تربیت اثر بخش 10
در مقاله پیشین مرحله اول حل مسأله را شناختیم، در این مقاله، بقیه مراحل روش (3) را بررسی می‌کنیم. امیدوارم کاربرد این روش در حل مسائل مدرسه و روابط معلم - شاگرد مۆثر باشد.
مرحله دوم: پیدایش راه‌حل‌های ممکن
بعد از مشخص شدن مسأله، هم معلم و هم شاگردان می‌توانند راه‌حل ارائه دهند. برای این که دانش‌آموزان بی‌تجربه هستند، شما قبل از این که راه‌حلی پیشنهاد کنید، عقاید بچه‌ها را در مورد موضوع بپرسید. نکات زیر در این مورد به شما کمک خواهد کرد:
- تمام عقاید را بپذیرید.
- در این مرحله، کمیت زیاد مورد نظر است.
- پیشنهادها را ویرایش نکنید.
- راه‌حل‌های عجیب و منحصر به فرد را تشویق کنید.
- می‌توانید صدای بچه‌ها را ضبط کنید. بچه‌ها این کار را دوست دارند.
- احباری در کار نیست.
- دانش‌آموز خاصی را مورد خطاب قرار ندهید.
- به نوبت از همه نپرسید.
مرحله سوم: ارزش‌یابی راه‌حل‌ها
«آیا کسی راه‌حلی را ترجیح می‌دهد؟»
«کدام‌ها بهترین هستند؟»
مرحله چهارم: تصمیم‌گیری
- اگر مرحله‌های (1)، (2) و (3) به دقت برداشته شده باشند، مرحله چهارم به آن سختی که به نظر می‌رسد، نیست.
- گاهی یک راه‌حل فوق‌العاده بروز می‌کند و همه با آن موافقت می‌کنند و مرحله چهارم برداشته می‌شود.
در صورت باقی ماندن چند راه‌حل، نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
- بازمانده ممکن است انگیزه انجام تصمیم را از دست بدهد.
«اگر این راه‌حل را به کار ببریم، فکر می‌کنید چه اتفاقی بیفتد؟»
«آیا همه راضی خواهند بود؟»
«فکر می‌کنید مسأله حل خواهد شد؟»
«احتمال شکست در آن وجود دارد؟»
- برای اینکه انتخاب دانش‌آموزان را محک بزنید و ببینید آیا تصمیم‌شان تغییرناپذیر نیستند و می‌توانند تصمیم‌شان را تغییر دهند و تصمیم بهتری بگیرند: برای این کار می‌توانید این سۆالات را بپرسید:
- «مثل اینکه همه ما با شماره (4) موافقیم، کسی هست که موافق نباشد؟»
- «آیا می‌خواهید شماره (4) را امتحان کنید و ببینید نتیجه دارد یا نه؟»
- «من می‌خواهم، این را امتحان کنم، شما چطور؟»
- «راه‌حل‌های مورد توافق را بنویسید.»
- «به احساسات و پیام‌هایی که در مورد راه‌حل است و کم‌تر از مثبت می‌باشد، حساس نباشید.»
- ««بازتاب‌ها را بگیرید، آن ها را کنترل کنید و بدانید سازشکاری از روی بی‌میلی، موافقت نمی‌باشد.»
مرحله پنجم: تصمیم‌گیری در مورد عمل به نظرات مورد قبول
احتمال این که تصمیم‌ها هرگز به عمل درنیایند، وجود دارد و این مسأله به این دلیل اتفاق می‌افتد که گروه مشخص نمی‌کنند چه کسی، چه کاری و چه وقتی و تا چه وقت باید آن کار را انجام دهد. برای جلوگیری از این آسیب توصیه‌های زیر می‌تواند کارساز باشد:
«چه کسی می‌خواهد مسئولیت چه عملی را بپذیرید؟ و تا چه موقع؟»
مثلاً وقتی بحث برای راه‌حل تمیز نگه‌داشتن کلاس است، ممکن است بحث‌هایی بر سر استاندارهای نظافتی که برای همه قابل قبول است، انجام شود: نه یک کلاس تمیز چه مشخصاتی دارد؟
مرحله ششم: تعیین موفقیت راه‌حل
این قدم خیلی مهم است و لازم نیست، که حتماً به صورت رسمی درآید. فقط ضروری است کوشش‌های خود را کنترل کنید، برای امتحان نتایج می‌توانید این سۆالات را مطرح کنید:
- «آیا مسأله منتفی شده؟»
- «آیا در مسأله پیشرفتی کرده‌ایم؟»
- «آیا تصمیم خوبی گرفتیم؟»
- «آیا از آنچه انجام داده‌ایم، راضی و خوشحالیم؟»
- «تصمیم ما تا چه حد مۆثر بود؟»
- یکی از نتایج واضح حل مسأله از طریق روش (3)، از میان رفتن اختلاف است.
- معلم می‌تواند برای امتحان نتایج حل مسأله، دوباره شاگردان را جمع کند و از آنها بپرسد که:
- «چگونه از آب درآمد؟»
- «آیا مشکل ما حل شد؟»
- «چه پیشنهاداتی برای مۆثر بودن روش (3) دارید؟»
- خوب است هر چند وقت یک‌بار شرکت‌کنندگان را کنترل کنیم و ببینیم احساس‌شان در مورد تصمیم چیست؟
