تاملی در نشانه‌های حتمی ظهور
«تاملی بر نشانه‌های حتمی ظهور» به قلم نصرت الله آیتی، به همت موسسه آینده روشن منتشر شده است.
بشر همواره مشتاق دانستن آینده، سرنوشت خود و حوادث تلخ و شیرینی است در آینده برایش پیش خواهد آمد؛ این آینده بینی را به آینده بینی آسمانی و زمینی می‌توان تقسیم نمود؛ چرا که آینده بینان یا الهی و آسمانی و ریشه در وحی دارند و یا شیطانی و زمینی و از وحی بریده هستند.
وعده ظهور در میان حوادث مختلفی که آینده نگران آسمانی پیش بینی کرده اند، از برجسته ترین آنها بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است، به گونه ای که نشانه‌ها و حوادث پیش از آن نیز برای مردم بازگو شده است.
درباره نشانه‌های ظهور، کتابهای بسیاری نگاشته شده؛ اما آنچه در این میان کمتر بدان پرداخته و خلاء آن هنوز احساس می‌شود، بررسی سندی و تحلیل این روایات می‌باشد. با نگاهی عالمانه به روایات علائم ظهور، نیز جداسازی روایات صحیح از سقیم و معتبر از غیر معتبر بیش از پیش احساس می‌گردد.
در مقدمه کتاب آمده است: درباره نشانه‌های ظهور کتابهای بسیاری نوشته شده است و مجموعه‌های بزرگ و کوچکی از روایات علائم‌ظهور گردآوری شده است. اما آن چه در این میان کمتر بدان پرداخته شده و خلاء آن هنوز احساس می‌شود بررسی سندی و دلائلی و تحلیل این روایت است و امروزه با گسترش دامنه فعالیت مدعیانی که گه‌گاه از گوشه و کنار سر بلند کرده و به ادعای پیشگویی و نزدیک بودن ظهور و یا تحقق فلان نشانه ظهور و دعاوی دیگر جمعی را به خود می‌خوانند و باعث ایجاد اشتهای کاذب و در نهایت سرخوردگی و یاس می‌شوند ضرورت نگاه عالمانه به روایات علائم ظهور و نیز جداسازی روایات صحیح از سقیم و معتبر از غیر معتبر بیش از پیش احساس می‌شود.
ضرورت پیش گفته، به همراه عطش روزافزون جامعه نسبت به شناخت معارف اصیل و به دور از خرافات مهدویت، انگیزه‌ای شد تا نویسنده بکوشد، روایات نشانه‌های حتمی ظهور را در حد وسع خود به شکلی اصولی و بر اساس ضوابط و معیارهای مربوط، بررسی نماید. در این نوشتار کوشیده شده است که تمام روایات مربوط از نظر سند و دلالت بررسی شوند و در مقام قضاوت، به روایات معتبر استناد جسته شود. تعدد روایات، گزارش آنها در منابع دست اول حدیثی و دیگر قرینه‌هایی که باعث وثوق به روایت می‌شوند نیز ملاک‌های دیگری بوده‌اند که در قضاوت به آنها اعتماد شده است.
کتاب «تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور» شامل کلیاتی در باب نشانه‌های ظهور می‌باشد که در چهار بخش و یک خاتمه ارائه شده است و در آن کوشیده شده تا تمام روایات مربوطه از نظر سند و دلالت بررسی و در مقام قضاوت به روایات معتبر استناد جسته شود.
نویسنده در این کتاب ابتدا به تعریف علائم ظهور و تحلیل ماهیت آن پرداخته و آموزه‌های دینی را از دو منظر مستقل و مجزا مورد مطالعه قرار داده و نیز اشاره ای به نشانه‌های ظهور در هندسه دین نموده است.
وی در ادامه این نوشتار به فلسفه نشانه‌های ظهور اشاره نموده، آورده است؛ نشانه‌های ظهور در کنار اصول و ضوابط دین، نقش متمم و کمکی داشته و می‌توانند در هنگام جهل یا سیطره شبهات، مفیده بوده و کارکرد سلبی و ایجابی را ایفا کنند.
نویسنده در بخش دیگری از این کتاب به تقسیم بندی و بررسی علائم ظهور به اعتبار «دیدگاه عدم وقوع بدا در علایم حتمی» و «دیدگاه امکان بدا در علایم حتمی» پرداخته و برای آن دلایلی آورده را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد.
یمانی اولین نشانه ای است که نویسنده در این نوشتار ذکر کرده و درباره آن تحقیق به عمل آورده است؛ نگارنده به بررسی افراد مختلفی که با عنوان یمانی قیام کرده اند پرداخته و می‌نویسد؛ در مورد نام واقعی یمانی حدیثی از پیشوایان معصوم(علیهم السلام) به ما نرسیده است. عدم تصریح به نام این شخصیت می‌تواند به دلیل حفاظت از جان او و در امان ماندن از سوء قصدهای احتمالی باشد، تا این شخصت بزرگ بتواند در زمان مقرر رسالت مقدس خود را به انجام رساند.
در این نوشتار کوشیده شده است که تمام روایات مربوط از نظر سند و دلالت بررسی شوند و در مقام قضاوت، به روایات معتبر استناد جسته شود. تعدد روایات، گزارش آنها در منابع دست اول حدیثی و دیگر قرینه‌هایی که باعث وثوق به روایت می‌شوند نیز ملاک‌های دیگری بوده‌اند که در قضاوت به آنها اعتماد شده است.
در این نوشتار نویسنده با اشاره به احادیثی از ائمه معصوم(علیهم السلام) به تبیین جایگاه و همزمانی قیام یمانی، سفیانی و خراسانی می‌پردازد.
ظهور سفیانی یکی دیگر از نشانه‌هایی می‌باشد که در روایات به صورت برجسته و متواتر طرح شده و همین مسئله نشان دهنده جایگاه ویژه آن در میان دیگر نشانه‌های ظهور می‌باشد.
نگارنده در این بخش در صدد پاسخگویی به سوالاتی همچون؛ «سفیانی کیست؟»، «شخصیت او مثبت است یا منفی؟» «کی و کجا قیام خواهد کرد؟» «چه اهدافی را دنبال می‌کند؟» «سیر اقدامات او چگونه است؟» «فاصله قیام او تا ظهور چقدر می‌باشد؟» و ... است.
وی در ادامه به بررسی سفیانی پرداخته و واقعی یا نمادین و رمزی بودن سفیانی را یکی از موضوعات اساسی مطرح شده، پیش از بررسی تفصیلی روایات قابل طرح و بررسی می‌داند؛ در ادامه به تفاوت این دو دیدگاه پرداخته و دو فرضیه نمادین بودن واژه سفیانی و یا انسانی بودن آن را مطرح می‌سازد.
یکی از نشانه‌های ظهور امام مهدی(عج) «خسف بیداء» است که در بسیاری از روایات از آن سخن گفته شده است. این نشانه از دو واژه «خسف» و «بیداء» تشکیل گشته که واژه اول به معنای فرو رفتن و واژه دوم به معنای بیابانی است که در آن چیزی نباشد؛ مقصود از این دو واژه در روایات منطقه ای میان مکه و مدینه است.
نگارنده در این بخش به بررسی خسف بیداء در منابع مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت پرداخته و می‌نویسد؛ روایات مربوط به این حادثه در بسیاری از منابع کهن شیعه و اهل سنت ذکر شده است؛ تنوع این منابع، دست اول بودن آنها و توجه محدثان بزرگ شیعه و سنی به این روایات می‌تواند دلیلی بر اصالت و صحت این ماجرا باشد.
چهارمین نشانه ظهور که در این کتاب عنوان شده است، کشته شدن نفس زکیه می‌باشد؛ این نشانه در قیاس با سفیانی و صیحه آسمانی، روایات کمتری را به خود اختصاص داده است؛ اما در کتابهای معتبری همچون، کافی، کمال الدین، الغیبه نعمانی و شیخ طوسی به این موضوع اذعان شده است.
کتاب یاد شده از باب تکمیل بحث در خاتمه به سه نشانه دیگر «اختلاف بنی عباس»، «آشکار شدن دست در آسمان» و «طلوع خورشید از مغرب» که در برخی از روایات که تعداد انها اندک بوده و به حتمیت توصیف شده اند، اشاره شده است.
انتشارات آینده روشن این کتاب را در 272 صفحه با قیمت 3800 تومان منتشر کرده است.
فرآوری: رویا فهیم
بخش کتاب و کتابخوانی تبیان
منابع: خبرگزاری حوزه، خبرگزاری فارس
