نقش اندیشه مهدوی در فضای سایبری

تمدن مدرن امروزی به تبع بسط تكنولوژی، علم، اقتصاد و سیاست توانسته است جهانی شود و سلطه جهانی مدرنیته، همه كشورها را به دو دسته غربی یا غرب زده تقسیم كرده است. غرب زده ها نیز دو قسمند: غرب زده های مدرن و غرب زده های شبه مدرن.(1)

در ایدئولوژی غربی جهانی سازی جزء لاینفك تمدن غربی است. در حقیقت عقل خودبنیاد مدرن، شرط اساسی منفعت را در جهانی شدن خود و به تبع آن دوشیدن جوهره انسان های درجه دو به نفع خود می داند، خلاف اندیشه اسلامی كه جهانی شدن اندیشه اش را نه به نفع گروهی خاص بلكه سعادت همه انسان ها می شمارد.

اصل مشترك و اساسی هر دو تفكر اسلامی و غربی برای جهانی سازی اندیشه هایشان استفاده از علم ارتباطات است؛ هر تفكری بتواند تسلطش را بر ارتباطات میسر سازد در حقیقت بر ستون فقرات فرهنگی آن اجتماع مسلط شده و قادر به اعمال نفوذ بر فكر و باور تك تك سربازان جامعه رقیب خواهد بود. این نكته نباید فراموش شود كه در جهان امروزی تعقل انسان ها به اندازه محدوده نگاهشان تنزل یافته است، بنابراین اندیشه های عقلانی دیگر نمی تواند شرط موفقیت یك فرهنگ باشد.

صدور فرهنگ شیعی به خارج از مرزهای جغرافیایی و میان فرهنگ های مختلف وقتی میسر است كه در وهله اول ارتباطی موفق برقرار شود. بنابراین باید سه رأس ارتباطی زیر كاملاً رعایت شود:

استفاده از ابزاری مناسب

برقراری ارتباط میان دو نفر، دو اندیشه و ... قبل از هر چیز به نوع وسیله ارتباطی بستگی دارد. ابزارها گاهی در رسانیدن صدای طرفین کارآیی دارد و گاهی در انتقال یك دست خط. آنچه امروزه در جهان عصر ارتباطات و اینترنت، همان دهكده جهانی، مشاهده می شود انتقال همزمان مهم ترین اركان ارتباطی یعنی صدا و تصویر به واسطه انواع رسانه های تصویری است. اما سۆال این است كه سهم كشورهای درجه دوم (در حال توسعه یا همان غرب زده) از تكنولوژی انتقال ارتباطی چگونه و چند درصد است؟ آیا قدرت رویارویی با جهان غرب را دارند یا نه و اگر نه، چه باید كرد؟

در بسیاری از كشورهای رو به توسعه، یا به قول گالتوك «جهان سوم»، مهارت های زیرساختی فنی و مدیریتی و همچنین توان انتقال داده ها با امكانات فنی جدید و ایفای نقش های ذكرشده همسان نیست. حاصل چنین وضعیتی حاكمیت كشورهای پیشرفته (در نظر ایشان جهان اول) و عقب ماندن كشورهای در حال توسعه (به اصطلاح او جهان سوم) است.(2)

سهم جهان اول از جمعیت جهان فقط 20 درصد است اما 80 درصد تولید رسانه ای جهان از آن اوست و سهم تولید رسانه ای 80 درصد باقیمانده جمعیت جهان فقط 20 درصد است. همین مشكل در عرصه تولید خبر وجود دارد و در كنار این نابرابری كّمی،‌ نابرابری كیفی نیز به چشم می آید.(3)

در ایالات متحده به لحاظ كّمی رسانه های مكتوب و تصویری حضوری چشمگیر دارد اما بررسی ها نشان می دهد كه مردم آمریكا در مقایسه با سایر ملل كم ترین میزان اطلاعات عمومی و مهم تر از آن ظرفیت تفكر مستقل را دارند. یعنی در جامعه آمریكا تفكر مستقل و منتقد فردی بسیار اندك است و كثرت رسانه ها و به تعبیر غربی ها «انفجار اطلاعات» موجب تعمیق بینش و ارتقاء سطح آگاهی مردم نشده است. به عبارتی مردم آمریكا توسط رسانه هایشان تحمیق شده و می شوند و فاقد هر گونه تفكر و قضاوت مستقل و نقادانه در خصوص وقایع جهانی و مفاهیم عام جهان بینی هستند.(4)

كثرت انواع رسانه ها و به قول ما ارتباط های رقیب تفكر شیعی، مخصوص تحمیق مردم آمریكا نیست و نبوده بلكه درجه پایین تری از این نوع تحمیق را می توان در كشورهای دیگر مشاهده كرد. در واقع احمق كردن انسان ها هدیه تفكر غربی و ذات لیبرالیسم برای كولی گرفتن از مردمان كشورهای مختلف است. با این وضعیت چگونه تفكر شیعی می تواند ابراز وجود كند و با چه رسانه ای می تواند حقیقت خود را فریاد بزند!

از میان تمام شبكه های ارتباطی تنها یك شبكه است كه می تواند فریاد مظلومان و حقانیت فرهنگ كشورهای مسلمان را ثابت كند و آن فضای سایبری است؛ مهم ترین شبكه ای كه تا الان دنیای شیعی از وجود آن غفلت كرده است. به طوری كه الان می بینیم كمی توجه به امتیازات اینترنت باعث شده است آتشی در دل حكمرانان دیكتاتور كشورهای عربی بیفتد و شاهد سرنگونی مهره های استعمارگران، یكی بعد از دیگری هستیم.

آنچه بیداری اسلامی كشورهای مسلمان به ما نشان داد این بود كه قدرت اینترنت در صورت مدیریت صحیحش از سایر رسانه های هم خانواده اش بیش تر است.

اینترنت با چنین مزایایی می تواند بهترین ابزار تبلیغی اندیشه شیعی قرار گیرد:

1- كاهش هزینه نشر اطلاعات.

2- در دسترس بودن برای همگان.

3- كاستن زمان ارتباط بین دو طرف.

4- تنوع مخاطبان به لحاظ مرزهای جغرافیایی و اندیشه ای.

5- به اشتراك گذاشتن اطلاعات با تمامی فرمت های صوتی، تصویری و متنی.

6- فضای باز گفت و گو، نقد و تبادل نظر.

7- منحصر نبودن تولید و نشر اطلاعات به متولیان خاص.

8- امكان گسترش ایده ها و افكار مختلف.

داشتن تفكر جهانی شمولی

اندیشه ای كه پتانسیل جهانی شدن را در خود دارد و می توان آن را یكی از اركان زیربنایی اسلام و مهم ترین بال تبلیغی آن دانست، آموزه مهدویت است. لكن آنچه حائز اهمیت است راهكارهای گسترش و بسط معرفت مهدوی یا به تعبیری جهانی شدن آموزه های مهدوی برای ایجاد زندگی مهدوی و در گرو آن آماده سازی جهان برای ظهور منجی مصلح است. باید بدانیم جهانی شدن این تفكر وقتی اتفاق می افتد كه ابتدا خود ما به آن باور بیاوریم و جزء مهدی باوران شویم. بحث و گفت و گوی مهدی باوران، ساختاری در زندگیشان به وجود می آورد كه به نوعی سبك زندگی مهدوی می انجامد. سپس این تفكر به مزر بلوغ رسیده و توانایی جهان شمولی را پیدا می كند.

استفاده از وجه مشتركی برای گفت و گو

یك ارتباط وقتی موفق است كه امری مشترك بین دو طرفین وجود داشته باشد. در برقراری ارتباط با سایر فرهنگ ها نیز وقتی می توانیم از آموزه های مهدوی صحبت كنیم كه طرف مقابل ما قبلاً به واسطه امری مشترك سر میز گفت و گو نشسته باشد. بنابراین معارف مهدوی در قالب اشتراك های ادیان می تواند بیان شود تا برای مخاطب غیرشیعی فهمیدنی باشد. از این میان موعود، منجی و... اسامی مطلقی هستند كه اكثر اندیشه و افكار با آن آشنایی دارند. هالیوود نیز با استفاده از تعریف نجات دهنده، كه مورد قبول اكثریت است، اندیشه های او مانیستیش را در قالب انواع فیلم ها صادر می كند.

بنابراین سه اصل اینترنت، اندیشه مهدوی و زبان مشترك گفت و گو رئوس مثلثی را تشكیل می دهند كه در صورت برنامه ریزی صحیح، به غایت خود خواهد رسید. البته توجه به نوع زبان انتخابی برای ارتباط با مخاطبان و استفاده از قالب هنر بر تمامی رئوس مثلث فوق حاكمیت دارد.

پی‌نوشت‌ها:

1- واژه نامه فرهنگی سیاسی، شهریار زرشناس، كتاب صبح، صفحه 115، چاپ اول، بهار 83.

2- سیدرضا نقیب السادات، جهانی سازی، كتاب صبح، چاپ اول، تابستان 82، صفحه 39.

3- همان، صفحه 22،

4- شهریار زرشناس، نیمه پنهان آمریكا، كتاب صبح، چاپ اول تابستان 81، صفحه 119.

نویسنده: بلال الفت

منبع: ماهنامه ساعت صفر،شماره ی 12