چرا در نهج البلاغه عقل زنها ناقصه؟

مرد بودن حتی در زمان های گذشته – مانند زمان صدور همین روایات – تنها شرط کافی برای طرف مشورت قرار گرفتن نبوده است لذا در روایات بسیاری از ناحیه معصومین (علیهم السلام) پرهیز از شخص بخیل، ترسو، حریص و... در مشوت ها مورد تاکید قرار گرفته است، ناآگاهی و برخوردهای احساسی و عاطفی در مشورت نیز یکی از موارد نقص در مشاوره است که در گذشته در زنان بیشتر نمود داشته و لذا در موارد خاصی آن هم در شرایطی خاص – که همان شان صدور روایت است - مورد نهی واقع شده است .

با توجه به فرمایش قرآن کریم مبنی بر امر مشورت (( و امرهم شوری بینهم )) شوری / 38 ( و کارشان را به مشورت یکدیگر انجام می دهند ) و همچنین سیره نبی اکرم (صلی الله علیه وآله) تردیدی در اهمیت مشورت و هم رایی وجود ندارد لذا در مورد این فرمایش حضرت امیر (علیه السلام) باید به بحث و گفتگو نشست .

( ایاک و مشاوره النساء فان رایهن الی افن و عزمهن الی وهن )

(از مشورت با زنان بپرهیزید که رای آنان زود سست می شود و تصمیم آنان ناپایدار است.)

مشورت در هر امری شرایط خاص خود را دارد که اگر این شرایط در فردی جمع نبود شایسته مشاوره در آن زمینه خاص نیست .

یکی از مهمترین شروطی که مشاور باید حائز آن باشد آگاهی و تخصص در خصوص امر مورد مشورت است .مسائل خانوادگی ، مسائل اجتماعی ، مسائل علمی ، مسائل تربیتی ، مسائل اقتصادی ، مسائل سیاسی و...هرکدام به مشاور متبحر و متخصص فن نیاز دارد .

یکی دیگر از شروطی که مشاور باید حائز آن باشد عقلانیت و تصمیم گیری بدور از دخالت احساسات است .

از طرفی تفاوت های جسمی، روانی و روحی زن و مرد - که تفاوت در حوزه وظایف، تکالیف و عملکردها ی آنها را بوجود می آورد- به طور نسبی - تاکید می شود به طور نسبی – عقلانیت و قاطعیت بیشتری را در مردها و البته تجربه معیشتی و اجتماعی بیشتری را نیز بدنبال دارد .

در طول زمان زنان تجربه اجتماعی و علم و آگاهی کمتری نسبت مردان در زمینه های مختلف مسائل اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و... داشتند و شرایط عاطفی و روحی خاص زنان علاوه بر نا آگاهی آنان شرایط مناسبی را برای مشورت فراهم نمی نمود . اما در زمان حاضر زنان در بسیاری از حوزه های مختلف مسائل علمی و تربیتی دارای تخصص کافی و به عبارتی صاحب نظرند و این علم و آگاهی به تصمیم گیری های معقول تری منجر می شود به گونه ای که عواطف و احساسات تند بدور از اندیشه ، کمتر در آن دخالت دارند .

به طور عمومی مردان در زمینه تصمیم گیری های حاد و مهم اجتماعی و حتی خانوادگی به دلیل تجربه و قاطعیت و عقلانیت نسبی بیشتری در مقایسه با زنان ، غالبا مورد مشورت قرار می گرفته و می گیرند .اما مرد بودن حتی در زمان های گذشته – مانند زمان صدور همین روایات – تنها شرط کافی برای طرف مشورت قرار گرفتن نبوده است لذا در روایات بسیاری از ناحیه معصومین (علیهم السلام) پرهیز از شخص بخیل ، ترسو ، حریص و...در مشوت ها مورد تاکید قرار گرفته است ، نا آگاهی و برخوردهای احساسی و عاطفی در مشورت نیز یکی از موارد نقص در مشاوره است که در گذشته در زنان بیشتر نمود داشته و لذا در موارد خاصی آنهم در شرایطی خاص – که همان شان صدور روایت است - مورد نهی واقع شده است .

نکته دیگری که نه تنها در خصوص این روایت بلکه درباره تمامی روایات باید مد نظر داشت ، شان صدور آنان است به گونه ای که روایتی ممکن است در شرایط خاص و یا در خصوص اشخاص خاصی صادر شده باشد و عمومیت نداشته باشد، همچنان که در خصوص همین روایت باید گفت که عمومیت ندارد و با موارد متعددی از مشورت شخص امیر المومنین (علیه السلام) با حضرت زهرا (سلام الله علیها) تخصیص خورده است .

و نکته آخر اینکه آنچه عمومیت این روایت را مخدوش می نماید روایات و دستوراتی است که در موارد خاصی زنان را در مشورت بر مردان مقدم می دارد .

منبع :

سایت پرسمان