کسانی که ریش خود را می تراشند فاسقند؟

البته به این نکته هم باید توجه داشت که نباید رفتار برخى نالایقان، ما را از رعایت برخى احكام منصرف كند.

از سوى دیگر باید دانست که قلب پاك با حفظ ظاهر، مصونیت بیشتر پیدا مى كند. بهترین دلیل بر درستى این مطلب، سیره و روش تمامى پیامبران و امامان و اولیاى خداست كه علاوه بر این كه به ریشه و باطن توجه داشتند ظاهر را نیز مطابق احكام شریعت رعایت مى كردند .

به مناسبت این بحث پرسش و پاسخهایی در این رابطه را انتخاب کردیم که مطرح می کنیم:

جواب: از نظر اكثر فقها تراشیدن ریش بنابر احتیاط واجب, حرام است البته بلند گذاشتن آن واجب نیست بلكه همین مقدار كه نگویند ریش تراشیده كافی است.

 هر حكم شرعی از دو جهت قابل دلیل یابی است:

الف) دلیل شرعی؛ مقصود از آن، متون و نصوصی است كه حكم الهی را بیان می‎كند. این دلیل ها ابزار اصلی فقیه و كارشناس دینی است كه از طریق آن، می تواند حكم الهی را استنباط كند.

ب) فلسفه حكم؛ مقصود از آن این است كه چرا خداوند بر موضوع مفروض, فلان حكم را داده است. چنین كاوشی تحقیق فقهی نیست مگر در مواردی كه «كشف فلسفه حكم» در «استنباط حكم» دخیل باشد. در این رابطه باید چند نكته را در نظر داشت: اولاً فلسفه همه احكام و جزئیات آنها به طور تفصیلی روشن نیست و آگاهی از آن دانشی فراتر از تنگناهای معارف عادی بشری می طلبد. لیكن به طور اجمال روشن است كه همه احكام الهی تابع مصالح و مفاسد واقعی در متعلق آنهاست.

بنابر این در صورتی كه فلسفه حكمی را بالخصوص ندانیم بنابر قاعده كلی فوق از آن باید پیروی كرد. زیرا یقین به وجود مصلحتی در آن هست هر چند بر ما ناشناخته باشد. ثانیاً در جست و جوی فلسفه احكام نباید همیشه به دنبال علوم تجربی رفت و دلیلی مادی و فیزیولوژیك برایش جست و جو نمود. این فرایند كه همیشه در پی یافتن مصلحت یا مفسده ای طبی یا ... باشیم برخاسته از نگرشی مادی گرایانه است. در حالی كه بسیاری از احكام، مصالحی معنوی دارند كه در حوزه هیچ یك از علوم بشری قابل تحقیق نیست و آنها با متد تجربی خود قادر به اثبات حكم یا نفی آن نیستند و یا اگر نظری بدهند بسیار سطحی است و چه بسا مسأله حكمتی برتر و بالاتر داشته باشد. چنانكه در مورد روزه علوم به خواص بهداشتی آن پرداخته اند ولی قرآن مجید فلسفه ای بالاتر را بیان فرموده و آن «متقی شدن» است.

در مورد تراشیدن صورت نیز از نظر طبی گفته اند: وجود محاسن برای محافظت از لثه ها و دندان ها و پوست صورت مفید است. حتی امروز یكی از راههای انتقال ویروس ایدز را تیغ زدن به صورت می دانند. لیكن به نظر می رسد فلسفه اصلی حكم اثری معنوی و روحی و نیز حفظ حالت طبیعی خلقت مرد باشد. (حكم شرعی درباره ریش از كتاب مسائل جدید از دیدگاه مراجع, ج1, ص74)

جواب: تراشیدن ریش یا كوتاه كردن آن به طوری كه صدق ریش نكند, بنابر احتیاط واجب حرام است و اصرار بر گناه صغیره موجب فسق می شود. (استفتائات جدید امام (ره), ج2, ص31 ؛ ترجمه استفتائات رهبری چاپ وزیری, س1414)

جواب: تراشیدن ریش و كوتاه كردن مانند تراشیدن بنابر احتیاط واجب جایز نیست ولی كوتاه كردن سبیل مانعی ندارد و كسانی كه این كار را می كنند باید نهی از منكر نمود و جوانان هم باید الگوی خود را شخصیتهای متدین قرار دهند و به وظیفه شرعی خود عمل نمایند. (استفتائات جدید امام (ره), ج2, س80)

جواب: ریش تراشیدن حرام است علی الاحوط (احوط = احتیاط واجب), و اجرت ریش تراشی نیز حرام است علی الاحوط. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, ص619)

منابع:

سایت آیه های انتظار

سایت اندیشه قم (بخش استفتائات)