تبیان، دستیار زندگی
خداوند در جزء بیست و نهم قرآن مجید از اعتراف انسان هایی پرده بر می دارد که این اقرار به گناه نمی تواند نقشی در تعیین سرنوشت آنها داشته باشد .
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امین ادریسی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اعتراف های بی حاصل !


خداوند متعال در جزء بیست و نهم از پشیمانی انسان هایی پرده بر می دارد که این پشیمانی نمی تواند نقشی در تعیین سرنوشت آنها داشته باشد ،چرا که زمان اعتراف و به گناهان تمام شده است .


توبه

یکی از مسائلی که در بین مجرمان و گناهکاران رواج دارد ،مسئله اعتراف و اقرار به گناهان است، اعتراف به کار های اشتباهی که در گذشته انجام شده و بعد از مدتی فرد از انجام آن عمل پشیمان شده و حال برای اینکه بتواند وجدان خود را قدری آرام کند دست به اعتراف می زند.

در آموزه های دینی نیز این مسئله به چشم می خورد، اما تفاوت های بسیار زیادی در این مسئله بین آئین اسلام و ادیان دیگر وجود دارد، برای مثال می توان از یکی از سنت های کلیسای کاتولیک نام برد که یکی از آئین های مقدس آن اعتراف به گناهان بزرگی است که شخص انجام داده است که این اعتراف بعد از مراسم تعمید صورت گرفته و کاملاً ضروری می باشد .

اما در دین اسلام قضیه کاملاً متفاوت است و اعتراف به گناهان و اشتباهات گذشته، تنها در شرائطی ویژه و خاص جایز است و در غیر این صورت از این کار نهی شده است .

در روز بیست و نهم ماه مبارک رمضان آیاتی از سوره مبارکه ملک را محور بحث قرار دادیم تا با برخی از اعتراف های مجرمین و همچنین شرایط اعتراف به گناهان آشنا شویم.

خداوند متعال در جزء بیست و نهم قرآن مجید از پشیمانی و اعتراف انسان هایی پرده بر می دارد که این اقرار به گناه نمی تواند نقشی در تعیین سرنوشت آنها داشته باشد، چرا که مدت اعتراف و اقرار به گناهان تمام شده است و بعد از مرگ هرگز مهلت آن تمدید نخواهد شد:

(وَ قالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما كُنَّا فی‏ أَصْحابِ السَّعیرِ: و گویند: «اگر شنیده [و پذیرفته‏] بودیم یا تعقّل كرده بودیم در [میان‏] دوزخیان نبودیم.»(الملك: 10)

انسان های موفق کسانی هستند که برای جبران اشتباهات و گناهان خود فقط در پیشگاه خداوند متعال و آن هم در دنیا دست به اعتراف می زنند که نمونه های فراوانی از این گونه اعتراف ها را می توان در طول تاریخ جستجو کرد ،برای مثال می توان به اعتراف حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی اشاره کرد

و بعد از اینکه این افراد علت شقاوت ها و بدبختی های خود در دنیا را بیان می کنند ،در پایان به گناهان و اشتباهات خود اعتراف می کنند:

(فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعیرِ: پس به گناه خود اقرار مى‏كنند. و مرگ باد بر اهل جهنّم!)( الملك: 11)

یکی دیگر از اعتراف های مجرمین که خداوند متعال به بیان آن می پردازد، اعترافی است که این افراد بعد از اینکه در دادگاه عدل الهی حاضر می شوند و اوضاع و احوال قیامت را مشاهده می کنند انجام می دهند:

اعترافی که بعد از بیدار شدن از یک عمر خواب غفلت صورت می پذیرد، خواب غفلتی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد آن این گونه می فرماید: (الناس نیام اذا ماتوا انتبهوا: مردم در خوابند، وقتی مُردند بیدار می شوند.)(مجموعة ورام، ج ،1 ص 150)

خواب غفلتی که گاه آن قدر سنگین می شود که امیر مومنان علی علیه السلام در نهج البلاغه برای بیداری مردم از آن  فریاد می زند:

(آیا درد تو را بهبودی و خواب تو را بیداری نیست؟… پس چگونه ترس شبیخون خشم الهی تو را بیدار نمی‌كند و حال آنكه در اثر نافرمانی از دستورهای او به مدارج قهر و غضب او در افتاده‌ای؟ پس سستی خود را به تصمیم و قاطعیت، و خواب غفلتت را به بیداری و حركت درمان كن.)(نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه 214)

به هر حال این افراد جزء گروهی بودند که با فریادها و توصیه های فراوان بیدار نشدند و وقتی از خواب غفلت بیدار می شوند که دیگر هیچ سودی به حال آنان ندارد:

قیامت

(قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى‏ خُرُوجٍ مِنْ سَبیلٍ : مى‏گویند: «پروردگارا، دو بار ما را به مرگ رسانیدى و دو بار ما را زنده گردانیدى. به گناهانمان اعتراف كردیم؛ پس آیا راه بیرون‏شدنى [از آتش‏] هست؟)(غافر: 11)

در اینکه منظور مجرمین در آیه که ما را دو بار به مرگ رسانیدی و دو بار ما را زنده کردی چیست، تفاسیر متعددی بیان شده است اما آنچه به نظر صحیح تر می رسد این است که مراد از «دو بار مردن»، مرگ در پایان عمر، و مرگ در پایان برزخ است، و منظور از «دو بار زنده کردن»، زنده شدن در عالم برزخ و زنده شدن در روز رستاخیز است.(تفسیر نمونه، ذیل آیه شریفه)

در منطق قرآن کریم اعتراف به گناهان با شرائطی می تواند سبب نجات گناهکاران شود که به برخی از آن شرائط اشاره می شود:

1) شرط اول اینکه با توجه به دلائل متعددی اعتراف باید در پیشگاه خداوند متعال انجام شود، چرا که هیچ کسی به غیر از خداوند متعال قدرت بر بخشیدن گناهان را نخواهد داشت:(وَ مَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّه: و چه كسى جز خدا گناهان را مى‏آمرزد؟)(آل‏عمران: 135)

چنانچه امام باقر علیه السلام در حدیثی شریف افراد را به انجام دو اعتراف سودمند تشویق می کنند و می فرمایند:

(لاوالله ما اراد الله من الناس الاخصلتین، ان یقرواله بالنعم فیزیدهم، و بالذنوب فیغفرها: سوگند به خدا، خداوند از مردم جز دو خصلت نخواسته: اقرار (لفظی و عملی) بر نعمت های خدا نمایند كه در این صورت خداوند بر نعمت های ایشان می افزاید.

اقرار به گناه كه در این صورت خداوند آن را می آمرزد.)(اصول كافی، ج4، ص150)

آنچه به نظر صحیح تر می رسد این است که مراد از «دو بار مردن»، مرگ در پایان عمر، و مرگ در پایان برزخ است، و منظور از «دو بار زنده کردن»، زنده شدن در عالم برزخ و زنده شدن در روز رستاخیز است

2) و شرط دوم اینکه اعترافی سودمند است که در همین دنیا و قبل از فرا رسیدن مرگ انجام شود وگرنه با بسته شدن پرونده انسان اعتراف به گناهان فائده ای در بر نخواهد داشت.

انسان های موفق کسانی هستند که برای جبران اشتباهات و گناهان خود فقط در پیشگاه خداوند متعال و آن هم در دنیا دست به اعتراف می زنند که نمونه های فراوانی از این گونه اعتراف ها را می توان در طول تاریخ جستجو کرد، برای مثال می توان به اعتراف حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی اشاره کرد که این گونه اعتراف کرد:

(فَنادى‏ فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّی كُنْتُ مِنَ الظَّالِمین: تا در [دل‏] تاریكی ها ندا در داد كه: «معبودى جز تو نیست، منزّهى تو، راستى كه من از ستمكاران بودم.)(الأنبیاء: 87)

و خداوند متعال به اقرار او جواب مثبت داد و دعایش را مستجاب کرد و فرمود:

(فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِی الْمُۆْمِنینَ: پس [دعاى‏] او را برآورده كردیم و او را از اندوه رهانیدیم، و مۆمنان را [نیز] چنین نجات مى‏دهیم.)(الأنبیاء: 88)

نمونه ای دیگر، بندگان ویژه خداوند هستند که دل شب را برای اعتراف به گناهان و استغفار از درگاه خداوند متعال انتخاب  می کنند: (وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ: و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش مى‏كردند.)(الذاریات: 18)

نکته ای که در باب اعتراف به گناهان باید به آن متذکر شد این است که اقرار و اعتراف به گناهان که اختصاص به درگاه خداوند متعال دارد فقط مربوط به گناهانی است که جنبه حق اللهی داشته باشند، اما گناهانی که جنبه حق الناسی دارند علاوه بر استغفار و توبه باید در صدد جلب رضایت طرف مورد نظر نیز اقدامات لازم انجام شود .

امین ادریسی

بخش قرآن تبیان