آیا احکام نیکی به والدین را می دانید؟

(وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لاَتَعْبُدُونَ إِلاَّ اللهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً); (بقره (2)، آیه 83) جز خدا كس دیگر را نپرستید و به پدر و مادر احسان كنید.

در اهمیت نیكى به پدر و مادر همین بس كه خداوند احسان به آنان را در كنار توحید و دعوت مردم به خداشناسى بیان نموده است. در سوره لقمان مى فرماید: (اَنِ اشْكُرْلى وَ لِوالِدَیْكَ)، (لقمان (31)، آیه 14) شكرگزار من باشید (چون ولى نعمت شما هستم) و شكرگزار پدر و مادر باشید (چون اینها مجراى فیض هستند)

قرآن مجید در مواردى پس از دستور یكتاپرستى، مسئله نیكى به پدر و مادر را مطرح كرده است:

(وَاعْبُدُوا اللهَ وَلاَ تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً); (نساء (4)، آیه 35)

(وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً); (اسراء (17)، آیه 23)

پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیكى كنید. بعد در ادامه آیه مى فرماید: هرگاه یكى از آنها یا هر دو به سنّ پیرى برسند، كمترین اهانتى به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن، و نسبت به آنها گفتار كریمانه و بزرگوارانه داشته باش.

احسان و محبت نسبت به پدر و مادر اختصاص به زمان خاصّى ندارد، بلكه قرآن دستور مى دهد به پدر و مادر در دوران پیرى هم احترام بگذارید، زیرا در این موقع قدرت جسمى خود را از دست داده و نیاز شدیدى به فرزندان خود دارند:

(إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَهُمَا أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَهُمَا قَوْلاً كَرِیماً). (اسراء (17)، آیه 23)

قرآن یادآورى مى كند كه محبت به والدین اختصاص به دوران حیات آنها ندارد، بلكه باید بعد از حیات به یاد آنها بود و از خداوند براى آنان طلب مغفرت كرد. آنجا كه از حضرت نوح(علیه السلام) چنین نقل مى كند:

(رَبِّ اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِمنَ دَخَلَ بَیْتِیَ مُۆْمِناً). (نوح (71)، آیه 28)

و از ابراهیم خلیل الرحمن پس از بناى كعبه چنین نقل مى نماید:

(رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُۆْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ). (ابراهیم (14)، آیه 41)

حال که اهمیت رعایت حرمت و بعضی حقوق والدین را متذکر شدیم در استفتائاتی که در این مورد از آیات عظام شده است سیری می کنیم و پاسخ آن بزرگواران را ذکر می نماییم:

سوال: بنده جوان هستم و پدر پیری دارم، اما پدر بنده (به اصطلاح خیلی گیر می‌دهد) و مرا اذیت می‌کند. لطفا راهنمایی کنید من چه کنم و چه رفتاری داشته باشم و چه جاهایی به حرفهای او گوش کنم؟ در ضمن فکر می‌کنم که او عصبی باشد. خدا مرا ببخشد و شما را خیر دهد.

آیةالله شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی(مدظله):

تا می‌توانید صبر کنید و از او تبعیت کنید. این کار آثار فراوانی در زندگی دنیوی و اخروی شما خواهد داشت. بنابراین مادامی که از شما توقع معصیت و گناه خداوند را نداشته باشد از او تبعیت کنید.

آیت الله العظمی سیستانی(مدظله):

اطاعت از مادر در این مورد واجب نیست و آن کلام که تو را عاق مى کنم، بى اثر است البته باید از بد گفتارى با مادر اجتناب کرد.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

در صورتی که ترک فرمان پدر یا مادر باعث ایذاء آنها گردد، انجام فرمان آنها مقدم است. زیرا نماز اول وقت مستحب است ولی اطاعت پدر و مادر در آنچه گفته شد واجب می باشد.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):

در صورتی که تخلف از دستور آنها باعث ایذاء آنها گردد نباید تخلف کرد.

منابع:

کتاب: رمضان ماه خدا ـ زین العابدین احمدی ، حسنعلی احمدی

سایت شیعه سرچ

سایت آیةالله مکارم شیرازی(دام ظله)

سایت آیة الله سیستانی(دام ظله)