3 دستور اساسی برای پیروزی بر مشکلات
شکیبایى در برابر شدائد، پاک ساختن صفحه دل از زنگار گناه و آراستن آن با یاد پروردگار از جمله گام‌هایی است که موجب تعالی و کمال انسان می‌شود.
پاک کردن صفحه دل از زنگار گناه انسان را به کمال می‌رساند
خداوند متعال در آیه 55 سوره مبارکه غافر (مۆمن) شکیبائى در برابر شدائد، پاک ساختن صفحه دل از زنگار گناه و آراستن آن با یاد پروردگار را سه دستور جامع در زمینه خودسازى و آمادگى براى پیروزی‌ها ذکر می‌کند که اگر انسان آنها را در زندگی خویش به کار بندد می‌تواند به اهداف بزرگ خود دست یابد.
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِکَ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَالْإِبْکَارِ
پس صبر کن که وعده خدا حق است و براى گناهت آمرزش بخواه و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش.
تفسیر
تمام پیروزی‌هایى که نصیب پیامبر و مسلمانان نخستین شد در سایه همین صبر و استقامت بود، و امروز نیز بدون آن غلبه بر دشمنان فراوان و مشکلات زیاد ممکن نیست.
خداوند متعال در گام دوم مى‌فرماید: و براى گناهت استغفار کن؛ «وَاسْتَغْفِرْ لِذَنبِکَ»
مسلم است پیامبر به خاطر مقام عصمت مرتکب گناهى نمى‌شد، ولى چنانکه گفته‌ایم این گونه تعبیرات در قرآن مجید در مورد پیغمبر اکرم صلى‌اللّه علیه و آله و سلّم و سایر انبیا علیهمالسلام اشاره به گناهان نسبى است چرا که گاهى اعمالى که در مورد افراد عادى عبادت و حسنات است در مورد انبیاى بزرگ گناه محسوب مى‌شود چرا که «حسنات الابرار سیئات المقربین».
یک لحظه غفلت و حتى یک ترک اولى در مورد آنها سزاوار نیست، و به خاطر مقام والا و سطح عالى معرفتشان باید از همه این امور برکنار باشند و هرگاه از آنها سر زند از آن استغفار مى‌کنند.
مسلم است پیامبر به خاطر مقام عصمت مرتکب گناهى نمى‌شد، ولى چنانکه گفته‌ایم این گونه تعبیرات در قرآن مجید در مورد پیغمبر اکرم صلى‌اللّه علیه و آله و سلّم و سایر انبیا علیهمالسلام اشاره به گناهان نسبى است چرا که گاهى اعمالى که در مورد افراد عادى عبادت و حسنات است در مورد انبیاى بزرگ گناه محسوب مى‌شود چرا که حسنات الابرار سیئات المقربین
اما این که بعضى گفته‌اند منظور گناهان امت است، یا گناهانى که دیگران در مورد پیامبر صلى‌اللّه علیه و آله و سلّم انجام دادند، و یا استغفار در اینجا تعبدى است، بعید به نظر مى‌رسد.
همچنین این آیه در آخرین دستور مى‌فرماید: تسبیح و حمد پروردگارت را هر عصر و صبح به جا آور؛ «وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَالْإِبْکَارِ». «عشی» به معنى بعد از ظهر تا قبل از غروب آفتاب است و «ابکار» بین‌الطلوعین را مى‌گویند.
ممکن است «عشی» و «ابکار» اشاره به دو وقت معین عصرگاهان و صبح‌گاهان باشد که انسان آمادگى براى حمد و تسبیح الهى دارد، چرا که هنوز مشغول کار روزانه نشده، و یا آن را به پایان رسانیده است.
و ممکن است به معنى دوام حمد و تسبیح در مدت تمام شبانه‌روز باشد، و این تعبیر معمول است که فى‌المثل مى‌گوئیم: صبح و شام از او مراقبت کنید، یعنى همیشه!
بعضى این حمد و تسبیح را اشاره به نمازهاى صبح و عصر یا تمام نمازهاى پنج‌گانه دانسته‌اند، در حالى که ظاهر تعبیر آیه مفهومى وسیع‌تر از آن دارد و نمازها مى‌تواند فقط مصداقى از آن باشد.
به هر حال این سه دستور جامع در زمینه خودسازى و آمادگى براى پیروزی‌ها در سایه لطف الهى است و این زاد و توشه‌اى است در مسیر وصول به اهداف بزرگ.
قبل از هر چیز تحمل و شکیبائى در برابر شدائد و موانع، سپس پاک ساختن صفحه دل از زنگار گناه و از هر گونه آلودگى، و بعد آراستن آن با یاد پروردگار، آراستنى که تسبیح و حمد به معنى منزه دانستن خداوند از هر گونه عیب و نقص و ستایش او بر هر حسن و کمال را شامل مى‌شود.
حمد و تسبیحى که در مورد خالق است ولى پرتوش در دل مخلوق نیز مى‌افتد، و او را از عیوب پاک کرده، به صفات کمالیه آراسته مى‌سازد.
بخش قرآن تبیان
منبع :
جلد بیستم تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی
