تبیان، دستیار زندگی
از خوف و خشیت خدا گریستن و با زارى و تضرع رو بدو كردن و سر بر آستان او ساییدن ، از آداب و آیینهاى بندگى است ، و افزون بر پیامدهاى نیكوى فراوانى كه دارد، از زمینه هاى استجابت دعا نیز هست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دستورالعملى از حاج میرزا جوا آقا

آیت الله میرزا جواد اقا ملکی تبریزی

از خوف و خشیت خدا گریستن و با زارى و تضرع رو بدو كردن و سر بر آستان او ساییدن ، از آداب و آیینهاى بندگى است ، و افزون بر پیامدهاى نیكوى فراوانى كه دارد، از زمینه هاى استجابت دعا نیز هست.

دستورالعملى از حاج میرزا جوا آقا ملكى تبریزى در رابطه با آداب قرآن و دعا

یکی از درگیری های ذهنی انسان مساله استجابت دعاست!

خیلی از افراد با وجود اینکه با دعا و نیایش بسیار مانوس هستند ولی همیشه در ذهن خود با این سوال مواجهه اند که چرا دعاهای ما مستجاب نمی شود!

مطمئناً هر کاری اگر از راه خود انجام شود، خیلی سریع تر به جواب خواهد رسید، دعا کردن نیز خود آداب و رسومی دارد که در روایات و کلام بزرگان ما به این نکته توجه زیادی شده است.

یکی از این بزرگان عارف كامل و عامل عالم مرحوم حاج میرزا جواد آقا ملكى تبریزى است که در كتاب شریف المراقبات فى اعمال السنة بعد از ذكر مطالبى به آداب و آیین قرائت دعا مى پردازد و مى گوید:

... بجاست كه پاره اى از اداب و آیینهاى قرائت قرآن و دعا را در اینجا بیاوریم و تفصیل آن را به جاى خود واگذاریم ، و چون قرآن در فضیلت بر دعا تقدم و پیشى دارد، نخست از آداب قرائت قرآن سخن مى گوییم :

آداب دعا

بارى دعا را آداب و آیینهاى ویژه اى است كه اینك پاره اى از آنها را با بهره گیرى از روایات و احادیثى كه در این باره هست ، مى آوریم :

1-امیدوارى به خدا و نومیدى از هر چه جز اوست.

از پیامبر اكرم گزارش شد كه فرمود: با یقین به اجابت ، خدا را بخوانید و دعا و در خواست خود بدو برید.( ادعوا الله و انتم موقنون بالاجابه )(2)

2-  پرهیز از گناه بویژه ستم به جان و جاه و مال مردم .

اینك چند روایت :

از پیامبر (ص ) روایت شده هر كس دوست دارد دعایش اجابت شود، بر اوست كه كسب و كار و خورد و خوراكش را حلال و پاك سازد، یعنى از كلاهبردارى و حرامخوارى بپرهیزد.

در سفارشهاى خدا به عیسى (ع )آمده : به ستمگران بنى اسرائیل بگو: در حال حرامخورى و بت پرستى مرا نخوانند، كه من سوگند خورده ام هر كه مرا بخواند اجابتش كنم ، و اجابت من اینان را تا آن گاه كه در حرامخوارى و بت پرستى هستند، جز لعن و نفرین نیست .

زمینه هاى اجابت دعا

افزون بر صفات یاد شده که اجابت دعا را جلو می اندازد، آداب و روشهایی نیز برای تقرب جستن هر چه بیشتر به ذات اقدس الهی و بر آورده شدن حاجات، به اختصار بیان می کنیم:

1- تضرع و گریه

از خوف و خشیت خدا گریستن و با زارى و تضرع رو بدو كردن و سر بر آستان او ساییدن ، از آداب و آیینهاى بندگى است ، و افزون بر پیامدهاى نیكوى فراوانى كه دارد، از زمینه هاى استجابت دعا نیز هست.

2- سپاس و ستایش و عذر و پوزش

از دیگر آداب دعا، خدا را ستایش كردن و بزرگ داشتن است ، از امیرالمۆ منین (ع )پرسیدند: خدا را چگونه ستایش كنیم و بزرگ شماریم ؟ فرمود: بگویید: یا من اقرب الى من حبل الورید، یا من یحول بین المر ء و قلبه ، یا من هو بالمنظر الاعلى و بالافق المبین ، یا من لیس كمثله شیى ء

3-  درنگ و تامل و اصرار و پافشارى

نیز بجاست كه دعا كننده در دعاى خویش درنگ و تامل كند، از عجله و شتاب بپرهیزد، و بر آنچه مى خواهد اصرار و پافشارى كند - كه خدا بنده اى را كه در دعا و نیاز خویش لجاجت و پافشارى مى كند، دوست دارد - و دست كم دعاى خویش را سه بار تكرار كند.

4-  از چشم مردم دور داشتن

نیز بجاست در خلوت و پنهانى ، دور از چشم مردم به دعا ایستد، تا هم از آفت ریا دور ماند و هم فرمان خدا را كه فرمود: پنهانى دعا كنید.

به جاى آورده باشد، و در روایت نیز آمده كه : یك دعاى پنهان با هفتاد دعاى آشكار برابرى مى كند(دعا السر یعدل سبعین دعوه فى العلانیه )

5-  خضوع و خشوع

روایت شده كه خداوند به عیسى (ع )فرمود: یا عیسى ! مرا بخوان چونان غریق بیچاره اى كه جز من پناهى نمى شناسد، با شكسته دلى مرا بخوان ، در خلوت و تنهایى ، بسیارمرا یاد كن ، دوست دارم كه با چرب زبانى و چاپلوسى و با تملق و خاكسارى مرا بخوانى ، البته از روى صنده دلى و بیدارى و نه از روى غفلت و خوابزدگى ، دوست دارم كه صداى غمزده و آواى اندوه بارت را به گوش من برسانى .

6-  انگشترى به دست داشتن

از دیگر آداب دعا انگشتر فیروزه یا عقیق به دست داشتن است و روایت شده كه خداوند فرمود: من شرم دارم كه دستى را كه انگشترى فیروزه یا عقیق در انگشت باشد، نومید برگردانم.

 از امام صادق (ع) نیز روایت شده : دستى كه با انگشترى عقیق در انگشت به سوى خدا بالا رود، نزد او از هر دست دیگرى عزیزتر است .


منابع:

1-     سوره مبارکه محمد / آیه 24

2-     بحارالانوار / ج74 / ص 175

بر گرفته از کتاب در محضر عارفان مۆلف : واصف بادكوبه اى

تهیه و فرآوری : مجید ملکی ،حوزه علمیه تبیان