تبیان، دستیار زندگی
شاید این روزها زیاد ملموس نباشد اما با کاهش جمعیت جوان و افرایش جمعیت کهنسال مشکلات عمده ای بر پیکره خانواده و جامعه ایرانی وارد می شود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : سپیده آماده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نسلمان در خطر انقراض


سیاست کاهش جمعیت که از دهه 70 و پس از افزایش موالید دهه 60ریال در ایران متداول شد، این روزها است که دارد رخ نشان می دهد و ما در کنار سیل جمعیت جوان دهه شصتی، با کاهش جمعیت متولدین دهه 70 و 80 روبرو هستیم. نتایج این مسئله شاید این روزها زیاد ملموس نباشد اما با کاهش جمعیت جوان و افرایش جمعیت کهنسال در سالهای آتی است که مشکلات عمده ای بر پیکره خانواده و جامعه ایرانی وارد می کند و برای جلوگیری از آن از همین امروز باید به فکر بود.

به گزارش « تبیان» رهبر انقلاب اسلامی در دیدار چند روز پیش خود با مسئولان نظام، به موضوع سیاست كنترل جمعیت اشاره و ضمن تأكید بر لزوم بازنگری در این سیاست خاطرنشان كردند: در اوائل دهه هفتاد اجرای این سیاست بنابر مصالحی، صحیح اما ادامه آن در سالهای بعد خطا بود. ایشان همچنین تأكید كردند: بررسی های علمی و كارشناسی نشان می دهد كه اگر سیاست كنترل جمعیت ادامه پیدا كند، به تدریج دچار پیری و در نهایت كاهش جمعیت خواهیم شد، بنابراین مسئولان باید با جدیت در سیاست كنترل جمعیت تجدید نظر كنند و صاحبان رسانه و تریبون از جمله روحانیون در جهت فرهنگ سازی این موضوع اقدام كنند.

جامعه-جمعیت

سیاست های جمعیتی کشور در دهه های اخیر

سال های پایانی دهه  50 و سالهای ابتدای دهه شصت دوره ای بود که ایران درگیر جنگ تحمیلی با عراق شد و بسیاری از جوانان یا در جبهه های جنگ مبارزه می کردند و یا شهید شده بودند. جنگ ایران و عراق باعث شد که امام خمینی (ره) در آن سالها تاکید بسیاری بر افزایش جمعیت داشته باشند. در حالی که سیاست های کنترل جمعیت و تنظیم خانواده از دهه 30 آغازشده بود و در سال های دهه 40 هم فراگیری بسیاری پیدا کرده بود تا جمعیت به کنترل در بیاید. سیاست های تشویقی دولت برای افزایش جمعیت در دهه 60 باعث شد که قسمت مربوط به متولدین دهه 60  در نمودارهای موالید به نقطه ماکزیمم برسد.

سیاست جمعیتی وزارت بهداشت در جهت سیاستهای کلی نظام و منویات مقام معظم رهبری است و در این مسیر سیاست کنترل جمعیت به آن معنا که در گذشته بوده دیگر وجود ندارد و سیاستهای ما سیاست سلامت خانوار و سلامت باروری است که در تمام نقاط کشور اجرا می‌شود

در دهه 70 اما وقتی کارشناسان و سیاست گذاران جمعیتی این سیل جمعیت را در مقابل امکانات محدود دیدند، باز هم به سمت تنظیم خانواده و کنترل جمعیت رفتند و تبلیغ دو فرزند کافی است را آن روزها می شد از بسته بندی هر ماده خوراکی گرفته تا آگهی های تلویزیونی پیدا کرد. این سیاست گذاری باعث شد که موالید دهه 70 کاهش بسیاری پیدا کنند و دیگر از آن نقاط حداکثری که موالید دهه 60 روی نمودار ایجاد کرده بودند، خبری نبود.

جمعیت

سالها از پی هم گذشت و دهه 70 جای خود را به دهه 80 داد و در سال های آخر این دهه بود که رئیس جمهور جدید محمود احمدی نژاد از سیاست های تشویقی ازدیاد جمعیت و اهدای یک میلیون تومان در ازای هر نوزاد گفت. ماجرای یک میلیون تومان نوزادان در رسانه ها انعکاس گسترده ای داشت اما پس از مدتی معلوم شد که این یک میلیون تومان را قرار نیست به والدین نوزاد بدهند. مبلغ را آنطور که مسئولان دولت می گفتند، به عنوان حساب پس انداز نوزاد در اختیار والدین می گذاشتند و پدر و مادرها تا 18 سالگی نمی توانستند از آن بهره برداری کنند! ماجرای سیاست های تشویقی در سال های پیش هم کم و بیش از سوی مسئولان دولتی به گوش می رسید که از آن می توان به حذف درس جمعیت و تنظیم خانواده از دروس دانشگاه ها و افزایش کتاب آیین همسرداری اشاره کرد.

اما این بار با تاکید مقام معظم رهبری افزایش جمعیت وارد فاز جدیدی شد و پس از آن وزیر بهداشت هم در اظهاراتی خود با اشاره به حذف کامل بودجه کنترل جمعیت گفت: پس از حذف بودجه برنامه کنترل جمعیت، اکنون به دنبال اعتبار 19 میلیارد تومانی برای برنامه جدید سلامت باروری هستیم. بنا بر اظهارات وی، سیاست جمعیتی وزارت بهداشت در جهت سیاستهای کلی نظام و منویات مقام معظم رهبری است و در این مسیر سیاست کنترل جمعیت به آن معنا که در گذشته بوده دیگر وجود ندارد و سیاستهای ما سیاست سلامت خانوار و سلامت باروری است که در تمام نقاط کشور اجرا می‌شود. وحید دستجردی همچنین ادامه داد:‌ همه دستگاهها باید به زودی منتظر لایحه‌ای باشند که به مجلس برود و قوانین مربوط به کنترل جمعیت ‌اصلاح شود ولی ما در وزارت بهداشت محدودیت تا 2 فرزند را برداشتیم و در واقع محدودیت حق فرزندان را اصلاح کردیم.

آخرین آمارها نشان می دهند که نرخ موالید در ایران 7/1 است به این معنی که به ازای هر 10 زوج ایرانی تنها 17 فرزند به دنیا می آید که این مسئله به مروز زمان می تواند رشد منفی و خطر انقراض نسل را در پی داشته باشد. کاهش جمعیت پیامد های دیگر هم دارد

پیامدهای کاهش جمعیت

سیاست گذاری های اخیر در خصوص افزایش جمعیت به دلیل پیامدهایی است که کاهش جمعیت به دنبال دارد. آخرین آمارها نشان می دهند که نرخ موالید در ایران 7/1 است به این معنی که به ازای هر 10 زوج ایرانی تنها 17 فرزند به دنیا می آید که این مسئله به مروز زمان می تواند رشد منفی و خطر انقراض نسل را در پی داشته باشد.

جامعه-جمعیت

کاهش جمعیت پیامد های دیگر هم دارد. در خصوص پیامدهای اجتماعی کاهش جمعیت می توان گفت، با رشد منفی جمعیت، کشور دیگر نیروی انسانی لازم را برای کار و اقتصاد ندارد و برای جبران این مسئله باید به مهاجر پذیری روی بیاورد . از سوی دیگر کاهش موالید در دراز مدت فرهنگ و هویت جامعه را در آستانه نابودی قرار می دهد. کاهش موالید تاثیرات خانوادگی هم دارد. روابط خانوادگی در خانواده ها تک فرزند به سمتی سردی می رود و افزایش حساسیت خانواده ها به فرزند یکی یک دانه شان عوارض تربیتی و روانی بسیاری را برای فرزند به دنبال دارد. تک فرزندی همچنن باعث می شود که نسل بعدی ما با کلماتی مانند خاله و عمه و دایی و عمو ناآشنا باشند، هر کس تنها خودش باشد و این تنهایی و سستی روابط خانوادگی افسردگی و حس پوچی را نیز به دنبال دارد.

به هر رو برای اینکه هویت ایرانی با رشد منفی جمیعت نابود نشود، این روزها زمانی است که باید فکری به حال کاهش جمعیتی کرد و این وظیفه رسانه ها و نهادهای سیاست گذار هستند که باید جمعیت ایرانی را از خطر زوال نجات دهند.

کیانا نیکفام

بخش اجتماعی تبیان