فضایل و مناقبی از سبط اکبر

---

فضایل و مناقب حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام خارج از حدّ احصاء، و کَرَم حضرتش واسعتر از دریاست. اما از آنجاییکه :

آب دریا را اگر نتوان کشید                     هم به قدر تشنگی باید چشید

در این نوشتار بر آنیم تا نمی از این یم واسع را بهره مند شویم.     

وارث پیامبر خوبی ها

امام صادق علیه السلام فرمود: امام حسن علیه السلام شبیه ترین مردم به رسول خدا صلی الله علیه واله بود هم از جهت خلقت و جسم یا از جهت خلق و خوی و هم از جهت رفتار و هم در سیادت و بزرگی.(1)

از انس بن مالک نقل شده است که: هیچ کس در شباهت به رسول خدا صلی الله علیه واله به پای حسن بن علی علیهما السلام نمی رسید.(2)

شبیب بن ابی رافع نقل نموده که: جناب فاطمه زهرا سلام الله علیها در آن هنگام که رسول گرامی اسلام در حال احتضار بود و به بیماری مرگ مبتلا بود در نزد رسول الله حاضر شد و بیان داشت: ای رسول خدا این دو پسر من هستند، ارثی برای آن دو قرار بده! رسول گرامی اسلام فرمود: اما حسن پس هیبت و سیادت خود را به او می دهم و اما حسین پس جود و سخاوت و شجاعتم را به او می دهم! (3)

از ابوهریره نقل شده است که: هیچ وقت امام حسن علیه السلام را نمی بینم مگر آن که اشک از چشمانم جاری می شود! چرا که روزی مشاهده نمودم که رسول الله صلی الله علیه واله حسن را دید، حسن علیه السلام دوید و در دامان پیامبر صلی الله علیه واله نشست! پیامبر صورت خود را به صورت حسن علیه السلام نزدیک نمود و فرمود: «خدایا من حسن و هر که حسن را دوست بدارد، دوست می دارم».(4)

مردی آسمانی با پای پیاده

امام حسن علیه السلام آقای جوانان اهل بهشت است و ریحانه رسول الله اما با این همه ، ابن شهر آشوب از امام صادق علیه السلام نقل نموده که حضرت حسن علیه السلام بیست و پنج بار پیاده به حج رفته است!(5)

شیخ صدوق نیز از امام صادق علیه السلام روایت نموده است که امام حسن علیه السلام در زمان خود از همه ما عابدتر و زاهدتر بود و هر گاه قصد حج می نمود پیاده می رفت و حتی گاهی پا برهنه! (6)

ظاهراً این حج رفتن از شهر مدینه تا مکه بوده که حدوداً چهارصد کیلومتر بین آن دو فاصله است!

و ممکن است که از کوفه به مکه بوده که فاصله بسیار بیشتر خواهد بود چون حضرتش مدتی را در کوفه بسر برده است!

ابن عباس می گوید: من و حسن بن علی علیهماالسلام در مسجدالحرام بودیم و آن حضرت معتکف بود و بر گرد کعبه طواف می نمود، مردی از شیعیان به حضورش آمد و عرض کرد: یابن رسول الله! من به فلانی بدهکار هستم، اگر ممکن است آن را از طرف من پرداخت کنید.

حضرت فرمود: به صاحب این بنا قسم که امروز چیزی در اختیار ندارم. آن شخص گفت: پس بیاید و از آن طلبکار بخواهید به من مهلت دهد زیرا مرا تهدید به حبس و زندان نموده است.

ابن عباس می گوید: حضرت امام حسن علیه السلام طواف را قطع کرد و با آن شخص به راه افتاد. به آن حضرت عرض کردم: آیا فراموش کردید که در مسجدالحرام معتکف هستید؟!

فرمود: نه، توجه دارم، اما از پدرم شنیدم که می گفت: از رسول خدا صلی الله علیه واله شنیدم که فرمود: هر کس حاجت برادر خود را برآورده سازد مانند کسی می ماند که خدا را نه هزار سال عبادت کرده است! روزها را روزه و شب ها در قیام باشد! (7)

سفره دار کرامت

نقل کرده اند: امام مجتبی علیه السلام غلام سیاهی دید که قرص نانی در دست داشت و از آن لقمه ای می خورد و لقمه ای به سگی می داد که در کنارش بود. امام علیه السلام به وی فرمود: چه چیزی تو را بر این عمل وا داشت؟ آن غلام گفت: از این حیوان شرم می کنم که من بخورم و به او ندهم. امام فرمود: همین جا باش تا باز گردم. حضرت نزد مالک آن غلام رفت و غلام را با باغی که در آن بود، خرید سپس غلام را آزاد نمود و آن ملک را به او داد. غلام چون چنین دید گفت: من نیز این باغ را به آن کسی می بخشم که تو مرا برایش هبه کردی. (8)

ابن عایشه روایت کرده است: مردی از اهل شام به مدینه آمد که مرد راکبی را دید که بر مرکب خوبی سوار بود. آن مرد شامی می گوید: من در نیکویی همانند او را ندیده بودم، قلبم به او تمایل پیدا کرد از نامش پرسیدم، گفتند: او حسن بن علی بن ابیطالب است. با شنیدن این سخن دلم آکنده از خشم شد و حسد در سینه ام شعله ور شد که علی علیه السلام فرزندی همانند او داشته باشد پس نزد او رفته و گفتم: تو فرزند علی بن ابی طالب می باشی؟!

فرمود: آری، من فرزند او هستم.

گفتم: تو فرزند کسی هستی که و کسی که و کسی که...  و شروع به دشنام و ناسزاگویی به خودش و پدرش نمودم و او همچنان سکوت کرده بود، تا اینکه من از اهانت کردن شرم نمودم. هنگامی که سخنم تمام شد تبسمی کرد و فرمود: گمان دارم که مردی غریب  و از اهل شام هستی.

گفتم: آری، پس گفت: با من همراه شو، اگر به منزل نیاز داری، به تو منزل دهیم: و اگر احتیاج به مال داری، تو را عطا کنیم؛ و اگر حاجتی داری آن را بر آورده سازیم.

آن مرد گوید: من از او شرم کردم و از اخلاق کریمانه اش در شگفت شدم و باز گشتم در حالی که به وی چنان علاقه مند شده بودم که هیچ کسی را مانند او دوست نمی داشتم!(9)

جان عالمی به فدای خلق کریمانه و کرم کریم اهل بیت و فدای مظلومیت و غربت او حتی در شهر جدش مدینه!

از این روایت هم مظلومیت و هم کرم و هم رفیق و مدارا و نهایت بزرگواری و گذشت حضرتش فهمیده می‌شود و اگر در روایات و اخبار و تاریخ هیچ فضیلتی برای حضرتش نقل نشده بود جز این روایت همین بس بود تا به مقام دست نیافتنی و ادراک نشدنی حضرتش پی ببریم!

چرا که حضرت قطعا در مدینه از اعوان و انصار زیادی برخوردار بود و به راحتی می توانست مقابله به مثل کند!

کرامت در کلام خدا

در این جا بسیار مناسب است که به دو آیه از سوره فصلت اشاره کنیم که ظاهرا بهترین مصداق این دو آیه طبق روایت گذشته، امام حسن علیه السلام می باشد.

«ولا تستوی الحسنة و لا السیئة ارفع بالتی هی أحسن فاذا الذی بینک و بینه عداوة کانه ولی حمیم و مایلقاها الا الذین صبروا و ما یلقاها الا ذو حظ عظیم» (10)

ترجمه: «هرگز نیکی و بدی یکسان نیست، بدی را به بهترین وجه پاسخ بده چرا که ناگهان دشمنت تبدیل به دوست صمیمی می شود ولی فقط صابران به این حسنه بزرگ دست می یابند و فقط صاحبان بهره عظیم به این حسنه که همان پاسخ بدی با نیکی است، دست می یابند»

اگر خوب در این دو آیه تأمل شود، چون خود خداوند هم می داند که هر کسی توان انجام این حسنه بزرگ را ندارد و بسیار نادرند افرادی که بتوانند خود را به این خلق کریمانه متصف کنند، بلافاصله بعد از این دستور که: بدی را با نیکی پاسخ بده! می فرماید: البته هر کسی نمی تواند، فقط کسانی می توانند که صاحب مقام صبر و بهره عظیم باشند «ذو حظ عظیم»، پس طبق این آیات و روایت گذشته امام حسن مجتبی علیه السلام صاحب بهره عظیم می باشند و این را هم از جدّ بزرگوار خود به ارث بردند.

در آنجا که بسیاری از کفار و مشرکین را عفو نمود و از قاتل حمزه نیز گذشت کرد و خلاصه در جواب درخواست دخترش فرمود: «اما الحسن فان له هیبتی و سوددی» هیبت و آقایی و بزرگواری من بر حسن می رسد!

در پایان این روایت را به مناسبت میلاد حضرتش تقدیم خوانندگان می نماییم:

قال الحسن علیه السلام: انّ أحسن الحسن، الخلق الحسن: بهترین نیکی خُلق نیکو است.(11)

پی نوشت:

1- ارشاد شیخ مفید، ج 2، ص 3.

2- همان منبع.

3- همان منبع.

4- منتهی الآمال، ج1، ص 220 و 221، طبع قدیم.

5- همان، ص 222.

6- همان، ص 221.

7- قصه صلح خونین، ص 374 به نقل از سفیفة البحار، ج 1، ص356، ماده دو ج.

8- همان، ص 351 به نقل از البدایة و النهایة 86/ 38.

9- کشف الغمة، ج2، ص 183، و قصه صلح خونین، ص 356 و 357 .

10- سوره فصلت آیه 34 و 35.

11- خصال شیخ صدوق، ص 29.