تبیان، دستیار زندگی
مقام مادر بالاتر است، یا پدر؟ در مقام تعارض بین اطاعت امر پدر و مادر، کدام را ترجیح بدهیم؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقام مادر بالاتر است، یا پدر؟

والدین


احترام به والدین از جمله مواردی است که در آیات و روایات سفارش بسیاری به آن شده است.

نیكى به والدین، پیامدهاى مثبت و دنیوى و اخروى دارد، متقابلاً نافرمانى و بدرفتارى با پدر و مادر نیز، نتایج ناخوشایندى دارد که ما در این مقاله از آثار احترام و بی احترامی به والدین هر کدام یک مورد را بررسی کرده ایم:


یكی از آثار مهم احترام به والدین: غفران الهی

خداوند در سوره اسراء بعد از آنكه دستور می‌دهد كه نسبت به پدر و مادر نیكی و احترام و خضوع داشته باشید می‌فرماید: «ربكم اعلم بما فی نفوسكم ان تكونوا صالحین فانه كان للاوابین غفورا.» (اسراء/ 25)

«خدا به آنچه در دلهای شما است از خود شما آگاهتر است اگر همانا در دل اندیشه صلاح دارید خدا هركه را با نیت پاك به درگاه او تضرع و توبه كند البته خواهد بخشید.»

یكی از آثار بی‌حرمتی به پدر و مادر: گرفتار شدن به عذاب الهی

«والذی قال لوالدیه افٍ لكما اتعد اننی ان اخرج و قد خلت القرون من قبلی و هما یستغیثان الله ویلك ءامن ان وعدالله حق فیقول ما هذا الا ساطیر الاولین.»(احقاف/ 17)

این آیه در مورد فرزند بی ایمان و حق نشناسی است كه مورد عاق والدین واقع شده است و به پدر و مادر اف گفته و می‌گوید: «آیا به من وعده می‌دهید كه من در روز قیامت مبعوث می‌شوم در حالی كه قبل از من هم اقوامی بودند و مردند و هرگز مبعوث نشدند.» این پدر و مادر مۆمن در مقابل این فرزند تسلیم نمی‌شوند آنها فریاد می زنند و خدا را به یاری می‌طلبند كه وای بر تو ای فرزند ایمان بیاور كه وعده خدا حق است اما او همچنان لجاجت می‌كند و در مقابل پدر و مادر می‌گوید اینها چیزی جز افسانه‌های پیشین نیست.

از این آیه معلوم می‌شود این فرزند كاملا به پدر و مادر بی احترامی كرده و به حرف پدر و مادر گوش نداده بلكه حتی آنها را مسخره هم كرده است سرانجام كار چنین افرادی را در آیه بعد روشن می‌كند و می‌فرماید: اولئك الذین حق علیهم القول فی امم قد خلت من قبلهم من الجن و الانس انهم كانو خاسرین. (احقاف/ 18)

آنها كسانی هستند كه عذاب الهی درباره آنها حتمی است و همراه با اقوام كافر از جن و انس كه قبلا از آنها بوده گرفتار مجازات دردناك می‌شوند و اهل دوزخ‌اند. (تفسیر نمونه )

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

و حالا مروری بر چند پرسش و پاسخ از محضر آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

سوال: آیا حضانت و نگهدارى پدر و مادر بیمار یا معلول به عهده پسران و دختران وى مى باشد یا دختران در این مورد مسۆولیتى ندارند؟

ج) هر دو مسۆولیت دارند.

سوال: اگر فرزند بداند که والدینش راضی نیستند تا به جایی برود، در صورتی که بدون آنکه پدر و مادر بفهمند به آنجا برود آیا اشکالی دارد ؟

ج) اگر موجب آزار پدر و مادر نشود اشکالی ندارد.

سوال: فرموده اید سفر فرزند در صورت نهی پدر، جزء سفرهای حرام است. آیا این مسئله شامل سفرهای زیارتی (مشهد) نیز می شود یعنی تحت هر شرایطی اذن پدر لازم است؟ لطفا حدود حکم را توضیح دهید.

ج) اگر پدر به خاطر انجام این سفر مستحب اذیت و آزار شود چنین سفری جایز نیست ولی اگر سفر لازمی باشد مانعی ندارد.

سوال: مقام مادر بالاتر است، یا پدر؟ در مقام تعارض بین اطاعت امر پدر و مادر، کدام را ترجیح بدهیم؟

ج) مقام هر دو والاست، و تا مى توانید در میان آن دو جمع کنید، و در صورتى که امکان نداشته باشد، بر حسب اهمیّت موارد باید عمل گردد، و آنچه مهم تر است، مقدّم شود.

سوال: اگر مادرى نوه اش را به قتل برساند، فرزندش (پدر مقتول) حق دارد قاتل را قصاص نماید. این در حالى است که طبق آیات قرآن و روایات اسلامى، فرزند حق کوچکترین اذیّت نسبت به پدر یا مادر را ندارد، و اگر فرزند از مادرش براى قصاص شکایت کند، موجبات نارضایتى وى را فراهم مى آورد. حال سۆال این است: آیا احکام فقهى با محرّمات الهى در تعارض است؟ اگر در تعارض نیست، مثال بالا چگونه توجیه مى گردد؟

ج) احقاق حقوق کردن در برابر ظلم پدر و مادر شرعاً اشکالى ندارد، و از آن قاعده مستثنى است; ولى هر قدر گذشت نماید بهتر است.

سوال: در صورتی که پدر الزام کند که فرزند پسر به نماز جماعت برود حکم چیست؟

ج) الزام پدر تاثیری ندارد ولی اگر ترک کردن جماعت از ناحیه پسر باعث اذیت و آزار پدر گردد باید آن را به مقداری که موجب عسر و حرج نمی شود انجام داد.

سوال: ولایت پدر بر فرزند علی الدوام است؟ آیا شوهر بر همسر ولایت دارد؟

ج) ولایت پدر تا زمانی است که فرزند به حدّ بلوغ و رشد نرسیده باشد و اما ولایت شوهر تنها نسبت به حقوقی است که شوهر بر زن دارد و در امور دیگر ولایتی ندارد.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مکارم شیرازی (دام ظله)

محمد رضا هفتنانیان- مركز مطالعات و پژوهش های فرهنگی حوزه علمیه

اندیشه قم

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.