مرد مهربان مدینه

این روزها در مدینه، برای پنج نور مقدس چه شیرین می گذرد! امروز علی علیه السلام و زهرا علیهاالسلام غرق سرورند و پیامبر مهاجر و انصار و فرشتگان حوالی کهکشان را مجذوب خویش می سازد که «کریم اهل بیت»، از نسل او، پا به عرصه گیتی نهاده تا اسلام را پاسداری نماید.

پروردگار متعال در سال سوم هجرت از بحر نبوتْ گوهری گران بها پدید آورد؛ این گوهر تاب ناک، نخستین ثمره پیوند امامت و نبوت بود. ابومحمد حسن بن علی بن ابی طالب، پیشوای دوم شیعیان و چهارمین معصوم از چهارده معصوم است که تولد آن حضرت بنابر گفته بیش تر مورخان، در مدینه و روز سه شنبه 15 رمضان رخ داده است. نام گذاری امام و آداب اسلامی مربوط به نوزاد از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله انجام گرفت و نام «حسن» که گویا تا آن زمان در میان اقوام عرب رایج نبوده، انتخاب گردید. کنیه آن حضرت «ابومحمد» و القاب آن بزرگوار «سیّد، سَبْط، امین، حُجّت، بِرّ، نقی، زَکی، مجتبی و زاهد» گفته شده است.

آیینه جمال و جلال

خداوند متعال در وجود گران قدر امام مجتبی علیه السلام با قلم صنع خویش جمالی دل ربا و جلالی شکوه مند را در هم آمیخته و سیمایی دل پذیر از آیت الهی خود را به تصویر کشیده بود. درباره امام مجتبی علیه السلام روایت شده: چهره مبارکش سرخ و سفید بود، دیده هایش گشاده و بسیار سیاه می نمود و به فرموده پدر بزرگوارش علی علیه السلام ، از سیما و شمایل، شباهت بسیار به رسول خدا صلی الله علیه و آله داشت. گاه بر در خانه خویش بر زیراندازی می نشست. مردمانی که از آن جا می گذشتند در تحیّر از جلال و عظمت آن بزرگوار می ایستادند تا آن که راه کوچه از ازدحام مردم مسْدود می شد. حضرت به خانه بر می گشت و مردم پراکنده می شدند. هم چنین در راه حج، هر کس چشمش به جمال نورانی امام مجتبی علیه السلام می افتاد، از مرکب پیاده می شد تا چهره زیبا و پرجاذبه ایشان را زیارت کند.

راوی نور

امام مجتبی علیه السلام دوران کودکی را در دامان پر مهر و محبت جدّش رسول خدا ترببیت یافت و اسرار الهی را از آن حضرت آموخت. گاه آن حضرت در هنگام نزول وحی در کنار پیامبر بود و آیات الهی را از زبان ایشان می شنید و برای مادرش بازگو می کرد. وقتی حضرت علی علیه السلام به خانه می آمد، می دید همسرش حضرت زهرا علیهاالسلام از نزول آیات الهی آگاه است، وقتی از ایشان سۆال می کرد، پاسخ می شنید که فرزندم حسن علیه السلام برایم بیان کرده است. قدرت حافظه و حفظ حدیث امام مجتبی علیه السلام به اندازه ای بوده است که گاه روایات بسیاری از آن حضرت، بدون واسطه از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده و در کتاب های حدیث آمده است.

در زمان حکومت پدر

امام حسن مجتبی علیه السلام در زمان حیات و حکومت امیرمۆمنان علی علیه السلام دوشادوش آن بزرگوار در حل مشکلات و رفع اختلافات همراه و همگام پدر بود و مسۆولیت های مختلفی برعهده داشت. امام حسن علیه السلام طی حکمی از سوی حضرت علی علیه السلام سرپرستی و تولیت اوقاف را برعهده گرفت.

همچنین آن حضرت، هر گاه که عذری چون مریضی یا سفر برای حضرت علی علیه السلام رخ می داد به امامت جمعه و جماعت می پرداخت. امام حسن علیه السلام در کار قضاوت نیز همراه پدرش بود و حضرت علی علیه السلام ، بسیاری از قضاوت ها بر عهده ایشان می گذاشت.

صلح متفکرانه

صلح امام حسن علیه السلام از کارها و حوادث مفید و متفکرانه ای بود که برای حفظ کیان اسلام به انجام رسید. این صلح از دو نگاه سیاست خارجی و سیاست داخلی در خور تحسین است. از نظر سیاست خارجی آن روز، جنگ داخلی مسلمانان به نفع جهان اسلام نبود زیرا امپراتور روم که ضربات سختی از مسلمانان خورده بود، همواره مترصّد فرصتی بود تا ضربه مۆثر و تلافی جویانه ای بر پیکر اسلام وارد کند. گزارش صف آرایی سپاه معاویه و سپاه امام حسن علیه السلام به گوش سردمداران روم شرقی رسید و آن ها این فرصت را بهترین فرصت برای حمله به مسلمانان دانستند.

از طرفی، بر اساس سیاست داخلی آن روز موقعیت مردم عراق و کوفه به طوری بود که آمادگی روحی برای تشکیل سپاه و همراهی با امام حسن علیه السلام رانداشتند. و رفتن به میدان جنگ با افرادی که روحیه جنگی ندارند نتیجه ای جز شکست نداشت؛ از این رو امام حسن علیه السلام مجبور به پذیرفتن صلح شد.

پایان سخن را به حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می آرائیم که فرمودند:

«حسن از من و من از اویم، هر که او را دوست بدارد خداوند دوستش بدارد.»

                                                                                                                                   فرآوری: آمنه اسفندیاری

منابع:

مجله گلبرگ، آبان 1382، شماره 44 .

مجله اشارات آبان 1382، شماره 54 .

مجله گلبرگ فروردین 1383، شماره 49 .

سایت حوزه