تبیان، دستیار زندگی
به اعتقاد اغلب بزرگترها ، هر تعریف و تمجید صادقانه ای برای بچه ها مفید است ، و این در شرایطی است که بسیاری از پدرها و مادرها و آموزگاران ، بی حساب و با سخاوت تمام از کودکان و نوجوانان تعریف می کنند .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تحسین، به مقدار لازم


به اعتقاد اغلب بزرگترها ، هر تعریف و تمجید صادقانه ای برای بچه ها مفید است ، و این در شرایطی است که بسیاری از پدرها و مادرها و آموزگاران ، بی حساب و با سخاوت تمام از کودکان و نوجوانان تعریف می کنند .
نوجوان

تعریف و تمجید ، اگر حساب شده باشد ، اعتماد به نفس و احساس ایمنی را بیشتر کرده ، قوه ابتکار ، انگیزه ، یادگیری و خیرخواهی را افزایش می دهد وبه بهبود مناسبات میان انسانها منجر می شود .

اگر از تمجید چنین هنری ساخته است ، چگونه است که هنوز کودکانی را می بینیم که بی انگیزه ، بدون اعتماد به نفس ، بی ملاحظه و به دور از امکانات راستین خود زندگی می کنند و به اعمالی دست می زنند که گاه به عمد ناشایست و دور از انتظار است .

با این حساب حتما مشکلاتی در کار است و حتما دلیلی دارد که تمجید، از وظایف محوله خود بازمانده است .

واکنش در برابر تمجید

تمجید معادل و هم معنای چاپلوسی نیست . چاپلوسی عملی مصلحت آمیز و غیر صمیمانه است . اما تمجید ارزیابی مثبت و صمیمانه از شخص یا عمل اوست . با این حال ، گاه همین تمجید صمیمانه هم نتایج دور از انتظاری می دهد . ممکن است اسباب ناراحتی ،تشویش ، تقصیر و بدرفتاری شود . باید دید نوجوانها در برابر تمجیدی که نمونه هایش را هم اکنون می خوانید چه واکنشی نشان می دهند :

« خیلی باهوش هستی »

«کارت را عالی انجام دادی »

در واکنش به تعریف و تمجیدهای حساب نشده ای که نمونه هایش را ملاحظه کردید ، اغلب نوجوانها ،پاسخ هایی شبیه عبارات زیر دارند :

«حرف است .»

«خیال می کنی .»

«آنطور هم که شما می گویید نیستم .»

« فکر نمی کنم به این خوبی هم باشم .»

« نه فقط شانس آوردم ، همین و بس .»

« با چاپلوسی به جایی نمی رسی .»

این قبیل اظهارات نه منعکس کننده اعتماد به نفس هستند و نه به احساس خشنودی منجر می شوند . برعکس ، به نظر تدافعی می رسند ، انگار تعریف و تمجید قرص تلخی است که بلعیدنش دشوار است .

برخورد با تحسین کار ساده ای نیست . استفاده درست از آن مستلزم صرف وقت و نیروست . اما اینکه چرا نوجوانها در برابر تعریف موضع تدافعی می گیرند توضیح ساده ای دارد . تعریف نوعی ارزیابی است و ارزیابی هم توام با ناراحتی است . ارزیاب قضاوت می کند و قضاوت شونده نگران و مضطرب می گردد .

توصیف به جای ارزیابی

به جای ارزیابی توصیف کنید و به جای ارزیابی شخصیت به تشریح حادثه بپردازید ، به جای ارزیابی خصایل از احساسات صحبت کنید . به جای بزرگ کردن اشخاص ، تصویر واقع بینانه ای از کارشان ارائه دهید .

به مفهوم واقع کلمه ، تحسین آن چیزی است که او بعد از صحبت ما به خود می گوید . کلماتی که انتخاب می کنیم باید دقیقا خوش آمدن ما از کار ، زحمت ، موفقیت ، توجه و یا خلاقیت او را منتقل کند . ما حادثه و احساسات خود از آن حادثه را توصیف می کنیم و او درباره شخصیت و خصوصیات خود نتیجه گیری کلی می کند

تحسین مستقیم شخصیت ، مثل نور مستقیم خورشید ، ناراحت کننده است، چشم را میزند . برای یک جوان شنیدن این که ، بزرگ ، سخاوتمند ، فروتن و متواضع است اسباب خجالت است .برای یک جوان قبول این قبیل تعریف ها ، به خصوص در برابر دیگران یک فاجعه اجتماعی است :« متشکرم خاله جان ، درست می فرمایید من اعجاب برانگیزم .» حتی در خلوت و به طور خصوصی هم قبول تعریف و تمجید دشوار است . چگونه می توان قبول کرد که :« راستی اعجاب انگیز نیستم؟ من خوب و قوی و با سخاوت و فروتن هستم .» در حقیقت نه تنها تعریف را نمی پذیرد ، بلکه به صداقت تحسین کننده هم شک می کند . حتما اشکالی در کارش هست که این همه از من تعریف می کند.»

تحسین و تصویر ذهنی

توصیف ( برخلاف تحسین ارزیابی کننده ) احتمالا به تصویر ذهنی واقع بینانه منجر می شود . تحسین از دو بخش تشکیل می شود : حرفهای ما و نتیجه گیری های نوجوان .

به مفهوم واقع کلمه ، تحسین آن چیزی است که او بعد از صحبت ما به خود می گوید . کلماتی که انتخاب می کنیم باید دقیقا خوش آمدن ما از کار ، زحمت ، موفقیت ، توجه و یا خلاقیت او را منتقل کند . ما حادثه و احساسات خود از آن حادثه را توصیف می کنیم و او درباره شخصیت و خصوصیات خود نتیجه گیری کلی می کند . هرآینه عبارات ما واقع بینانه و از روی دلسوزی باشد ، برداشت از آن مثبت و سازنده خواهد بود . به چند نمونه توجه کنید :

تحسین مفید ( توصیفی ) :« از شستن اتومبیل متشکرم . مثل روز اول نو به نظر می رسد .» برداشت احتمالی : کارم را خوب انجام دادم . آدم شایسته ای هستم ، پدرم راضی است .

تحسین غیر مفید ( ارزیابی کننده ) :« فوق العاده ای ، در شستن اتومبیل حرف نداری . نمی دانم اگر کمک تو نبود چه می کردم .»

خانواده

تحسین مفید :« از کارت تبریکت متشکرم . راستی که با مزه بود . از خنده روده بر شدم .»

برداشت احتمالی : کارت مناسبی انتخاب کردم ، می توانم به انتخابهایم مطمئن باشم ، سلیقه خوبی دارم .

ارزیابی غیر مفید : تو همیشه از روی حساب کار می کنی .

تحسین مفید :« از اینکه از خواهرت نگهداری کردی متشکرم . کار زیادی داشتم که باید می کردم . خیلی متشکرم .»

برداشت احتمالی : می توانم شخص مفیدی باشم ، ارزش کارم را می دانند ، گاهی اوقات واقعا پسر خوبی می شوم .

تحسین غیر مفید :« همیشه روی تو حساب می کنم ، پسر فوق العاده جالبی هستی .»

تحسین مفید :« از اینکه کیفم را پیدا کردی متشکرم ، خیلی متشکرم .»

برداشت احتمالی : صداقتم را تایید می کنند . زحمتم به نتیجه رسید .

تحسین غیر مفید :« تو همیشه با صداقت هستی .»

تحسین مفید :« کتابخانه خوبی درست کردی ، هم مفید است و هم ظاهر زیبایی دارد .»

برداشت احتمالی : کار خوبی انجام داده ام ، آدم شایسته ای هستم .

تحسین غیر مفید :« نجار فوق العاده ای هستی .»

تحسین مفید :« اتاقت را خوب مرتب کرده ای ، همه چیز سر جای خودش است .»

برداشت احتمالی : خوش سلیقه هستم .

تحسین غیر مفید :« خدای من ، چه جالب ، راستی که یک هنرمند تمام عیاری .»

تحسین مفید :« مقاله خوبی نوشتی ، به نظرم جالب است . ایده های زیادی به من داد .»

برداشت احتمالی : می توانم نویسنده شوم .

تحسین غیر مفید : « نویسنده خوبی هستی ، اما در املای کلمات باید دقت بیشتری بکنی .»

تحسین مفید :« با خواندن شعرت احساس جوانی دوباره کردم . بسیار زیبا و مملو از نشاط جوانی است .»

برداشت احتمالی : اشعارم روی دیگران تاثیر می گذارد ، ذوق شعر دارم .

تحسین غیر مفید :« شاعر فوق العاده ای هستی .»

تحسین مفید :« از اینکه ظرفها را شستی متشکرم . خیلی زیاد بود ، من هم تا بخواهی خسته بودم .»

برداشت احتمالی :« می توانم مفید باشم . قدر کارهایم را می دانند .»

ارزیابی غیر مفید :« در ظرف شستن رقیب نداری .»

تحسین توصیفی ما و برداشت مثبت نوجوان به سلامت روانی منجر می شود . نوجوان از پیام ما نتیجه ای می گیرد : دوستم دارند ، قدر کارهایم را می دانند ، مورد احترام و شایسته هستم .

نتیجه گیری هایی است که بارها و بارها در سکوت برایش تکرار می شود . گفتار ساکتی که در درون تکرار می شود ، تصویر ذهنی شخص از خود و از محیط اطرافش را شکل می دهد .

سرور حاجی سعید

بخش خانواده ایرانی تبیان


مطالب مرتبط:

دامی که برای تو گسترده اند

سن باهوش ترین ها

سکوت ممنوع

دختران از بلوغ چه می دانند؟

رنگین کمان بلوغ

مچ گیری موقوف!

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.