تبیان، دستیار زندگی
کپی‎رایت، بزرگ‎ترین مانع در برقراری ارتباط بین ناشران داخلی و خارجی.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کپی‎رایت، بزرگ‎ترین مانع


حمید رضا قبادی عقیده دارد کپی‎رایت، بزرگ‎ترین مانع در برقراری ارتباط بین ناشران داخلی و خارجی است.


کتاب

گفتگو با: با حمیدرضا قبادی درباره بررسی نشر ملی و نسبت آن با نشر بین الملل

امروزه داد و ستد و تعامل در بسیاری از حیطه‎های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و بین کشورهای مختلف در جریان است. این مقوله در صنعت نشر نیز همواره مطرح است. نقش دولت در تعاملات بین ناشران داخلی و خارجی را با حمید رضا قبادی معاون اسبق امور فرهنگی وزارت ارشاد در حالی پی می‌گیریم که وی معتقد است قانون کپی رایت به عنوان بزرگترین معضل برای ارتباط ناشران داخلی و ناشران خارجی مطرح می‌باشد.

به نظر شما وزارت فرهنگ و ارشاد در این چند ساله در برقراری ارتباط با ناشران بین‎المللی چه رویکردی در پیش گرفته است؟

بحث ارتباط با ناشران بین‎المللی بحث پیچیده‎ای است. به نظر من، قبل از هرچیز، باید بدانیم چه هدفی را قرار است در این تعاملات دنبال ‎کنیم. بین ناشران ایرانی و اساساً نشر خارجی مسئله بسیار مهم و حیاتی کپی‎رایت و بحث مالکیت معنوی مطرح است. شاید یکی از دلایل مهمی که تاکنون باعث شده بین نشر ایران و جهان ارتباط قوی و مستحکمی برقرار نشود قانون کپی‎رایت و مالکیت معنویِ اثر است. البته این بدین معنا نیست که هیچ‎گونه ارتباط و تعاملی بین ناشران داخلی و خارجی پیش نیامده باشد. در همین شرایط، بسیاری از ناشران داخلی ارتباطات منطقی و تعریف‎شده‎‎ای با ناشران خارجی برقرار کرده‎اند. ما تاکنون مصرف‎کننده آثار غیرایرانی بوده‎ایم و نکته حائز اهمیت این است که ما باید در حوزه انتشار آثار ایرانی به زبان‎های غیرفارسی نیز موفق باشیم.

با حفظ رویکردهای فرهنگی به چه صورت می‎توانیم با ناشران دنیا ارتباط برقرار کنیم؟

درست است که بیشتر ناشران دنیا کار فرهنگی انجام می‎دهند، اما هدف نهایی‎شان انتفاع مالی است و در چارچوب یک بنگاه اقتصادی کار می‎کنند. خوب ما هم باید سعی ‎کنیم با حفظ اصول فرهنگیِ خودمان با ناشران دنیا ارتباط برقرار کنیم. البته، همان‎طور که عرض کردم، قانون کپی‎رایت بزرگ‎ترین مانع در برقراری ارتباط مستمر ناشران داخلی با ناشران دنیاست، اما به هر حال می‎توان دستاوردهای مثبت این کشورها را کنکاش و بررسی کرد؛ مثلاً کشور ترکیه در قالب مجموعه‎ای به نام «دِتا» فرد یا انتشاراتی‎هایی که آثاری را به زبان ترکی ترجمه می‎کند، در هر جای دنیا، شناسایی و در چارچوبی مشخص و مدون از آن آثار حمایت می‎کند. مرکز ملی کتاب فرانسه نیز همین قاعده را به نوعی دنبال می‎کند؛ یعنی اگر آثار فرانسوی در کشوری ترجمه شود، از ناشر یا نویسنده آن حمایت می‎کند. این خود نوعی تعامل سازنده با ناشران کشورهای دیگر است.

صنعت نشر از نظر فنی چقدر می‎تواند با کشورهای دیگر ارتباط برقرار کند؟

ما اساساً باید با روش‎های جدید و برنامه‎ریزی مدون به سمت تولید حرفه‎ای برویم. ناشری که با ناشران بزرگ ارتباط دارد می‎تواند از همه لحاظ‎ فیزیک کتاب، مراحل توزیع و بخش‎های دیگرـ از آن الگوبرداری کند. البته این الگوبرداری باید منوط به انطباق با ارزش‎های خودمان باشد.

بین ناشران ایرانی و اساساً نشر خارجی مسئله بسیار مهم و حیاتی کپی‎رایت و بحث مالکیت معنوی مطرح است. شاید یکی از دلایل مهمی که تاکنون باعث شده بین نشر ایران و جهان ارتباط قوی و مستحکمی برقرار نشود قانون کپی‎رایت و مالکیت معنویِ اثر است.

آیا در سال‌های اخیر تبادلات و تعاملات ناشران با کشورهای هم‎جوار، که از لحاظ زبانی و عقیدتی با ما اشتراکاتی دارند، توانسته به بهترین شکل ممکن انجام شود؟

قطعاً ظرفیت‎های ما به‎مراتب بیشتر از وضعیت کنونی است. البته کارهای قابل توجهی هم انجام شده است، مثل حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه‎های کشورهای مختلف، که قطعاً بیشتر از گذشته بوده است. همچنین در چند سال گذشته در کشورهای فارسی‎زبان و کشورهای اقماری روسیه حضور پررنگ و شایان ذکری داشته‎ایم.

به مسئله حضور در نمایشگاه‎های بین‎المللی اشاره فرمودید. در کشورهای که همه‎ساله‎ نمایشگاه بین‎المللی کتاب برپا می‎شود چقدر این گردآوری، مثل نمایشگاه‎های بزرگ دنیا، بهانه‎ای می‎شود برای همکاری ناشران داخلی و خارجی؟

نمایشگاه فرانکفورت یا تهران هریک ابعاد و مختصات خاص خود را دارد. در نمایشگاه بین‎المللی کتاب تهران نیز چندی است در محلی به عنوان بازار جهانی کتاب تعدادی از ناشران ایرانی و بنگاه‎های ادبی که کار ادبی انجام می‎دهند با ناشران خارجی گرد هم می‎آیند. این قضیه خود‎به‎خود مجرایی برای عقد قرارداد بین ناشران کشورهای مختلف فراهم می‎کند که طبیعتاً به خاطر بحث کپی‎رایت تا به حال نتوانسته‎ایم بهره‎برداری لازم را از آن داشته باشیم.

در مجموع، دولت باید با اهدافی بلندمدت برای تبادل و تعامل ناشران مختلف دنیا با ناشران داخلی اقدام کند که البته این مختصاتش در ارشاد آماده شده است و دولت به این سمت پیش می‎رود که تعاملات و ارتباطات را بیش از پیش فراهم کند.

به عنوان سۆال آخر، از آنجایی که بیست و ششمین نمایشگاه بین‎المللی کتاب آخرین نمایشگاهی است که دولت دهم برگزار می‎کند، آیا برنامه‎‎هایی برای حضور ناشران بین‎المللی و تعامل با ناشران داخلی ریخته شده است؟

همان‎طوری که عرض کردم، برنامه‎ریزی و فعالیت‎ها و تبادلات با ناشران بین‎المللی نباید محصور به نمایشگاه کتاب باشد. ایران همواره به عنوان یکی از بازارهای ارزشمند برای ناشران خارجی اهمیت داشته است. ما به این بلوغ رسیده‎ایم که خودمان را در دنیا مطرح کنیم. این مطرح شدن لوازمی دارد. البته در این زمینه اقدامات مفیدی در معاونت فرهنگی بخش بین‎المللی کتاب ارشاد انجام شده است که ان‎شاءالله با اجرایی شدنشان در آینده شاهد پررنگ‎تر شدن ایران در صنعت نشر دنیا باشیم.

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان


منبع: سوره مهر