ارزش ماه مبارک رمضان(١)

حضرت آیت الله میرسیدمحمد یثربی مدظله گفتارهای در باب "ارزش ماه مبارک رمضان" ایراد نموده‎اند که در ادامه تقدیم شما می‏شود:

روزه ماه مبارك رمضان امتیاز و ویژگى‏هاى خاصى دارد كه هم این ماه و هم روزه‏اش با سایر ماه‏ها و ایام سال تفاوت مى‏كند. حضرت امام حسن عسكرى علیه‏السلامبه نقل از پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرمایند:

«إنَّ لِلَّهِ خِیَاراً مِنْ كُلِّ مَا خَلَقَهُ فَلَهُ مِنَ الْبِقَاعِ خِیَارٌ وَلَهُ مِنَ اللَّیَالِی وَالأَیَّامِ خِیَارٌ وَلَهُ مِنَ الشُّهُورِ خِیَارٌ وَلَهُ مِنْ عِبَادِهِ خِیَارٌ وَلَهُ مِنْ خِیَارِهِمْ خِیَارٌ، فأمّا خیاره من البقاع فمكّة والمدینة وبیت المقدّس... وَأَمَّا خِیَارُهُ مِنَ اللَّیَالِی فَلَیَالِی الْجُمَعِ وَلَیْلَةُ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ وَلَیْلَةُ الْقَدْرِ وَلَیْلَتَا الْعِیدِ... وَأَمَّا خِیَارُهُ مِنَ الشُّهُورِ فَرَجَبٌ وَشَعْبَانُ وَشَهْرُ رَمَضَانَ.... وَإنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ یُنْزِلُ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ مِنَ الرَّحْمَةِ أَلْفَ ضِعْفِ مَا یُنْزِلُ فِی سَائِرِ الشُّهُورِ».

خداوند از آنچه خلق فرموده، مواردى را ممتاز قرار داده است؛ هم از مكان‏ها و سرزمین‏ها، هم از میان شب و روز، هم از میان ماه‏ها و هم از میان بندگان.

آنچه از میان مكان‏ها برگزیده، سرزمین مكه، مدینه و بیت المقدّس است؛ آنچه از میان شب‏ها انتخاب فرموده، شب‏هاى جمعه، شبِ نیمه شعبان، لیله القدر، شب‏هاى عید فطر و عید قربان است و از میان ماه‏هاى سال، ماه رجب، شعبان و ماه مبارك رمضان را برگزیده است.

خداوند عزّوجلّ در ماه مبارك رمضان، رحمت واسعه‏اش را هزار برابر سایر ماه‏ها نازل مى‏كند.

در خطبه معروفى كه پیامبر صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم در آستانه ماه مبارك رمضان بیان فرموده‏اند، آمده است:

«أَیُّهَا النَّاسُ! إنَّ أَبْوَابَ الْجِنَانِ فِی هَذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَةٌ، فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لا یُغَلِّقَهَا عَنْكُمْ وَأَبْوَابَ النِّیرَانِ مُغَلَّقَةٌ،فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لا یُفَتِّحَهَا عَلَیْكُمْ وَالشَّیَاطِینَ مَغْلُولَةٌ، فَاسْأَلُوا رَبَّكُمْ أَنْ لا یُسَلِّطَهَا عَلَیْكُمْ».

اى مردم! در این ماه، درهاى بهشت به روى بندگان خدا باز است. از خداى‏تان بخواهید كه این درهاى گشوده را به روى شما نبندد و درهاى جهنم به روى شما بسته است از خداى‏تان بخواهید هیچ‏گاه این درها گشوده نشود و دست‏هاى شیاطین در این ماه بسته است و به زنجیر كشیده شده‏اند [و قدرت فریبندگى و وسوسه مۆمنان از آنها سلب شده است] از خداى‏تان بخواهید هیچ‏گاه شیاطین را بر شما مسلط نكند.

این ماه به دلیل همان ویژگى و انتخاب ذات اقدس الهى، ماه برگزیده خدا است و اینها امتیازاتى هستند كه خالق آسمان و زمین، زمان و مكان، روز و شب، براى آفریدگان خود قرار داده و به نام ماه خود نام گذارى كرده و بندگانش را به میهمانى خود دعوت نموده است.

رسول‏اكرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم مى‏فرمایند:

«هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ».

این ماه، ماهى است كه شما به مهمانى خداوند دعوت شده‏اید.

این مهمانى، بسیار كم خرج و فوق‏العاده سودآور است. جوانان باید از این فرصت استفاده كنند؛ زیرا در شرایطى هستند، كه قدرت عبادت دارند؛ آمادگى و صفاى روح و پاكیزگى آنها از آلودگى‏هاى دنیا، بیشتر از سایر سنین است. براى كسانى هم كه به عبادت از منظر تجارت نگاه مى‏كنند، یك تجارت سودآور و پرفایده است.

حضرت امیرالمۆمنین علیه‏السلام در وصف متّقین مى‏فرمایند:

«صَبَرُوا أَیَّاماً قَصِیرَةً أَعْقَبَتْهُمْ رَاحَةً طَوِیلَةً تِجَارَةٌ مُرْبِحَةٌ یَسَّرَهَا لَهُمْ رَبُّهُمْ أَرَادَتْهُمُ الدُّنْیَا فَلَمْ یُرِیدُوهَا وَأَسَرَتْهُمْ فَفَدَوْا أَنْفُسَهُمْ مِنْهَا».

روزگارى كوتاه كه صبر و تحمّل كردند، آسایش طولانى در پى داشت. این تجارت سود آورى بود كه خداوند براى مردم باتقوا امكان‏پذیر ساخت. دنیا به آن تقوا پیشگان روى آورد؛ ولى آنان رهایش كردند و به آن اعتنایى ننمودند. دنیا آنان را به اسارت كشید و آنان با دست كشیدن از جهان، خود را نجات دادند.

كاهش ارزش روزه

هر عبادتى در راستاى سازندگى و ارتقاى مقام انسان، قابلیت تكامل یا كم ارزش شدن را دارد؛ یعنى كسى، كه عبادتى را انجام مى‏دهد مى‏تواند با انجام دادن امورى به ارزش آن عبادت بیفزاید یا از ارزش آن بكاهد. روزه نیز همین حكم را دارد؛ یعنى هم قابل تكامل است و هم قابل نقصان.

حضرت امیرالمۆمنین علیه‏السلام مى‏فرمایند:

«كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ صِیَامِهِ إِلا الْجُوعُ وَالظَّمَاُ».

چه بسیار روزه‏دارى كه از روزه‏اش نتیجه‏اى جز گرسنگى و تشنگى نمى‏گیرد!

البته این مسئله فقط در مورد روزه مطرح نیست. بلكه تمام عبادات شامل چنین قاعده‏اى مى‏شوند. به عنوان نمونه حضرت امیرالمۆمنین علیه‏السلام در مورد نماز مى‏فرمایند:

«وَكَمْ مِنْ قَائِمٍ لَیْسَ لَهُ مِنْ قِیَامِهِ إِلاَّ السَّهَرُ وَالْعَنَاءُ».

چه بسیار شب زنده‏دارى كه از بیدارى‏اش، جز بى‏خوابى و رنج، حاصلى نمى‏برد

تمام عبادات مبتنى بر یك علت نهایى است كه اگر آن علت حاصل نشود، از روزه جز تشنگى و گرسنگى و از نماز جز بى‏خوابى و زحمت، سهمى ندارد.

به نصّ قرآن كریم، علت غایى نماز، دورى از گناه است.

(تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ).

نماز، انسان را از زشتى‏ها و گناه باز مى‏دارد.

خداوند سبحان، تقوا و پرهیزكارى را علت غایى روزه معرفى مى‏كند و مى‏فرماید:

(یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ).

اى افرادى كه ایمان آورده‏اید! روزه بر شما نوشته شده، همان گونه كه بر كسانى كه قبل از شما بودند نوشته شده، تا پرهیزگار شوید.

در حقیقت روزه واقعى آن است، كه انسان را به راه صحیح و پاكدامنى رهنمون شود.

منبع: آفتاب

تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان