تبیان، دستیار زندگی
وجود مبارک رسول گرامی(صلی الله علیه وآله) فرمود: اگر کسی درسی بخواند، علمی فرا بگیرد که این علم والی او نباشد، مالک اشک او نباشد که هر وقت خواست، بریزد و هر وقت نخواست، نریزد؛ این علم، علم نافع نیست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

در دعاهایمان از خدا چه بخواهیم ؟


به ما گفتند: شما در قنوت، غیر قنوت، در نماز، در تعقیبات نماز و... از خدا «علم» طلب کنید، شرح صدر طلب کنید، مزید علم طلب کنید: رب زدنی علما بگوئید و مانند آن. بعد هم در تعقیبات، در ادعیه از «علم بی اثر» به خدا پناه ببرید. أعوذ بک من علم لاینفع. و من قلب لایخشع. و نفس لا تشبه . هم زشتش را گفتند، هم زیبا را.


شرح صدر

در روایات آمده عاجزترین مردم کسی است که از دعا کردن عاجز باشه یعنی ندونه چی دعا کنه!

حالا توی این ماه عزیز که همه اس ام اس ها و همه کامنت ها و همه حرفها شده التماس دعا  به نظر شما بهتره چه دعایی کنیم و از خدا چه چیزهایی طلب کنیم ؟

برای پاسخ به این سوال به تعدادی از خواسته هایی که در ادعیه ماه مبارک رمضان آمده اشاره می کنم:

1ـ آمرزش خواهی :

از دعاهای هر شب این است: «اَعوذُ بجلال وجهك الكریم اَن ینقضی عنّی شهر رمضان...» این مضمون در بسیاری از دعاها و مناجات های این ماه دیده می‌شود و راستی هم بدون آن، انسان از بركات این ماه محروم می‌ماند.

2-حج و زیارت خانه خدا :

در دعای هر شب است: «... و أنْ تَجْعَلَ لی فی عامی هذا إلی بَیتِكَ الحرامِ سَبیلاً حِجَّهً مَبروره ...». در دعای هر شب است(پس از دعای افتتاح): «... أن تَكْتُبَنی مِن حُجّاج بَیتكَ الحرامِ المَبرورُ حَجُّهم ...».

در اعمال شب نوزدهم است: «اَللّهمَ اجْعَل فیما تَقْضی و تقدّرُ مِن الأمرِ المَحْتومِ ...».و موارد متعدد دیگر از جمله دعای پس از افتتاح.

3ـ شهادت طلبی :

در اعمال مشترك ماه رمضان از جمله در دعایی این خواسته مطرح است: «أسئَلَك أن تَجْعَلَ وَفاتی قَتلاً فی سبیلك تَحتَ رایهِ نبیك مَعَ اولیائِك ...». از جمله در دعای دوازدهم از اعمال شب‌های ماه رمضان بعد از دعای افتتاح می‌خوانیم: «وَ قَتْلاً فی سَبیلِكَ فَوِفِّق لَنا».

به ما گفتند: شما در قنوت، غیر قنوت، در نماز، در تعقیبات نماز و...از خدا «علم» طلب کنید، شرح صدر طلب کنید، مزید علم طلب کنید: رب زدنی علما بگوئید و مانند آن. بعد هم در تعقیبات، در ادعیه از «علم بی اثر» به خدا پناه ببرید. أعوذ بک من علم لاینفع. و من قلب لایخشع. و نفس لا تشبه. هم زشتش را گفتند، هم زیبا را

4ـ نجات از دوزخ و ورود به بهشت :

از جمله در دعای پس از افتتاح می‌خوانیم: «و من ثمار مِنَ النّارِ فاكتُبْ لَنا وَ فی جَهنَّم فلا تَغُلَّنا...». در دعای پس از ابوحمزه ثمالی هم(یا عُدَّتی فی شِدَّتی...) این مضامین مطرح است.

5ـ نعمت‌های دنیوی :

در دعای هر روز ماه «اللّهم اَدْخِل علی أهلِ القبور...» از جمله خواسته‌های ما بی‌نیازی فقیران، سیری گرسنگان، پوشش بی‌جامگان، ادای قرض بدهكاران، گشایش برای گرفتاران، بازگشت غریبان، آزادی اسیران، اصلاح امور و شفای بیماری‌ها مطرح است. در دعای شب بیست و سوم نیز، در كنار حج و زیارت، طول عمر و وسعت رزق خواسته شده است: «وَاجْعَل فیما تقضی و تُقّدر اَن تُطیلَ عُمری، تُوسِّعَ علی فی رِزقی». طول عمر در طاعت الهی و وسعت رزق از راه حلال، از بهترین خواسته‌های بندگان است.

ابوحمزه
6- شناخت اوصاف خدا و درس توحید :

دعای جوشن كبیر، سراسر نام‌های پروردگار و اوصاف اوست. دعای افتتاح، دعای ابوحمزه ثمالی، دعای سحرهای ماه رمضان «اللهُ إنّی اَسْئَلُكَ مِنْ بَهائِكَ...»، «الهی لا تُۆدِّبنْی بِعُقُوبَتِك...»، دعای ششم از اعمال هر شب و روز ماه «یا ذَا الّذی كانَ قبلَ كُلِّ شیء...»، دعای هر روز و بعد از هر نماز «یا علی یا عظیم...» و ده‌ها دعای دیگر، همه مبین اوصاف خداست و این كه او را چگونه باید بشناسیم هم چنین تسبیحات صدگانه پروردگار(دعایی با ده بخش كه هر كدام حاوی ده بار «سبحانَ» است) از جمله ادعیه‌ای است كه صفات خدا را می‌شناساند.

7ـ پیوند با اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) :

در دعای افتتاح یكایك معصومین(علیهم السلام) یاد می‌شوند. و نیز در عمل سوم از اعمال روزه های ماه رمضان، یك به یك با القاب و مشخّصات و ویژگی‌های ائمه اطهار نام برده شده است. این بخش از ادعیه نیز، تقویت كننده مبانی اعتقادی امامت و ولایت را تحكیم می‌كند و پیوند روحی با آنان را استوارتر می‌سازد.

8ـ پیوند با قرآن :

در دعای هر روز آمده است: «اللّهم هذا شهرُ رمضان الّذی أنزلتَ فیه القرآن...». در چندین دعای شب اول رمضان، در دعای قرآن بر سر گرفتن در شب‌های قدر «اَسْئَلُكَ بِكِتابِكَ المُنْزَل فیه» و موارد دیگر به این حقیقت اشاره شده است. باشد كه مۆمنان، با قرآن بیشتر مأنوس باشند و از فیض تلاوت و تدبّر بهره مند شوند.

9- درخواست علم نافع :

به ما گفتند: شما در قنوت، غیر قنوت، در نماز، در تعقیبات نماز و... از خدا «علم» طلب کنید، شرح صدر طلب کنید، مزید علم طلب کنید: رب زدنی علما(1) بگوئید و مانند آن. بعد هم در تعقیبات، در ادعیه از «علم بی اثر» به خدا پناه ببرید. أعوذ بک من علم لاینفع. و من قلب لایخشع. و نفس لا تشبه(2). هم زشتش را گفتند، هم زیبا را.

گفتند: از خدا علم بخواهید، علم نافع. و از علمی که نافع نیست، .به خدا پناه ببرید. سحر و شعبده و کهانت و ... علم نافع نیست. اینها را همه می‌دانیم اما بعضی از علوم است که تاریخ مصرفش گذشته، آنها را هم می فهمیم که اینها علم نافع نیست. اما منظور از این علم غیرنافع همین هاست؟ «أغوذ بک من علم لا ینفع» یعنی من به دنبال سحر و شعبده و اینها نروم؟ به علمی که تاریخ مصرفش گذشته، مبانی اش باطل شده، به دنبال اینها نروم؟

از دعاهای هر شب این است: «اَعوذُ بجلال وجهك الكریم اَن ینقضی عنّی شهر رمضان...» این مضمون در بسیاری از دعاها و مناجات های این ماه دیده می‌شود و راستی هم بدون آن، انسان از بركات این ماه محروم می‌ماند

وجود مبارک رسول گرامی(صلی الله علیه وآله) فرمود: اگر کسی درسی بخواند، علمی فرا بگیرد که این علم والی او نباشد، مالک اشک او نباشد که هر وقت خواست، بریزد و هر وقت نخواست، نریزد؛ این علم، علم نافع نیست.

اگر کسی عالم شد و اهل گریه نبود، «لحقیق عن یکون من الذین علما لا ینفع...» اگر کسی علمی فرا گرفت «من اوتی علما لایبکیه» این علم او را به گریه در نیاورده، لحقیق عن یکون ممن اوتی علما لاینفعه(3).

ظرفتان را خالی نگذارید

ظرف دل را خالی نگذارید. شما اگر در آن علم نریختید، بالاخره دیگران با قصه و افسانه و افیون پر می کنند. حالا یا دیگران پر می کنند به وسیله این رسانه ها، یا خودت مجبور می شوی پر کنی. خواندن خیلی از چیزها، نگاه کردن خیلی از چیزها و... نوعی پر کردن است.

می دانید این دستگاه گوارش مگر چه قدر ظرفیت دارد. خوب آدم وقتی غذای غیر مفید به این دستگاه گوارش بدهد، دیگر موقع ظهر و شام که شده است، غذای سالم را میل ندارد. چون این پر شده به غذای غیر مفید. ذهن هم همین طور است. این است که آدم باید مواظب باشد چه کتابی را بخواند، چه چیزی را نخواند، محضر چه کسی را درک کند و...

این چنین نیست که به ما گفتند: علم فرا بگیر، و نگفته باشند چه چیزی بخوان! اینطور نیست که گفته باشند: بروید، طلبه شوید و حوزه علمیه را درک کنید، اما نگفته باشند چه چیزی بخوانیم!

گفتند: تفسیر بخوان، حکمت بخوان، کلام بخوان که به عقائدت برگردد، بشود «آیه محکمه». فقه بخوان که بشود «فریضه عادله». حقوق و اخلاق بخوان که بشود «سنت عادله.»

پی نوشت ها :

(1) طه ، 114

(2) مستدرک الوسائل ، ج 5 ، ص 70

(3) بحارالانوار،ج 74 ، ص 81

                                                                                                                                       فرآوری : زهرا اجلال

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


منابع :

گزیده‌هایی از بیان آیت‌الله جوادی آملی وبلاگ حمیدستان

سایت خبرآنلاین

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.