رابطه سحرخیزی با افزایش روزی
شخصی به امام صادق(علیه السلام) عرض کرد: من نمی‌توانم با دستم کار کنم و راه تجارت را نیز به خوبی نمی‌دانم و اکنون محروم محتاج هستم. آن حضرت فرمود: کارگری کن و بر سر خود بار ببر تا بی‌نیاز شوی!
سحرخیزی و کسب روزی حلال از جمله اموری است که سیره بسیاری از پیامبران و ائمه اطهار علیهم‌السلام بوده و احادیث فراوانی نیز در این خصوص وارد شده است .
اهمیت سحرخیزی و کار
رسول خدا صلی الله علیه و آله می‌فرماید: سحرخیزی مبارک است و همه نعمت‌ها به ویژه، روزی را می‌افزاید.1 همچنین آن حضرت می‌فرماید: صبحگاهان در پی نیازمندی‌هایتان بروید چرا که آسان به دست می‌آیند.2
امیرمۆمنان علیه‌السلام می‌فرماید: صبح زود در پی روزی رفتن، روزی را افزون می‌کند3 و کسی که خواستار جاودانگی است -که جاودانگی وجود ندارد- باید سحرخیز باشد4 و هیچ سحرخیزی در اره خدا برتر از سحرخیزی برای تأمین معاش فرزندان و خانواده نیست.5
از امام صادق علیه‌السلام روایت شده است که ایشان می‌فرماید: جدیت و تلاش کنید! هرگاه نماز صبح گزاردید و بازگشتید صبحگاهان در پی روزی روید و کسب حلال کنید چراکه خدای عزّ و جل روزیتان دهد و یاریتان رساند6؛ سپس فرمود: امام سجاد علیه‌السلام هنگام صبح در پی روزی بیرون می‌رفت، پرسیدند: ای فرزند رسول خدا کجا می‌روی؟ فرمود: برای پذیرش صدقه برای خانوده‌ام. پرسیدند: آیا برای خانواده‌ات صدقه می‌پذیری؟ فرمود: هر که کسب حلال کند صدقه عائله خود را از خدا می‌پذیرد و به آنان می‌رساند.7
ابن عباس می‌گوید: حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) هرگاه کسی را می‌دید و از او خوشش می‌آمد می‌پرسید: آیا حرفه‌ای داری؟ اگر می‌گفت: نه، می‌فرمود: از چشمم افتاد. پرسیدند: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: چون هرگاه مۆمن دارای حرفه‌ای نباشد به ناچار از دینش برای تأمین زندگی‌اش بهره می‌برد (دین فروشی می‌کند)
کارگری، سیره انبیا و اولیا
خداوند متعال در قرآن کریم درباره حضرت داود (علیه السلام) می‌فرماید: و به او فن زره‌سازی را که به سود شماست آموختیم، تا شما را در جنگ‌هایتان از آسیب‌های سخت سلاح‌ها حفظ کند، پس آیا شما سپاسگزار نعمت‌های ما خواهید بود؟ 8
نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ غذایی بهتر از غذای فراهم آمده از کار خویش نخورد و داود پیامبر نیز از دسترنج خود می‌خورد.9
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: خدای عزّ و جل به داود نبی(علیه السلام) وحی فرمود که تو بنده خوبی هستی به شرط آنکه از بیت‌المال ارتزاق نکنی و با دستان خویش کار کنی. داود علیه‌السلام چهل روز گریست؛ آن گاه خدا به آهن وحی فرمود که برای بنده‌ام داود نرم شو، آهن به فرمان خدا برای او نرم شد و از این رو حضرت داود (علیه السلام) هر روز زرهی می‌ساخت و آن را به هزار درهم می‌فروخت و از بیت‌المال بی‌نیاز شد.10
رسول خدا صلی الله علیه و آله هم سنگی را بر شانه خود حمل کرد و در یکی از دیوارهای باغ خود به کار برد که آن سنگ هنوز در آنجا هست.11
نبی اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هیچ غذایی بهتر از غذای فراهم آمده از کار خویش نخورد و داود پیامبر نیز از دسترنج خود می‌خورد
پرهیز از تنبلی و کم همتی
امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: اگر کار، سخت و توان‌فرسا است، بی‌کاری دایمی هم فسادآور است.12
حضرت صادق(علیه السلام) خطاب به فرزندش می‌فرماید: از دو خصلت تنبلی و بی‌حوصلگی (بیقراری) بپرهیز که این دو مانع بهره‌گیری تو از دنیا و آخرت می‌شوند.13
همچنین می‌فرماید: سست نباش تا آن که تو را می‌شناسد تحقیرت نکند14، منفورترین مردم نزد خدا کسی است که شب خواب و روز بیکار باشد.15
ابن عباس می‌گوید: حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) هرگاه کسی را می‌دید و از او خوشش می‌آمد می‌پرسید: آیا حرفه‌ای داری؟ اگر می‌گفت: نه، می‌فرمود: از چشمم افتاد. پرسیدند: چرا ای رسول خدا؟ فرمود: چون هرگاه مۆمن دارای حرفه‌ای نباشد به ناچار از دینش برای تأمین زندگی‌اش بهره می‌برد (دین فروشی می‌کند)16
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج73، ص318
2- کتاب الخصال، ج2، ص394
3- وسائل الشیعه، ج15، ص348
4- عیون اخبار الرضا(علیه السلام)، ج2، ص38
5- دعائم الاسلام، ج2، ص15
6- الکافی، ج5، ص79
7- همان، ج4، ص12
8- سوره انبیاء، آیه 80
9- کنزالعمال، ج4، ص8
10- الکافی، ج5، ص74
11- همان، ص76 و 77
12- الارشاد، ج1، ص298
13- الکافی، ج5، ص85
14- تحف العقول، ص304
15- الکافی، ج5، ص72
16- بحارالانوار، ج84، ص158
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع :
«مفاتیح‌الحیات» علامه جوادی آملی
