جدال با سعدی در عصر تجدد

این کتاب دربرگیرنده بحث‌ها و جدل‌های مختلفی که از نیمه دوم سده نوزدهم میلادی تا امروز، درباره سعدی صورت گرفته، توسط انتشارات دانشنامه فارس و با همکاری مرکز سعدی‌شناسی در قطع وزیری منتشر شده است.

«جدال با سعدی در عصر تجدد» در دو بخش «تحلیل‌ها» و «جست‌وجوها» تدوین شده که در بخش نخست به اجمال، تحلیلی از آثار سعدی و موقعیت فکری و فرهنگی او ارائه شده و از بازتاب نام و آثارش در عصر او و عصرهای بعد یاد شده است.

این بخش خود دربرگیرنده چهار فصل با عناوین: «چند نکته درباره معلّم و نماد پختگی زبان فارسی»، «اشاره‌هایی در زمینه نفوذ و اعتبار سعدی در دوره خود و ادوار بعد»، «نگاهی به شاعران و نثر نویسان عصر تجدّد در مکتب سعدی» و «بحث درباره سعدی در عصر تجدّد: تفاهم یا جدال؟» است که در دو فصل نخست، مۆلف سعدی را معلّم و نماد پختگی زبان فارسی دانسته و معتقد است که از نیمه دوم زندگی‌اش تا پیش از عصر تجدد، نفوذی بس گسترده و سهمگین بر ذهن ایرانیان و فارسی‌گویان و فارسی‌دانان داشته است.

نویسنده در فصل‌های سوم و چهارم، از روزگار کهن به عصر تجدّد پرداخته و بهره‌مندی ادیبان و شاعران و دانشوران و نویسندگان ایران را در این عصر از آثار سعدی نشان داده است.

در ادامه با رعایت امانت، تحلیلی از آرای منتقدان سعدی (چه منتقدان مطلق، چه منتقدان نسبی و چه منتقدان مشروط) و برخی از دلیل‌های «نقد»، «بی‌مهری»، «نکوهش» و «ناسزا» نسبت به او ارائه شده است.

در بخش دوم «جست‌وجوها»، مۆلف به گردآوری و نقل «نقدها و پاسخ‌ها و حمله‌ها و دفاع‌ها»ی مربوط به سعدی در عصر تجدد پرداخته است که بیانگر یک جریانِ پرتداوم تاریخی در یک دوره صدوپنجاه‌ساله درباره سـعدی است.

در معرفی ناشر از کتاب عنوان شده است: «همچنان که از عنوان‌ کتاب برمی‌آید، این کتاب بر پایه نوعی نگاه تاریخی به موضوعی ادبی شکل گرفته است؛ بنابراین، اشاره‌ها و بحث‌های ادبی، اغلب، در جهتِ تکمیلِ «نگاه تاریخی» بوده است.

با توجه به آن‌که بازاندیشی منصفانه نسبت به سنّت‌های ادبی و فرهنگی، نکته‌ای نیست که هیچ ملّتی از آن بی‌نیاز باشد، تحلیل و جست‌وجوی تاریخی «جدال با سعدی در عصر تجدد»، گامی مۆثر در مسیر بازخوانی ویژگی‌ها و ارزش‌های گوناگون استاد مسلّم نثر و نظم فارسی است و راه را برای بحث‌ها و هم‌اندیشی‌های علمی درباره او می‌گشاید.»