تبیان، دستیار زندگی
کسب و کار و تغییرات آن در ماه مبارک رمضان ختم قرآن شان قرائت سوره های مخصوصی از قرآن شریف در ماه رمضان در بخش پیشین به آداب مربوط به نحوه استقبال از ماه رمضان پرداختیم در این بخش به آداب برگزاری ماه رمضان ، نحوه قرائت ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ماه رمضون بازم رسید( بخش دوم)


کسب و کار و تغییرات آن در ماه مبارک رمضان ختم قرآن
شان قرائت سوره های مخصوصی از قرآن شریف در ماه رمضان

در بخش پیشین به آداب مربوط به نحوه استقبال از ماه رمضان پرداختیم در این بخش به آداب برگزاری ماه رمضان ، نحوه قرائت قرآن و تغییراتی كه در كار و كسب مردم ایجادمی شود می پردازیم .

کسب و کار و تغییرات آن در ماه مبارک رمضان

 وضع کسب و کار در ماه مبارک رمضان با ماههای دیگر سال تفاوت چشمگیری دارد و تغییراتی در کار کسبه و بازار به وجود می آید.دسته ای از مشاغل که به طبخ غذا مربوط است به احترام ماه رمضان و رعایت حال روزه داران در روز تعطیل می شود و به بعد از ظهر یا شب موکول می گردد. بعضی از کارهای سنگین یک وقته می شود ، و بیشتر بعدازظهر انجام می پذیرد و برخی از کارها که از نظر شرعی کراهت دارد ، ممکن است در ماه رمضان به کلّی تعطیل شود. این تغییرات بیشتر در مشاغل سنتی به چشم می خورد.

شهرستان یزد یکی از شهرهای قدیمی ایران است و بافت سنتی و مذهبی آن حکایت از فرهنگی غنی و پربار دارد. بازار یزد چون بازار دیگر شهرهای قدیمی بسیار فعال و کسب و کار در آن پر رونق است. اما در ماه رمضان تغییرات محسوسی در بازار و کار کسبه یزد ایجاد می شود. مشاغلی چون قنادی، شیرینی پزی، کبابی، کله پزی و نخودبریزی به خاطر بوی حاصل از پخت و پز که سبب ناراحتی روزه داران می شود در روز تعطیل و ساعت کار خود را به بعدازظهر و بیشتر به شب می اندازند.

کارهای دشوار و پر زحمت یک وقته می شود. این گونه کارها عبارت است از آهنگری، قفل سازی، مسگری، قـَلِنگری ( رویگری ) ، حلبی سازی، دواتگری ( كسی كه سماور و چراغ خوراكپزی و امثال اینها را تعمیر می كند) ، چراغ سازی، فخّاری ( كوزه گری)، حناسابی، عصاری ( روغن گیری )، گچ کوبی، کلاه مالی، نمدمالی، قالی بافی، جوالدوزی، لحاف دوزی، خیاطی، شعربافی ( بافتن پارچه ای از موی و ابریشم )، گوشواره کشی (ترمه بافی )، رنگرزی، گیوه چینی ( بافتن رویه گیوه) ، تخت کشی ( ساختن زیره گیوه)، دبّاغی، کفّاشی، سرّاجی، صحّافی، نجّاری، خرّاطی، چلنگری( ساختن چیزهای آهنی كوچك مانند قفل و كلید و ...)  و آجرپزی.

این گونه کارها که در ایام سال صبح و بعدازظهر انجام می گیرد در ماه رمضان یک وقته می شود و تا ظهر یا پاسی از ظهر گذشته ادامه دارد و پس از آن تعطیل می شود.

بقالی ها، نانوایی ها، طوّاف ها( سبزی و میوه فروش دوره گرد)، قصابی ها و پالوده فروشان یکی دو ساعت قبل از ظهر و از دو سه ساعت به غروب مانده در دو نوبت کالای خود را به فروش می رسانند.

کارگران پنیه زنی یا حلاجّان و طرّاحان به خاطر غبار حاصل از پنبه و محلول سریشم که دهان طرّاحان را آلوده می سازد کارشان را به بعد از افطار موکول می کنند.

ختم قرآن

در ماه مبارک رمضان در اغلب مساجد و تکایا و بسیاری از خانه ها ختم قرآن برگزار می شود.

مجلس مردانه ختم قرآن:

محل برگزاری ختم قرآن مردها اغلب در مساجد است. در بهار و تابستان در صحن یا پیشطاق مسجد و در پاییز و زمستان در شبستان یا به قول یزدی ها در گرمخانه مسجد مجلس قرآن بر پا می شود. معمولاً بعد از نماز صبح یا ظهر و یا عشا اغلب آنهایی که در نماز جماعت شرکت می کنند دور تا دور شبستان، پشت به دیوار می نشینند و قرآنشان را که از خانه آورده اند در دست گرفته و آماده شرکت در ختم قرآن می شوند. آغاز کننده کسی است که سِمَت رهبری گروه را دارد و به خاطر استادی اش در قرائت قرآن لقب "قـُرّاء" گرفته است. این شخص در صدر مجلس می نشیند و با خواندن آیاتی از اول یک جزء، قرائت قرآن را آغاز می کند. پس از خواندن چند آیه نوبت به شخصی که سمت راست قراء نشسته است می رسد و به این ترتیب هر کدام از شرکت کنندگان آیاتی از قرآن را می خوانند. قراء نیز با دقت گوش می دهد و غلط ها را تصحیح می کند. نوبت هر کس که تمام می شود قراء با گفتن "غفرالله" نوبت را به نفر بعد می دهد و او دنباله سوره را قرائت می کند.

مشهدی ها معتقدند قرآنی را که در ماه رمضان آغاز می کنند باید حتماً تا آخر ماه تمام کنند و گرنه قرآن نفرینشان می کند یا قرضدار می شوند.

مجلس زنانه ختم قرآن:

محل برگزاری ختم قرآن زنان در خانه "ملاّ" یا خانه زنان مومنه یا آنهایی که قرآن را صحیح می خوانند یا به نوبت در خانه شرکت کنندگان است. در ماه رمضان در هر محله از هر شهری چندین مجلس زنانه قرائت قرآن بر پا می شود و اغلب مجالس صبح ها که زنان فراغت بیشتری دارند برگزار می شود. رهبر قرائت قرآن زنان زنی به نام "ملاّ" یا زن دیگری است که قرآن را بدون غلط و با قرائت صحیح می خواند. در خانه یا محلی که زنان ختم قرآن برگذار می کنند نباید مرد بالغی باشد و مردان قبل از حاضر شدن شرکت کنندگان از خانه بیرون می روند.

در مجلس ختم قرآن زنانه هر روز قبل از قرائت قرآن ابیانی در مدح پیغمبر و ائمه اطهار(ع) می خوانند و صلوات می فرستند و بعد قرائت قرآن را آغاز می کنند. بعضی از ابیاتی که قبل از شروع قرآن می خوانند.

گر تو خواهی که بیابی ز جهان راه نجات         بر محمد تو بگو از دل و از جان صلوات

هر چه خواهی تو طلب کن ز شهنشاه جهان      به علی حیدر صفدر شه خوبان صلوات

و همچنین در هر بیتی كه می سرایند  به نام مبارك یكی از ائمه اطهار صلوات می فرستند.

در روستای رودخانه تربت حیدریه ملای زن یا"اتون" قبل از شروع هر جزء از قرآن این ابیات را می خواند:

گل سرخ از عرق روی محمد باشد        دل من شاد ز گیسوی محمد باشد

گر ز من پرسند که مولای تو کیست      گویم آن کس که پسر عم محمد باشد

بلبلان چمن باغ علی را صلوات  طوطیان قفس لم یزلی را صلوات

بارها گفت محمد که علی جان من است        هم به جان علی و جان محمد صلوات

پس از خواندن این ابیات تمام زنها صلوات می فرستند و بعد قرائت قرآن آغاز می شود.

شان قرائت سوره های مخصوصی از قرآن شریف در ماه رمضان

بعضی از سوره های قرآن شان به خصوصی دارند و ثواب قرائت آنها مخصوصاً در ماه مبارک رمضان بسیار زیاد است. از این میان باید از سوره های شریفه توحید، بیّنه، یاسین،الرحمن و یوسف نام برد. عقایدی که در باره اهمیت قرائت این سوره ها وجود دارد از این قرار است:

سوره توحید

: یزدی ها عقیده دارند سعادت خواندن سوره شریفه توحید در ماه مبارک رمضان نصیب هرکسی بشود برای او افتخار است. آن شخص باید سه مرتبه سوره توحید را بخواند و در روایات آمده استهر کسی سه مرتبه سوره توحید را بخواند ثواب خواندن یک ختم قرآن را می برد. سوره بیّنه: بعضی افرادهمان شانی که برای سوره "توحید" قائلند برای سوره "بیّنه" نیز قائل می باشند و همان آداب و تشریفاتی که در مورد خواندن سوره توحید به جا می آورند عیناً برای سوره بینه انجام می دهند.

سوره یوسف

: سوره یوسف روز دوازدهم ماه مبارک رمضان قرائت می شود. خواندن این سوره نیز ثواب بسیار دارد وزنان عقیده دارند خواندن سوره یوسف باعث زیاد شدن محبت می شود.در شیراز رسم است روزی که سوره یوسف خوانده می شود زنان همراه خود نبات یا سیب و یا خوراکی دیگری به مجلس ختم قرآن می برند و وقتی سوره یوسف را قرائت کردند به آن خوراکی می دمند و عقیده دارند هر کسی از آن بخورد مجتش به طرف مقابل زیاد می شود.

در بجنورد ملا و مربّی قرآن از زنی که خواندن سوره یوسف نصیبش می شود انعام می گیرد. این انعام شامل مبلغی پول، یا پارچه یا شیرینی است.

سوره یاسین

: که در جزء بیست و سوم قرآن است در روز بیست و سوم ماه رمضان قرائت می شود. در این روز زنان شرکت کننده در ختم قرآن هر کدام دو رشته نخ کوک سفید با خود به مجلس می آورند و هنگام قرائت سوره یاسین به هر یک از کلمات "مبین" که رسیدند یک گره به آن دو رشته نخ می زنند. چون سوره یاسین دارای هفت کلمه "مبین" است هفت گره زده می شود. گره ها باید طوری باشد که به آسانی از هم باز شود. پس از تمام شدن سوره یاسین گره ها را از هم باز می کنند بعد آن دو رشته نخ را ما بین صفحات سوره یاسین می گذارند تا حاجتشان برآورده شود. آن قرآن را نیز باید از دسترس دیگران دور نگه داشت تا مبادا نخها از لای قرآن بیافتد. بعضی افراد نخها را لای کفن خود می گذارند و عقیده دارند از برکت سوره یاسین تحمّل فشار قبر بر آنها آسان شود. سوره الرّحمن:روز بیست و هفتم ماه رمضان سوره "الرّحمن" قرائت می شود. این سوره نیز یکی از سوره های مهم قرآن می باشد و قرائت آن در ماه رمضان آداب خاصی دارد. در بجنورد رسم است در مجلس زنانه، سوره الرّحمن به هر کسی که رسید پس از خواندن آیاتی از این سوره با کسب اجازه از معلم قرآن به بازار می رود و یک کیسه حنا و مقداری نقل می خرد و به مجلس می آورد. به محض ورود آن زن چند دقیقه قرائت قرآن را تعطیل می کنند و نقل را در ظرف ریخته اول جلو معلم قرآن می برند و بعد به دیگران تعارف می کنند. هر کس یکی دو دانه نقل بر می دارد و خطاب به شخصی که نقل را خریده است اگر دختر باشد می گوید: "الهی سفید بخت شوی" و اگر زن باشد می گوید: "خدا زیارت قسمت کند"

بعد صاحب خانه مقداری از حنا را در ظرفی خیس می کند و نزد یکایک زنها می برد. آنهایی که قرآن می خوانند یک بند انگشت خود را داخل حنا می کنند، و می گویند: "بر ابن ملجم لعنت". پس از چند لحظه که حنا رنگ داد انگشتان را با دستمال پاک می کنند و به ادامه قرائت قرآن می پردازند. باقیمانده نقل و حنا متعلق به صاحبخانه و معلم قرآن است.

روز آخر ماه رمضان هم در فردوس هر كدام از افرادی كه در ختم قرآن شركت دارند با خود یك سینی شیرینی از قبیل كشمش یا خرما یا نقل می آورند و پس از خواندن آخرین جزء قرآن شیرنی ها را در یك چادر شب وسط شبستان می ریزند تا مخلوط شود . دونفر هم شیرینی ها را تقسیم می كنند و جلوی هر یك از افراد یك دوری شیرینی می گذارند .آخر سرهم قسمت اعظم شیرینی باقی مانده را كه سهم آخوند محل است به در خانه اش می فرستند.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.