ویتسک، اجرای ناتمام

دراماتورژی و تمرین نگاری ویتسک.ناصر حسینی مهر.تهران: نشر افراز. چاپ اول: 1391 .1100نسخه.112صفحه. 11000تومان.

«دراماتورژ در حین تمرینات، به جستجوی تکنیک های اجرایی مناسب متن در زمان حاضر می پردازد و در تمام زمینه های دیگر مربوط به اجرا، مانند انتخاب بازیگر، مکان و شکل جای گیری تماشاگران، طراحی صحنه و لباس و ... نیز به کارگردان و گروه، پیشنهاد و مشاوره می دهد و به نوعی مغز متفکر گروه به شمار می آید. یک دراماتورژی دقیق و خوب، به نمایشی هماهنگ با زمان، مکان و موقعیت اجتماعی می انجامد و فاصله ی تماشاگران و اجراهای نمایشی را کاهش می دهد.» ^[1]

نوشتن تمرین نگاری یک نمایش  به صورت یک کتاب در تاریخ تئاتر ایران چندان مرسوم و معمول نیست. حسینی مهر اما چه در بروشورهای نمایش هایی که به اجرا می گذارد و چه در کتاب هایش این شیوه را به کار می گیرد و معتقد است شیوه درست تدوین بروشور همین است که چگونگی شکل گیری نمایش در یک بروشور مفصل به خواننده ارائه شود.

دراماتورژی و تمرین نگاری ویتسک با همین نگاه به صورت کتاب در اختیار علاقه مندان رشته تئاتر قرار می گیرد.

کلید تمرین ها و تمرین نگاری ویتسک در واقع از سال هشتاد و چهار در دانشگاه آزاد تنکابن شکل گرفته  است. حسینی مهر تمرین هایش را با گروه بیست نفره دانشگاه آغاز می کند. در این تمرین ها از شیوه استانیسلاوسکی، گروتفسکی و استادش یوجینو باربارا کمک گرفته شده است.

نمایشنامه ویتسک اثر کارل گئورگ بوشنر نویسنده آلمانی است که این نمایش را هنگامی که در کشور سوئیس در تبعید به سر می برد نوشته است. متاسفانه بوشنر در این کشور سرد به بیماری تیفوس مبتلا شده و پیش از این که ویتسک را به پایان ببرد از دست می رود. از این نظر ویتسک نمایشی است ناتمام. با این حال آنچه باید از ویتسک دستگیر خواننده شود به خوبی بیان و ارائه شده است. زندگی بوشنر نیز همچون زندگی ویتسک غریب و غم انگیز است. بوشنر فرزند پزشک دهکده ای در آلمان است که به توصیه پدر پزشکی را برای تحصیل خود انتخاب می کند. اما دیری نمی گذرد که وی به فعالیت های سیاسی گرایش پیدا کرده و به زودی بوشنر با 139 شب نامه دستگیر می شود. پس از آزادی موقت بوشنر مجبور به ترک آلمان می شود و زندگی خود را در کشور سوئیس ادامه می دهد. وی در سن بیست و سه سالگی در زوریخ چشم بر جهان می بندد.

داستان ویتسک اما برگرفته از زندگی شخصیتی واقعی به نام کریستین ویتسک است. مردی منزوی و تنها، سربازی ساده و اخراجی که در ارتش به کار کلاه دوزی می پرداخته و وقتی همسر 48 ساله اش به او خیانت می کند او را مقابل خانه اش می کشد و بلافاصله خود را به پلیس معرفی می کند. وکیل او تلاش می کند او را به عنوان روان پریش از مرگ نجات دهد اما موفق نمی شود و سرانجام پس از سه سال درگیری سرش زیر گیوتین می رود.

بوشنر در آن زمان پسر بچه هشت ساله ای بوده و این اتفاق، او و خانواده اش را حسابی در گیر می کند. بوشنر وقتی بزرگ شد و به تبعید رفت تصمیم گرفت شرایط اجتماعی دوران کودکی خود را با واقعه ای که از نزدیک دیده بود پیوند بزند و نمایشنامه ویتسک را آغاز کرد اما مرگ به او اجازه نداد پایان قصه ویتسک به روی کاغذ بیاید. از دیگر نمایشنامه های بوشنر می توان به نمایشنامه « لنتس» و « مرگ دانتون » اشاره کرد.

مقدمه ای بر دراماتورژی در واقع مقدمه کتاب تمرین نگاری ویتسک است که به قلم مژگان غفاری نوشته شده است.

در این کتاب و در هر فصل ابتدا قطعه ای از نمایش ذکر شده است و سپس گفتگوهایی که در هر جلسه تمرین بین کارگردان و گروه بازیگر شکل گرفته و همینطور تمرین ها و دست آورد آن به دنبال آورده شده است. در این کتاب ده جلسه از تمرین های گروهی در ده فصل به خواننده عرضه شده است. در پی آن نقد ها و مصاحبه هایی است که به مناسبت اجرای نمایش ویتسک در سال 1390 در تالار مولوی تهران در روزنامه ها نوشته شده است.

زندگینامه کارل گئورگ بوشنر و متن اصلی نمایش ویتسک به زبان آلمانی در انتهای این تمرین نگاری دقیق قرار دارد. مجموعه عکس هایی از تمرین ها و اجرا و همچنین آلبومی از عکس های بوشنر تکمیل کننده این کتاب است.

ناصر حسینی مهر کارگردان، نویسنده و پژوهشگر تئاتر و صاحب اثر مهم «تئاتر معاصر اروپا»، پاییز نود، ویتسک را در تالار مولوی به اجرا گذاشت. متاسفانه اجرای این نمایش سرنوشت نمایشنامه را پیدا کرد و نیمه کاره متوقف شد.

«و اما بپردازیم به " موضوع" ها یا " تم" های مهمی که گئورگ بوشنر در این اثر به آن می پردازد؛ موضوع هایی که در طول نمایشنامه به هم پیوند می خورند و به پرسوناژها و موقعیت هاشان ارتباط می یابند. برخی از این موضوع ها در آثار دیگر بوشنر هم دیده می شود، موضوع هایی نظیر " تنهایی" ، " حسادت " و " انتقام". اجازه دهید در چند جلسه، همراه با اتودهایی که انجام می دهیم به برخی از موضوع های مهم این نمایشنامه بپردازیم و برای هر موضوع گروه هایی تشکیل دهیم که نتایج بررسی های بیشتری که در طول هفته انجام داده اند را در هر جلسه بشنویم.»^[2]

پی نوشت:

[1] صفحه 16 کتاب

[2] صفحه 158 کتاب

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان