اسباب و وسایل بهشت چگونه اند؟
ابن عباس می‌گوید: همه نعمت های بهشتی شبیه و مانندی در دنیا دارد جز ظرف های بلورین که از نقره است که در دنیا شبیه و مانندی برای آن نیست .
ظروف بهشتی چگونه است؟
در سوره مبارکه انسان در مورد چگونگی پذیرایی و وسایل و ظروف پذیرایی از بهشتیان خداوند سبحان می‌فرماید: «و یطاف علیهم بآنیه من فضهٍ و اکوابٍ کانت قواریراً»(1) خدمتکاران در گرداگرد بهشتیان ظرفهایی از نقره و قدح هایی بلورین می‌گردانند.
«قواریراً من فضهٍ قدرها تقدیرا»(2) ظرفهای بلورین از نقره که آن را به اندازه لازم آماده کرده‌اند. در این ظرف‌ها انواع غذاهای بهشتی و در آن قدحهای بلورین انواع نوشیدنی‌های لذت بخش و نشاط آفرین به مقداری که می‌خواهند و علاقه دارند موجود است و خدمتکاران بهشتی پیوسته اطراف آن‌ها دور می‌زنند و به آن‌ها عرضه می‌کنند.
«آنیه» جمع «آناء» به معنی هرگونه ظرف است و «اکواب» به معنی ظرف آب است که دسته نداشته باشد و «قواریر» نیز به معنی ظرف بلورین و شیشه ای و کریستال است؛ و عجب این است که می‌فرماید، ظرفهای بلورین بهشتی از نقره ساخته شده است. درحالی که در عالم دنیا چنین ظرفی مطلقاً وجود ندارد و ظرفهای بلورین از سنگ مخصوصی است که ذوب می‌کنند و می‌سازند به هرحال برای قدرت لایزال خدا ساختن چنین شیء بسیار سهل است.
و نهایتاً اینکه از تعابیر فوق چنین استفاده می شودکه ظرف‌ها و جام های بهشتی هم صفا و شفافیت بلور را دارد و هم درخشندگی و زیبایی نقره را و نوشابه هائی که در آن است کاملاً نمایان است در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) در این خصوص آمده است که: «ینفد البصر فی فضه الجنه کما ینفد فی الزجاج» نور چشم انسان در نقره بهشتی نفوذ می‌کند آنچنان که در شیشه و بلور دنیا نفوذ دارد. (3)
البته در عصر کنونی دانشمندان به اشعه‌هایی پی برده‌اند مانند اشعه x که از اجسام تیره نیز عبور می‌کند و درون آن را مانند بلور نشان می‌دهد. لیکن ابن عباس می‌گوید: همه نعمت های بهشتی شبیه و مانندی در دنیا دارد جز ظرفهای بلورین که از نقره است که در دنیا شبیه و مانندی برای آن نیست .(4)
«رفرف» به پارچه های زیبای رنگارنگ که بی شباهت به منظره باغ‌ها نیست گفته می‌شود و «عبقری» هم به معنی هر موجود بی نظیر و کم نظیر است و اشاره به این مطلب دارد که تختهای بهشت از رنگ سبز بی نظیر درست شده است
تخت های بهشتیان دارای چه ویژگی است؟
در آیات متعددی در قرآن کریم از تختهایی که بهشتیان بر آن می‌نشینند و مجالس انس و الفت دارند توصیفهایی دارد از جمله آیه شریفه: «ان الابرار لفی نعیم علی الارائک ینظرون» مسلماً ابرار در میان انواع نعمت هستند آن‌ها بر تخت های زیبای بهشتی تکیه کرده و به آن مناظر زیبا نظر می‌کنند و لذت می‌برند.(5)
ارائک جمع ارئکه به معنی تخت های زیبای سلطنتی است و یا تخت زینتی که در حجله گاه می‌گذارند می‌باشد و در اینجا اشاره به تخت های بسیار زیبا و مزیّن بهشتی است که نیکان برآن تکیه می‌کنند؛ و در آیه ای دیگر می‌فرماید «فیها سررٌ مرفوعه»: در باغهای بهشتی تختهای بلندی وجود دارد.(6)
«سرر» جمع سریر به معنای تختهایی است که در مجالس انس و شادی و سرور بر آن می‌نشینند و بلند بودن این تختها به خاطر آن است که بهشتیان بر تمام مناظر و صحنه های اطراف خود مسلط باشند و از مشاهده آن لذت ببرند.
ابن عباس (یکی از مفسرین) می‌گوید این تختها چنان است که وقتی صاحبان آن‌ها اراده جلوس بر آن کنند تواضع می‌کند و فرو می‌نشیند و بعد از جلوس به حالت اول باز می‌گردد؛ و یک تفسیر دیگر در مورد «مرفوعه» بودن آن است که اشاره به گرانبها بودن آن‌هاست و برخی گفته‌اند از قطعات طلا ساخته شده و مزین به درّ و یاقوت است.
همچنین در سوره مبارکه واقعه آیه ای با یک ویژگی دیگری از تختها آمده است و می‌فرماید: «علی سرر موضونه»: آن‌ها بر تختهایی که صف کشیده و به هم پیوسته است قرار دارند.
«موضون» به منسوجی که دارای تار و پود محکم است اطلاق می‌شود و در اینجا منظور تختهایی است که کاملاً در کنار هم قرار گرفته و به هم پیوسته است و یا اینکه خود تختها دارای بافت مخصوصی است از لولوء و یاقوت و مانند آن چنانکه جمعی از مفسران گفته‌اند.
در آیه شریفه ای به رنگ این تختها اشاره دارد و می‌فرماید: «متکئّین علی رفرف خضر و عبقری حسان»: ساکنان این دو بهشت در حالی هستند که تکیه برتختهایی زده‌اند که با بهترین و زیباترین پارچه های سبز رنگ پوشانده شده است. (7)
«رفرف» به پارچه های زیبای رنگارنگ که بی شباهت به منظره باغ‌ها نیست گفته می‌شود و «عبقری» هم به معنی هر موجود بی نظیر و کم نظیر است و اشاره به این مطلب دارد که تختهای بهشت از رنگ سبز بی نظیر درست شده است.
خصوصیات فرش های بهشتی چیست؟
آیات کریم قرآن ضمن بیان احوالات بهشتیان به توصیف وضع مکانی و اشیاء بهشتی نیز پرداخته است و در آیاتی نیز از فرش های بهشت سخن به میان آمده و کیفیت آن را بیان می‌کند از جمله: «متکئین علی فرش بطائنها من استبرق»: بهشتیان بر فرشهایی نشسته و تکیه کرده‌اند که آستر آن‌ها از پارچه های ابریشمین است .(8)
«بطائن» به معنی آستر و «استبرق» به معنی حریر ضخیم است و مسئله قابل توجه این است که در اینجا گران قیمت‌ترین پارچه ای که در دنیا تصور می‌شود آستر این فرش‌ها ذکر شده و اشاره به این است که قسمت روئین آن چیزی است که از لطافت و زیبایی و جذابیت در وصف نمی‌گنجد چراکه ما آستر را به خاطر اینکه ظاهر نمی‌شود از جنس کم اهمیت تهیه می‌کنیم و لذا کم اهمیت‌ترین جنسهای آن جهان پر ارزش‌ترین جنس این جهان است.
در آیه ای دیگر اشاره به فرش های فاخر بهشتی دارد و می‌فرماید: «و زراّبی مبثوثه»: در آنجا فرش های گرانبها و بسیار زیبا گسترده شده است .(9)
«زرابی» به معنی فرش های عالی خواب داراست که هم نرم و راحت است و هم گرانبها و پر قیمت و بسیار زیباست.
«آنیه» جمع «آناء» به معنی هرگونه ظرف است و «اکواب» به معنی ظرف آب است که دسته نداشته باشد و «قواریر» نیز به معنی ظرف بلورین و شیشه ای و کریستال است؛ و عجب این است که می‌فرماید، ظرفهای بلورین بهشتی از نقره ساخته شده است. درحالی که در عالم دنیا چنین ظرفی مطلقاً وجود ندارد و ظرفهای بلورین از سنگ مخصوصی است که ذوب می‌کنند و می‌سازند به هرحال برای قدرت لایزال خدا ساختن چنین شیء بسیار سهل است
ویژگی های مهم نهرهای بهشت چیست؟
در روایتی در خصوص ویژگی های نهرهای بهشت آمده است: «انّ انهار الجنّه لیست فی اخادید، اِنّما تجری علی سطح الجنّه منظبطهً بالقدره حیث شاء اهل‌ها» (10): نهرهای بهشت در شکاف‌ها و گودی‌ها جریان ندارد، بلکه همه آن‌ها روی سطح زمین قرار گرفته و به قدرت پروردگار به هر سو که اهل بهشت اراده کنند جریان پیدا می‌کند.
چگونه غرفه های بهشتی روی نهرها بنا شده است و ویژگی‌های دیگر این غرفه‌ها چیست؟
در بهشت، نه تنها نهرها، از زیر درختان عبور می‌کند بلکه به استناد آیات قرآن، غرفه های بهشتی نیز بر روی نهرها ساخته شده است و نهرها از زیر آن‌ها جاری است. چنانچه می‌فرماید: «والّذین امنوا و عملوا الصالحات لنبوّئنهم من الجنّه غرفاً تجری من تحت‌ها الانهار» (11):
کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، آن‌ها را در غرفه‌هایی از بهشت جای می‌دهیم که نهرها در زیر آن جاری است.
«غرفه» به قسمت های فوقانی ساختمان و طبقات بالای منازل اطلاق می‌شود گویی که آن‌ها را از روی زمین بالا برده‌اند و در اینجا ممکن است اشاره به برترین منزلگاه‌ها و درجات عالی بهشت باشدکه دارای هوایی لطیف‌تر، مناظری بهتر و محلی آرام‌تر برای سکنی هستند.
چنانچه در آیه ای از قرآن می‌خوانیم: «و هم فی الغرفات آمنون» (12): آن‌ها در غرفه های بهشتی در نهایت آرامش و امنیتند؛ و در تایید مطالب فوق آیه دیگری است که می‌فرماید: «لهم غرف من فوق‌ها غرف مبیّنه تجری من تحت‌ها الانهار» (13) برای پرهیزکاران در بهشت، غرفه‌هایی است و بر فراز آن غرفه هائی دیگر و از زیر آن‌ها نهرها جاری است.
پی نوشت ها :
1- دهر / 15.
2- دهر / 16.
3- مجمع البیان، ج 10، ص 410.
4- روح المعانی، ج 29، صفحه 159.
5- مطففین / 23 و 22.
6- غاشیه / 13.
7- الرحمن / 76.
8- رحمن / 54.
9- غاشیه / 16.
10- عنکبوت / 58.
11- سباء / 37.
12- زمر / 20.
13- توبه / 72.
بخش قرآن تبیان
منبع:
کریمی، فاطمه؛ تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن
