رژیم‌های لاغری و طب اسلامی
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا رژیم‌های لاغری چندان کارآیی ندارند و حتی بسیاری از آن‌ها عوارض بسیار جدی را هم به دنبال می‌آورند.
چرا برای همه افراد، رژیم‌های غذایی یکسان و مشابهی داده می‌شود و شخصی که کالری دریافتی زیادی داشته است، به یکباره از مصرف بسیاری از مواد غذایی منع می‌شود؟
برای پاسخ دادن به این سۆالات و ارائه رژیم غذایی مناسب از دیدگاه طب سنتی، ابتدا باید مواد غذایی و رژیم‌های نامناسب لاغری و پیامدهای آن را بررسی کرد.
تنها محاسبه کالری!
دکتر سید سعید اسماعیلی متخصص طب سنتی و پژوهشگر در این زمینه، با اشاره به اشکالات رژیم‌های لاغری که مبتنی بر طب رایج ارائه می‌شود می‌گوید: در این شیوه معمولاً برای تمام افراد بدون در نظر گرفتن شرایط خاص آن‌ها، رژیم غذایی ارائه می‌شود که مبنای آن صرفاً محاسبه کالری و کاهش میزان کالری دریافتی است.
در این رژیم‌های غذایی، شرایط ویژه افراد در نظر گرفته نمی‌شود و تنها بر اساس یک سری فرمول‌های از پیش تعیین شده، میزان کالری دریافتی فرد محاسبه و به او توصیه می‌شود که مثلاً به اندازه یک کف دست نان و به اندازه یک قوطی کبریت پنیر به عنوان صبحانه مصرف کند؛ یا مواد غذا را با ترازو وزن کند و بیشتر از یک اندازه مشخص را مصرف نکند. این افراد بعد از مدتی از این رژیم‌های سخت خسته می‌شوند و اگرچه ممکن است کاهش وزن زیادی هم داشته باشند، اما با کنار گذاشتن رژیم، ولع زیادی برای خوردن به سراغشان می‌آید و دوباره به وزن قبلی باز می‌گردند.
حذف وعده شام
مشکل دیگر این رژیم‌ها، حذف وعده شام است که افراد با حذف وعده شام از برنامه غذایی معمولاً وزنشان کم می‌شود، اما همچنان که در روایات نیز آمده است ترک وعده شام باعث ضعف بدن می‌شود. بسیاری از افرادی که با مشکلاتی مانند ریزش مو یا ضعف قوای عمومی به پزشك مراجعه می‌کنند و شرح حال آن‌ها گرفته می‌شود، افرادی هستند که در دوره‌ای، چنین رژیم‌های غذایی را به کار برده‌اند.
اضافه کردن وعده‌های غذایی
مشكل بعدی این گونه رژیم‌ها، اضافه کردن وعده‌های غذایی است؛ در واقع به افراد توصیه می‌شود به جای مصرف سه وعده غذایی، پنج یا شش وعده غذایی را با حجم کم مصرف کنند. مشكل این روش این است که دستگاه گوارش و کبد، زمان کافی برای هضم و جذب غذا پیدا نمی‌کند و چون مرتب در حال فعالیت است، فرصت کافی برای استراحت و دفع فضولات را ندارد. این روش از دیدگاه طب سنتی و اسلامی نادرست تلقی می‌شود. نکته قابل توجه آن است که بعضی از رژیم‌های غذایی که به نام طب سنتی یا اسلامی رواج پیدا کرده است، نه در طب سنتی و نه در طب اسلامی جایگاهی ندارد و افراد به اشتباه آن را به طب اسلامی یا سنتی منسوب می‌کنند.
به عنوان نمونه، می‌توان به آن رژیم‌های غذایی اشاره کرد که افراد را از مصرف گوشت یا غذاهای حیوانی منع می‌کند، در این زمینه باید گفت که نه در آیات و روایات و نه در هیچ یک از کتاب‌های طب سنتی و اسلامی برای این نوع رژیم غذایی مستنداتی وجود ندارد.
حتی در روایات توصیه‌های فراوانی به مصرف گوشت شده است و پیامبر اکرم (ص) گوشت را بهترین خوراکی‌ها در دنیا و آخرت می‌دانند و حتی از «لحم طری-گوشت تازه» به عنوان غذای بهشتیان یاد می‌شود؛ و یا در آیه‌ای از نهر شیر در بهشت یاد می‌شود، در حالی که بعضی افراد به نام طب سنتی – اسلامی، مردم را از خوردن لبنیات به طور کامل منع می‌کنند. این توصیه‌هایی که به طور کلی مردم را از مصرف گوشت یا لبنیات منع کنیم نه در طب ایرانی و نه در طب اسلامی جایگاهی ندارد و کار معقولی نیست.
اصل کلی
در تمام دستورات اسلام یک اصل کلی بر مبنای آیه «و جعلناکم امة وسطاً» وجود دارد. یعنی خداوند امت اسلام را امت معتدل قرار داده است. از این رو در همه موارد از جمله در تغذیه باید از افراط و تفریط پرهیز کرد.
همان طور که زیاد خوردن گوشت عوارض دارد، در روایات نخوردن گوشت هم توصیه نشده و حتی گفته شده است: اگر کسی تا 40 روز گوشت پیدا نکرد و توان مالی برای خرید آن را نداشت، قرض کند و گوشت بخرد که خداوند (أن‌شاء الله) قرض او را ادا می‌کند.
بنابر توصیه‌های دینی مشخص می‌شود که اسلام، افراط و تفریط را نمی‌پذیرد و در کتب معتبر طب سنتی هم مانند آثار ابن سینا، رازی، جورجانی و... نیز افراط و تفریط در رژیم غذایی دیده نمی‌شود و رعایت اعتدال در نظر گرفته شده است.
نکته دیگر که به خصوص در روایات به آن پرداخته شده، این است که نباید عادت‌های غذایی مردم را به یک باره تغییر داد. به عنوان مثال اگر کسی هفته‌ای 7 روز از برنج استفاده می‌کند، نباید او را به یکباره از مصرف برنج منع کرد، زیرا دچار مشکل می‌شود. اگر قرار است فردی ماده غذایی را کمتر مصرف کند باید به تدریج این کار را انجام دهد. به عنوان مثال به چنین فردی توصیه می‌شود که به مرور وعده های مصرف برنج خود را به 5 و 4 و... تقلیل دهد.
حتی نباید عادت ناپسند غذایی مردم را به یکباره تغییر داد. به عنوان مثال اگر کودکی به مصرف پفک علاقه دارد و با این که می‌دانیم مصرف این ماده مضر است، اما نباید یکباره او را از مصرف پفک منع کرد. بلکه والدین باید به تدریج در برنامه غذایی وی، خوراکی‌های مفید و خوشمزه دیگری را جایگزین کنند و در اختیار کودک قرار دهند تا به تدریج عادت او تغییر کند.
توصیه‌های عمومی تغذیه
توصیه‌های عمومی، منع مصرف برای بعضی از مواد محدود و در مواردی است که ماده غذایی ضرر دارد. به عنوان مثال، این توصیه‌ها برای منع از مصرف غذاهایی مانند کالباس، سوسیس، بعضی کنسروها، چیپس و پفک است که می‌توان از عموم مردم خواست تا حد امکان از این مواد مصرف نکنند، ولی برای مواد غذایی معمولی نمی‌توان توصیه منع مصرف کلی و عمومی داشت.
