دیوار نوشته شیخ رجبعلی خیاط چه بود ؟

خیر کثیر و فاعل قلیل!

اوّل مطلبی که عقلای عالم دارند این است که اهل خیر هستند، پروردگار عالم می‌فرماید: «یوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیرٍ مُحْضَراً وَ ما عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ»، روزی که هر کسی کارهای خوب و کارهای بد خود را در برابر خودش حاضر می‌بیند. در آن روز فقط اهل خیر و خوبی‌ها شادند.

امّا یک عدّه بیان می‌کنند: «تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَینَها وَ بَینَهُ أَمَداً بَعیداً» ای کاش بین آن‌ها و عملشان فاصله زیادی بود «أَمَداً بَعیداً»، «وَ یحَذِّرُکُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ» خدا شما را از این مطالب بر حذر داشت تا مواظب باشید امّا با این حال «وَ اللَّهُ رَۆُفٌ بِالْعِبادِ» خدا رئوف است.

پیغمبر اکرم(صلی الله علیه آله) فرموده‌اند: همه‌ عمر خود را جویای خوبی باشید و تا می‌توانید از آتش جهنّم بر حذر باشید که جوینده‌ بهشت و گریزنده از آتش، خواب ندارد.

یعنی انسان باید مدام تلاش کند و حتّی اگر به خاطر همین تلاش، نخوابد، ارزش دارد. آن‌قدر انسان در قبر بخوابد تا آن روزی که دیگر نفخ صور شود. حیف است انسان عمرش را به بطالت و به شرّ بگذراند، لذا فرمودند: خواب هم نداشته باشید.

نبی مکرّم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اتّفاقاً خدا در انجام کارهای خوب، خیلی آسان یاری می‌کند، شما یک کار خوب انجام بده، ببین خدا چگونه یاریتان می‌کند. فکر نکنیم اگر کار خوب را مدّنظر گرفتیم، خوبی سخت است. خوبی آسان است امّا کُننده می‌خواهد.

فرمودند: «الْخَیرُ کَثِیرٌ وَ فَاعِلُهُ قَلِیلُ» خوبی‌ها زیاد هستند، امّا انجام‌دهنده آن‌ها کم هستند. این نفس امّاره، وسوسه شیاطین جنّ و انس، وسواس الخنّاس، مِن الجنه والنّاس، کارشان این است که عامل برای شرّ می‌شوند.

*ناراحتی درونی از انجام شرّ و امید به خیر

خصوصیت کار خوب این است که ثمره‌اش همان لحظه نشان داده می‌شود، اوّل چیزی که در باب خوبی‌ها تبیین می‌کنند این است که خود انسان فرح ذاتی پیدا می‌کند.

این فرمایش اولیاء خدا و عرفای عظیم‌الشّأن براساس روایاتی است می‌فرمایند: وقتی دیدید کسی کار زشتی را انجام می‌دهد، (مخصوصاً کار‌هایی که شرارت برای دیگران محسوب می‌شوند) امّا در درون خودش از خودش بدش می‌آید و ناراحت است؛ باید امید به خیر از این شخص داشت، امّا اگر کارش به جایی رسید که نگران نشد و تازه خوشحال هم ‌شد؛ این آغاز انحراف و ورود به شرّ است.

*اگر دست از خیر کشیدیم، لاجرم در شرّیم!

مانند همان چیزی که اهانت‌کنندگان به دین شروع کردند، چندی پیش با آن ملعون، صاحب آن کتاب فساد آیات شیطانی، راجع به این اهانت به نبی مکرّم و کتابش مصاحبه کردند، با این که در حصر خانگی است (البته دولت خبیث انگلیس او را حمایت می‌کند امّا او در حصری است که امّت اسلام و مسلمین برایش درست کردند و این‌گونه خانه‌نشین شده است) امّا در آن مصاحبه گفت: نه تنها پشیمان نیستم، بلکه خوشحالم!

لذا ببینید کار شرارت به جایی می‌رسد که انسان خشنود می‌شود و إلّا آن‌ها هم یک انسان هستند و همه را هم خدا خلق کرده است. چرا کار انسان به آن‌جا می‌رسد؟ دلیل این است که اگر خیر را انجام ندادیم، به شرّ گرفتار می‌شویم - این کدی است که اولیاء می‌دهند - پس بشر تا می‌تواند باید خیر برساند و کار خیر انجام دهد. روایت را هم خواندیم که خدا هم در کار خیر انسان را یاری می‌کند، اگر دست از خیر کشیدیم، لاجرم در شرّیم و این نکته مهمّی است.

*کاری زود بازده

امیرالمۆمنین(علیه السلام) می‌فرمایند: «مَنْ یزْرَعْ خَیراً یوشِکْ أَنْ یحْصُدَ خَیراً»، کسی که کار خوبی را بکارد، خیلی زود برداشت می‌کند؛ یعنی کار خوب در دنیا هم ثمره دارد.

البته مخلصین به دنبال این نیستند که ثمره کارهای خود را در دنیا ببینند. حتّی روایتی را خواندیم که چون آن‌ها همه کارهای خود را برای خدا انجام دادند، فردای قیامت، خود خدا پرونده را می‌گیرد و ملائکه می‌بینند درون آن خالی است، پروردگار عالم می‌گوید: خودم باید آن پر کنم. این‌طور والا و بالا هستند.

امّا کار خیر در دنیا خصوصیت دیگری دارد و آن این است که با این که این‌ها نمی‌خواهند، امّا خود به خود در دنیا اثر دارد و اثر کار خوب هم زود می‌رسد، اگر انسان نیت کند کار خوب انجام دهد، آن‌قدر ذوالجلال و الاکرام برای انسان ارزش قائل است که سریع برمی‌گرداند.

امّا در باب شرّ این‌طور نیست. گاهی ذوالجلال و الاکرام عقاب شرّ را زود نمی‌دهد که بنده‌اش توبه کند و حالش متغیر شود. درست است بالاخره کار شرّ یک اثراتی می‌گذارد؛ چون عالم، عالم اثر و مۆثّر است امّا عقاب نمی‌کند و جواب بدی را زود نمی‌دهد، در حالی که جواب خوبی را زود می‌دهد.

ذخیره‌ای همیشگی و بی‌نقص

مولی‌الموالی(علیه السلام) می‌فرمایند: کار خیر مثل زراعتی می‌ماند که نه تنها سریع برای انسان محصول می‌دهد، بلکه ذوالجلال و الاکرام یک میوه‌ای را به او تحویل می‌دهد که خصوصیت این میوه این است که در دنیا هر قدر می‌گذرد، خیرات و برکات برای او بیشتر می‌شود، امّا اصل آن میوه باز در آخرت است، «فِعْلُ الْخَیرِ ذَخِیرَةٌ بَاقِیةٌ وَ ثَمَرَةٌ زَاکِیةٌ» .

لذا خصوصیت کار خوب این است: «ذَخِیرَةٌ بَاقِیةٌ» اوّلاً همیشگی ذخیره می‌شود، عرفای عظیم‌الشّأن می‌گویند: «ذَخِیرَةٌ بَاقِیةٌ» یعنی طوری است که هیچ‌گاه از آن کم نمی‌شود، مدام ثمرات آن می‌آید، گویی چشمه جوشان است و دائم برای انسان ثمره دارد - خیلی مهم است - «وَ ثَمَرَةٌ زَاکِیةٌ» ثانیاً میوه‌های آن، میوه‌های بسیار خوش‌گوار و تزکیه‌شده است، یعنی هیچ نقصی ندارند.

*افضل خوبی‌ها

حیف نیست انسان خوبی‌ها را رها کند و به شرّ برسد، حالا عرض می‌کنیم که افضل خوبی‌ها چیست. در این‌جا فقط برای این که بیشتر تشنه‌تان کنم، در این حد می‌گویم که حضرات معصومین(علیه السلام) و اولیاء ما می‌فرمایند: افضل خوبی‌ها که دیگر میوه‌ای بسیار بسیار گوارا و ممتاز دارد، این است: آن موقعی که نفس امّاره‌ات از تو تقاضایی می‌کند، یک جواب نه محکم به او بگویی - که روایاتش را به فضل الهی خواهیم خواند - این که خودت را به دست اولیاء خدا بسپاری و در حصن حصین قرار بگیری که دیگر در امانی و تکلیفی در دست تو نیست، چون او گفته و تو پذیرفتی.

یکی از مطالبی که عمّار داشت و وجود مقدّس مولی‌الموالی(علیه السلام) فرمود: «أَینَ عَمَّارٌ»، این بود که خود مولی‌الموالی(علیه السلام) راجع به شخصیت او می‌فرمایند: او هیچ از خود عمل نمی‌کرد و مطیع بود، یعنی خود را در حصن حصین قرار داده بود.

*شتاب کنندگان در خیر؛ مقرّبان حضرت حجّت(عج)

لذا همین است که بیان می‌شود: «فِعْلُ الْخَیرِ ذَخِیرَةٌ بَاقِیةٌ وَ ثَمَرَةٌ زَاکِیةٌ»، میوه و ثمره خیر به قدری زیبا و تک است که قابل توصیف نیست.

برای همین است که آن مرد الهی، آیت‌الله شالی -از شاگردان آخرین آیت‌الله قاضی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) که چند سال پیش غریق رحمت الهی شد - نکته‌ای عجیب را از وجود نازنین آیت‌الله قاضی بیان می‌فرمودند. ایشان به نقل از آیت‌الله قاضی می‌فرمودند: مقرّب‌ترین انسان به خود پروردگار عالم و آقاجانمان، حضرت حجّت ‌بن ‌الحسن‌ المهدی(عج)، آن کسانی هستند که در کار خیر شتاب می‌کنند.

لذا مولی‌الموالی(علیه السلام) هم این‌گونه فرمودند: «عَلَیکُمْ بِأَعْمَالِ الْخَیرِ فَتَبَادَرُوهَا وَ لَا یکُنْ غَیرُکُمْ أَحَقَّ بِهَا مِنْکُمْ»در انجام کارهای نیک شتاب کنید، مبادا دیگران در آن‌ها سزاوارتر از شما باشند.

جمله‌ای که شیخ رجبعلی خیاط در خیاط خانه‌اش نوشته بود

آشیخ رجبعلی خیاط(اعلی اللّه مقامه الشّریف) در همان خیاط‌خانه‌اش نوشته بود: «قرض هم داده می‌شود»، نمی‌گذارد کسی بیاید و بگوید قرض می‌خواهم، بلکه او شتاب می‌کند و خودش می‌گوید: قرض هم داده می‌شود.

حالا بعضی‌ها می‌نویسند: «به هیچ عنوان نسیه داده نمی‌شود» امّا او نه تنها می‌گوید نسیه هم می‌توانی ببری بلکه می‌گوید: قرض هم داده می‌شود!

ثمره کاشت درخت خیر

حضرت بیان می‌فرمایند: «غَارِسُ شَجَرَةِ الْخَیرِ تَجْتَنِیهَا أَحْلَى ثَمَرَةٍ»، آن کسی که درخت خوبی را می‌کارد و غرس می‌کند، بهترین و شیرین‌ترین میوه‌ها را به دست می‌آورد، ثمره درخت خوبی‌ها این است. یک درخت خوبی بکار، ببین چه ثمره‌ای می‌بینی. امّا درخت شرّ، بیچاره و گرفتارت می‌کند.

انجام خیر و بازگشت آن به خود شخص

حالا این لباس خیر را بپوشیم، ثمره‌اش به کجا می‌رسد؟ ثمره‌اش برای خودمان است، فرمودند: «مَنْ فَعَلَ الْخَیرَ فَبِنَفْسِهِ بَدَأَ»، هرکس فعل خیری را انجام بدهد، پس به نفس خودش بازگشت دارد.

خوبی خیر این است که ثمره‌اش مال خودش است. «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ» خوبی خیر، نیکی‌ها و حسنات این است که دنیا و آخرت ثمره‌اش به ما می‌رسد.

*آرامش؛ ثمره خیر/ چرایی حضور ثروتمندان در خانه علما!

آیت‌الله العظمی گلپایگانی در شهریه مانده بود، رفته بودند جمکران و گفته بودند: آقا! این ماه دارد می‌رسد، آبروی من، آبروی دین می‌رود، طلبه‌ها به یک امیدی می‌آیند، شهریه نیست.

در حالات آیت‌الله العظمی گلپایگانی(اعلی اللّه مقامه الشّریف) مطالعه کنید، فرمودند: آمدم، فردا صبح یکی از تجّار آمد یک مقدار عجیبی خمس داد، بعد گفت: این‌ها هم هست، در اختیار شما، هر کار می‌خواهید بکنید، همین که به حضرت حجت(عج) تمسّک می‌جویند، خودشان مرحمت می‌کنند، بندگان صالح خدا این‌طور هستند، عالم در دست این‌هاست. این‌ها بندگانی که به نفسشان نه گفتند، آن هم یک نه محکم.

فرآوری :محمدی

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع:

خبرگزاری فارس