای شکست‌ناپذیر بخشد. در تمام مدت 46 سال سلطنتش، سلیمان به عنوان مقتدرترین سلحشور و فرمانروای شرق و غرب شناخته می‌شد. در سال 1520، سلیمان در حال شکار بود که از مرگ پدر خبردار شد و بدین ترتیب امپراتوری عثمانی صاحب سلطانی جدید می‌گشت. سلیمان همسرش، ماه‌دوران و پسرش، شاهزاده مصطفی را در کاخ مانیسا ترک گفت و به همراه یار و همدم نزدیکش، ابراهیم پارگایی رهسپار کاخ توپقاپی شد. سلیمان بدون آنکه خود بداند در مسیری قدم گذاشته بود که در نهایت، اوج شکوه و عظمت امپراتوری عثمانی را در پی داشت.

در حالیکه آن دو در راه کاخ توپقاپی بودند، یک کشتی متعلق به دولت عثمانی از کریمه در قسطنطنیه پهلو گرفته بود و بردگان مسیحی به‌اسارت‌گرفته‌شده را به کاخ عثمانی اهدا می‌کرد. یکی از بردگان که الکساندرا لا روسا نام داشت، دختر یک کشیش ارتودوکس اهل اوکراین بود که قتل پدر، مادر و نامزدش به هنگام یورش تاتارها را به چشم خود دیده بود. این دختر جوان به کاخ عثمانی فروخته شد، و بعدها نام خرم را اختیار کرد و توانست سلیمان را شیفتهء خود کند تا اینکه به ازدواج او در بیاید. خرم برای سلطان پسر به دنیا ‌آورد و از طریق خونریزی و دسیسه‌چینی در کنار سلیمان بر امپراتوری عثمانی حکمرانی کرد. عشق شدید سلیمان به خرم باعث می‌شود که راه‌ها برای اعمال نفوذ خرم بر دربار باز باشد.

تحلیل محتوای کلی از حریم سلطان

آنچه مشخص است اینکه تحلیل محتوای یک فیلم یا مجموعه تلویزیونی به مجالی مفصل و بحثی طولانی، نیازمند است. آنچه مهم است اشاره به این مطلب است که این فیلم هم همچون سایر فیلم های پرهزینه ای که در سرتاسر دنیا ساخته می شوند، نمی تواند فیلمی صرفا سرگرم کننده برای پرکردن فراغت مردم باشد. که این موضوع قبلا نیز گفته شده که اصولا در دنیای ارتباطات، هر ابزاری در راستای دستیابی به هدفی مشخص عمل می کند و ابزار اطلاعاتی و ارتباطی، به دنبال بیان اهداف و پیامهای مورد نظر خود به جهانیان می باشند. در چنین شرایطی هر کس با ایده و ابزاری خاص در حیطه وسیع ارتباطات، به دنبال انتقال مفاهیم مورد نظر خود می باشد.

اکنون زمانی است که اوضاع جهان به لحاظ اقتصادی و سیاسی با بحرانها و مشکلات بسیاری روبروست. در این میان کشوری همچون ترکیه نیز در مناسبات سیاسی به دنبال کسب جایگاهی محکم و مقتدر برای خویش است و برای دستیابی به این هدف تلاش می کند و داعیه هایی در سر دارد. جالب است که در این شرایط سریال تاریخی حریم سلطان پخش می شود که محور این داستان بر اساس سلطنت عثمانی و شکوفایی این پادشاهی، قرار دارد.

شاید برای مخاطبان ایرانی این شبکه جالب باشد که بدانند شخصیت هایی که در این سریال، ممکن است برایشان محبوبیت داشته باشند، کسانی هستند که پیشینه جنایت در قبال ایرانیان را در پرونده خود دارند.

سلطان سلیمان، پادشاه عثمانی فرزند سلطان سلیم از سلاطین عثمانی، چهره محبوب این سریال است. پادشاهی که در جنگ چالداران، ایرانیان بیشماری را بی رحمانه به قتل می رساند .اما این سریال در ظاهر، از جذابیتی برخوردار است که شاید این واقعیت ها را در چشم مخاطب ایرانی نمایان نسازد و این یعنی همان هدف و زیرکی رسانه و ابزار رسانه ای در ایجاد کشش در مخاطب.

این روزها ممکن است با افراد زیادی مواجه شوید که این سریال را با علاقه دنبال می کنند، بدون اینکه برایشان مهم باشد، تصویر امپراطوری عثمانی در حال احیا شدن است و یا اینکه سلطان سلیمان با ایرانیان چه کرده است. برای آنها مهم این است که از تماشای این فیلم لذت ببرند و همین امر برای سازندگان آن کافیست. این یک ترفند همیشگی است. اینکه به طور غیرمستقیم و نامحسوس و از پس هزاران موضوع متنوع و متعدد به بیان نکته مورد نظر بپردازید. شاید برای مخاطبان این سریال بد نباشد که مدتی از این زاویه به فیلم مورد علاقه شان نگاه کنند.

پی نوشت:

1-به نقل از پایگاه خبری بولتن نیوز

2- به نقل از ویکی پدیا