تبیان، دستیار زندگی
در مورد امام عصر علیه السلام - نشانه های ظهور امام زمان (عج) در آخرالزمان چیست؟ - شرایط ظهور و تفاوت آن با علائم ظهور و نیز شرایط و موانع ظهور را بیان نمایید. - آیا در میان یاران حضرت مهدی(عج) زن وجود دارد؟ اگر وجود دا...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نمونه هایی از پرسش های کاربران در مورد امام عصر علیه السلام

امامت امام زمان علیه السلام

- نشانه های ظهور امام زمان (عج) در آخرالزمان چیست؟

- شرایط ظهور و تفاوت آن با علائم ظهور و نیز شرایط و موانع ظهور را بیان نمایید.

- آیا در میان یاران حضرت مهدی(عج) زن وجود دارد؟ اگر وجود دارد چند نفرند؟

- آیا امام زمان(عج) بر اعمال ما ناظر هستند؟ اگر چنین است نحوه نظارت ایشان به چه نحوی است؟

- چه باید بكنم كه لبیك گوی مهدی علیه السلام بشوم وبتوانم آقا را روزی ببینم؟

امام زمان علیه السلام از جمله مواردی می باشد که بسیار سوال برانگیز است. پرسش هایی در باب غیبت، چگونگی ظهور، آخرالزمان، علائم ظهور، تعداد یاران امام، و ... از جمله سوالاتی است که در مورد ایشان مطرح می شود. در بانگ پرسش و پاسخ سایت تبیان سوالاتی از سوی کاربران عزیز در مورد امام عصر علیه السلام  مطرح شده است که ما برخی از آنها را به همراه پاسخ ذکر می نماییم .

- نشانه های ظهور امام زمان (عج) در آخرالزمان چیست؟

علائم ظهور به دو دسته كلی تقسیم می‌شوند: علائم حتمی و علائم غیر حتمی.

فضیل بن یسار از امام باقر(ع) روایت كرده كه فرمودند:" نشانه‌های ظهور دو دسته است: یكی نشانه‌های غیرحتمی و دیگر نشانه‌های حتمی؛ خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی است كه راهی جز آن نیست."(1) منظور از علائم حتمی آن است كه تقدیر قطعی خدا به وقوع آن تعلق گرفته، و مشروط به هیچ قید و شرطی نیست؛ و مقصود از علائم غیر حتمی آن است كه وقوع آن ممكن است مشمول بداء گردد، چرا كه وقوع آن مشروط به شروطی است كه اگر آن شروط تحقق یابد آن علائم واقع می شوند، و اگر آن شروط مفقود باشد، آن علائم نیز تحقق نمی‌یابند. و تنها احتمال وقوع آنها می رود، و قطعی نیستند.

علائم غیر حتمی بسیارند. در اینجا روایت مفصلی از امام صادق (ع) را ذکر می نماییم كه تعداد بسیاری از علائم غیرحتمی را برشمرده است. این روایت را با تغییرات اندكی از كتاب "یكصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (عج)" نوشته علیرضا رجالی تهرانی نقل می كنیم. شایان ذکر است که  با مطالعه این روایت  در می یابیم که  شباهت های زیادی با شرائط زمان ما دارد.

در این روایت، امام صادق (ع) به یكی از یاران خود فرمودند: هر گاه دیدی كه حق بمیرد و طرفدارانش نابود شوند؛ و ظلم و ستم فراگیر شده است؛ و قرآن فرسوده و بدعت‌هایی از روی هوا و هوس در مفاهیم آن به وجود آمده است؛ و دیدی دین خدا، عملاً، تو خالی شده، همانند ظرفی كه آن را واژگون سازند! و همچنین هرگاه دیدی كه اهل باطن بر اهل حق پیشی گرفته‌اند؛ و كارهای بد آشكار شده و از آن نهی نمی‌شود، و بد كاران بازخواست نمی‌شوند؛ و مردان به مردان و زنان به زنان اكتفا می‌كنند. و هنگامی كه دیدی ‌افراد با ایمان سكوت كرده، و سخنشان را نمی‌پذیرند؛ و دیدی كه شخص بدكار دروغ گوید، و كسی دروغ و نسبت ناروای او را رد نمی‌كند؛ و دیدی كه بچه‌ها به بزرگان احترام نمی‌گذارند؛ و قطع رحم می شود.

و وقتی دیدی كه بد كار را ستایش كنند و او شاد شود، و سخن بدش به او برنگردد؛

و دیدی كه نوجوانان پسر همان كنند كه زنان كنند [ یعنی به مانند آنان خود را زینت می كنند]؛ و زنان با زنان ازدواج كنند. و هنگامی كه دیدی انسان ها اموال خود را در غیر اطاعت خدا مصرف می‌كنند و كسی مانع آنها نمی‌شود؛ و دیدی كه افراد با دیدن كار و تلاش مؤمنانه [ از آن تعجب می كنند] و به خدا پناه می‌برند. و دیدی كه مداحی دروغین از اشخاص زیاد شود؛ و همسایه همسایه خود را اذیت می‌كند و از آن جلوگیری نشود؛ و دیدی كه  كافران از صعوبت زندگی مؤمن، شاد می شوند؛ و دیدی مردم شراب را آشكار می ‌آشامند، و برای نوشیدن آن كنار هم می‌نشینند و از خداوند متعال نمی‌ترسند؛ و‌ كسی كه امر به معروف می‌كند خوار و ذلیل است.

و همچنین هنگامی كه دیدی آدم بدكار در چیزی مورد ستایش است كه خداوند آن را دوست ندارد؛ و دیدی كه اهل قرآن و دوستان آنها خوارند؛ و راه نیك بسته و راه بد باز است؛ و دیدی كه انسان ها به زبان می‌گویند، ولی عمل نمی‌كنند. و وقتی دیدی خانه كعبه تعطیل شده، و به تعطیلی آن دستور داده می‌شود؛ و مؤمن، خوار و ذلیل شمرده شود؛ بدعت و زنا آشكار شود؛ و مردم به شهادت و گواهی ناحق اعتماد كنند.

و دیدی كه حلال حرام، و حرام حلال می شود؛ و دین بر اساس میل اشخاص معنی می شود، و كتاب خدا و احكام آن تعطیل می گردد؛ وجرأت بر گناه آشكار شود، و دیگر كسی برای انجام آن منتظر تاریكی شب نگردد.و آنگاه كه دیدی مؤمن نتواند نهی از منكر كند مگر در قلبش؛و ثروت بسیار زیاد در راه خشم خدا خرج گردد؛ و سردمداران به كافران نزدیك شوند و از نیكوكاران دور شوند؛و والیان در قضاوت رشوه بگیرند؛ و پست های مهم والیان بر اساس مزایده است، نه بر اساس شایستگی . و آن زمان كه دیدی مردم را به تهمت و یا سوء ظن بكشند؛ و هنگامی كه زن بر شوهر خود مسلط شود و كارهایی كه مورد خشنودی شوهر نیست انجام می‌دهد و به شوهرش خرجی می‌دهد. و همچنین آنگاه كه دیدی سوگند های دروغ به خدا بسیار گردد؛ و آشكارا قماربازی ‌شود؛ و مشروبات الكلی به طور آشكار بدون مانع خرید و فروش می‌شود. و وقتی دیدی كه مردم محترم توسط  حاكمان ظالم خوار شوند؛ و نزدیك ترین مردم به فرمانداران آنانی هستند كه به ناسزاگویی به ما خانواده عصمت (ع)، ستایش شوند؛ و هر كس ما را دوست دارد او را دروغگو خوانده، و گواهی اش را قبول نمی‌كنند. و آنگاه كه دیدی مردم در گفتن سخن باطل و دروغ با هم رقابت می كنند؛ و شنیدن سخن حق بر مردم سنگین، ولی شنیدن باطل برایشان آسان است؛ و دیدی كه همسایه از ترس زبان همسایه به او احترام می‌كند. و وقتی دیدی حدود الهی تعطیل شود، و طبق هوا و هوس عمل گردد؛ و دیدی كه مسجدها طلا كاری (زینت داده) شود؛ و دیدی كه‌ راستگوترین مردم نزد آنها مفتری و دروغگو است. هنگامی كه دیدی بدكاری آشكار شده، و برای سخن چینی كوشش می‌شود؛ و‌ ستم و تجاوز شایع شده است؛ و غیبت، سخن خوش آنها شود و بعضی بعض دیگر را به آن بشارت دهند. وقتی دیدی حج و جهاد برای خدا نیست؛ و‌ سلطان به خاطر كافر، شخص مؤمن را خوار كند؛ و خرابی بیشتر از آبادی است؛ و معاش انسان از كم فروشی به دست می‌آید؛ و خون ریزی آسان گردد؛ و مرد به خاطر دنیایش ریاست می‌كند. و هنگامی كه دیدی مردم نماز را سبك شمارند؛ و‌ انسان ثروت زیادی جمع كرده، ولی از آغاز آن تا آخر، زكاتش را نداده است؛ و‌ قبر مرده‌ها را بشكافند و آنها را اذیت كنند؛ و هرج و مرج بسیار شود؛ و‌ مرد روز خود را با مستی به شب می‌رساند، و شب خود را نیز به همین منوال صبح می كند، و هیچ اهمیتی به آیین مردم ندهد. آنگاه كه با حیوانات آمیزش ‌شود؛ و مرد به مسجد (محل نماز) می‌رود و وقتی برمی‌گردد لباس در بدن ندارد؛ [ یعنی لباسش را دزدیده اند]. هنگامی كه دیدی حیوانات همدیگر را بدرند؛ و دل های مردم سخت، و دیدگانشان خشك، و یاد خدا برایشان گران است؛ و بر سر كسب های حرام آشكارا رقابت می‌كنند؛ و دیدی كه نمازخوان برای خودنمایی نماز می‌خواند؛ و فقیه برای دین خدا فقه نمی‌آموزد، و‌ مردم در اطراف قدرتمندان هستند؛ و طالب حلال، مذمت و سرزنش می‌شود، و طالب حرام، ستایش و احترام می‌گردد. آنگاه كه در مكه و مدینه كارهایی می‌كنند كه خدا دوست ندارد، و كسی از آن جلو گیری نمی‌كند، و هیچ كس بین آنها و كارهای بدشان مانع نمی‌شود؛ و آلات موسیقی و لهو و لعب در مدینه و مكه آشكار گردد؛ و مرد سخن حق گوید و امر به معروف و نهی از منكر كند، ولی دیگران او را از این كار برحذر می‌دارند. هنگامی كه دیدی مردم به همدیگر نگاه می‌كنند [ یعنی چشم همچشمی می كنند، یا معیارشان بر خوب و بد اعمال خدا نیست]، و از مردم بدكار پیروی نمایند؛ و راه نیك پیرو ندارد؛ و مرده را مسخره كنند و كسی برای او اندوهگین نشود؛ و دیدی كه سال به سال بدعت و بدی ها بیشتر شود؛ و مردم جز از سرمایه داران پیروی نكنند؛ و‌ به فقیر چیزی را دهند كه برایش بخندند، ولی در راه غیرخدا ترحم می كنند. وقتی كه دیدی علائم آسمانی آشكار شود، و كسی از آن نگران نشود؛ و مردم مانند حیوانات در انظار یكدیگر عمل خلاف عفت انجام می دهند و كسی از ترس مردم از آن جلو گیری نمی‌كند؛ و انسان در راه غیر خدا بسیار خرج كند، ولی در راه خدا از اندك هم مضایقه دارد. وآنگاه كه دیدی عقوق پدر و مادر رواج دارد، و فرزندان هیچ احترامی برای آنها قائل نیستند، بلكه نزد فرزند از همه بدترند. هنگامی كه دیدی زن ها بر مسند حكومت بنشینند و هیچ كاری جز خواسته آنها پیش نرود، و دیدی پسر به پدرش نسبت دروغ بدهد، پدر و مادر را نفرین كند و از مرگشان شاد شود؛ و دیدی كه اگر روزی بر مردی بگذرد، و او در آن روز گناه بزرگی مانند بدكاری‌، كم فروشی، و زشتی انجام نداده ناراحت است. و وقتی دیدی قدرتمندان، غذای عمومی مردم را احتكار می كنند؛ و‌ اموال خمس در راه باطل تقسیم گردد، و با آن قماربازی و شراب خواری شود، و به وسیله شراب بیمار را مداوا، و برای بهبودی، آن را تجویز كنند؛و دیدی كه مردم در امر به معروف و نهی از منكر و ترك دین بی تفاوت و یكسانند؛ و دیدی كه سر و صدای منافقان بر پا، اما صدای حق طلبان خاموش است؛ و دیدی كه برای اذان و نماز مزد می‌گیرند؛ و مسجدها پر است از كسانی كه از خدا نمی ترسند و غیبت هم می نمایند.هنگامی كه دیدی خورندگان اموال یتیم ستوده شوند؛ و قاضیان بر خلاف دستور خداوند قضاوت كنند؛ و استانداران از روی طمع، خائنان را امین خود قرار دهند؛ و فرمانروایان میراث مستضعفان را در اختیار بدكاران از خدا بی خبر قرار دهند؛ و دیدی كه بر روی منبرها از پرهیزكاری سخن می‌گویند، ولی گویندگان آن پرهیزكار نیستند. و بالاخره هنگامی كه دیدی صدقه را با وساطت دیگران، بدون رضای خداوند، و به خاطر درخواست مردم بدهند؛ و دیدی وقت نمازها را سبك بشمارند؛ و همّت وهدف مردم شكم و شهوتشان است؛ و دنیا به آنها روی كرده است؛ و دیدی نشانه‌های برجسته حق ویران شده است؛[آن وقت آخرالزمان است] در این وقت خود را حفظ كن و از خدا بخواه كه از خطرات گناه نجاتت بدهد. (2)این بود روایت امام صادق (ع) كه به ذكر گوشه‌ای از مفاسد جهان در آستانه قیام و انقلاب بزرگ حضرت مهدی (عج) فرا گیر خواهد شد.

و اما "علائم حتمی الوقوع" ظهور با استفاده از روایات معصومین علیهم السلام، اندك است. در روایتی امام صادق(ع) می فرمایند: « پیش از ظهور قائم (عج) پنج نشانه حتمی است: قیام یمانی، فتنه سفیانی، صیحه آسمانی،‌ قتل نفس زكیه و شكافتن زمین و فرو رفتن عده ای در بیابان.»(3)

همچنین امام صادق علیه السلام فرموده است: « وقوع ندا [ی آسمانی] از امور حتمی است؛ و سفیانی از امور حتمی است و یمانی از امور حتمی است و كشته شدن نفس زكیه از امور حتمی است و كف دستی كه از افق آسمان برون آید از امور حتمی است. و سپس اضافه فرمودند: « و نیز وحشتی در ماه رمضان است كه خفته را بیدار كند و شخص بیدار را به وحشت انداخته و دوشیزگان پرده نشین را از پشت پرده بیرون می‌آورد.»(4)

امیرالمؤمنین (ع) از رسول خدا(ص) روایت نموده كه فرمودند: « ده چیز است كه پیش از قیامت حتماً به وقوع خواهد پیوست: فتنه سفیانی و دجال، واقعه دخان [دود]، ظهور دابه، خروج قائم، طلوع خورشید از مغرب، رجعت عیسی، خسوف در مشرق، خسوف در جزیرة العرب، و آتشی كه از مركز عدن شعله می‌كشد و مردم را به سوی بیابان محشر هدایت می‌كند.»(5)

امام محمد باقر(ع) فرموده است:« در كوفه، پرچم های سیاهی كه از خراسان بیرون آمده است، فرود می‌آید و وقتی مهدی(ع) ظاهر شد، برای بیعت گرفتن به سوی آن می‌فرستد.»(6)

قابل ذکر است که وقوع این علائم مختص به یک منطقه و کشور نمی باشد بلکه مربوط به کل دنیا است. یعنی این علائم در کل جهان به وقوع می پیوندد.

- شرایط ظهور و تفاوت آن با علائم ظهور و نیز شرایط و موانع ظهور را بیان نمایید.

شرائط ظهور را می توان به شرایط تكوینی ( یعنی حوادثی كه به جهان هستی و زمین و آسمان و نفوس جانداران مربوط می شود) و شرایط تشریعی ( كه به اعمال و رفتار آدمیان تعلق دارد) تقسیم نمود. هر رویكرد جهانى كه در عرصه  گیتى تحقق یافته و مى یابد ناگزیر از نشانه هایى است. به ویژه رخدادهایى كه توسط پیامبران الهى خبر داده شده است. در این میان حركت جهانى امام عصر ـ ارواحنا فداه ـ از این قانون مستثنى نبوده و از نشانه هایى برخوردار است تا بشریت متوجه نزدیك شدن و یا فرا رسیدن آن شوند. از وحى پیرامون زمان دقیق ظهور حضرت صاحب الزمان ـ ارواحنا فداه ـ سخنى نرسیده است بلكه دستور داده اند كه هرگاه كسى زمانى را تعیین كرد، او را تكذیب كنید؛ لیكن براى آمدن آن حضرت نشانه هایى بیان فرموده اند كه برخى از آن علائم حتمى شمرده شده است. به این معنا كه پس از تحقق این امور، ظهور آن امام قطعى است؛ كه پنج علامت مى باشند. برخى اندكى پیش از ظهور، برخى چند ماه بعد از آمدن آن حضرت و برخى اندكى پیش از قیام نجات بخش آن حضرت پدیدار مى شود. امیرمؤمنان على علیه السلام  فرموده اند: آنچه كه به طور حتم پیش از قیام قائم تحقق خواهد یافت، به پا خاستن سفیانى و فرو رفتن گروهى در زمین بیدا و كشته شدن نفس زكیه و فریادى كه از آسمان بلند شده و خروج فردى از یمن. علائمى كه در این مورد بیان شده قابل تغییرند حتى پر شدن زمین از ظلم. اگر چه تحقق این مطلب قریب به حتم است؛ امّا روایاتى از معصومین علیهم السلام  وارد شده كه اگر همه مردم دعا كنند امر غیبت به انتهاء ( پر شدن زمین از ظلم و جور) نمى رسد. این خود حكایت از غیر حتمى بودن این نشانه ها دارد. ممكن است چنین تصور شود كه آمدن سفیانى در برگیرنده  ظلم و جور فراوانى است! در جواب مى گوییم: این در صورتى است كه مدت سلطنت او طبق روایات نه ماه طول بكشد ولیكن نه ماه طول كشیدن حكومت وى نیز غیر حتمى است و ممكن است در آن بداء شدو زمان حكومت ایشان یك ماه یا كمترطول بكشد و آنچه حتمى است تنها قیام است. بلكه برخى در مورد محتوم بودن همین پنج علامت نیز بیانى دارند كه وقوع این رویدادها حتمى نیست بلكه علامت بودن آنها براى ظهور حتمى است. بدین معنى كه اگر اینها واقع شود حتماً ظهور و قیام آن حضرت را در پى داشته و این امر تخلف ناپذیر است؛ ولى ممكن هست اینها نیز اتفاق نیافتد و در اصل وقوع اینها بداء حاصل شود چنانچه حضرت جواد  علیه السلام حتمى بودن خروج سفیانى را تأیید نموده و سپس بداء را در آن ممكن مى شمارد. و از سوى دیگر روایاتى اشاره به ناگهانى بودن امر فرج كرده و هم چنین شیعه را به انتظار لحظه به لحظه فرا مى خواند، كه مى بایست تحقق این امر در هر لحظه حتى در صورت عدم به وقوع پیوستن نشانه هاى حتمى، امكان پذیر باشد.

نشانه هاى ظهور: خروج سفیانى، خروج حسنى، خروج یمانى، پرچم های سیاه در یاری امام، كسوف و خسوف، پر شدن زمین از ظلم و جور، شهادت نفس زكیه، وقوع جنگ های بزرگ، حوادث طبیعی پیدایش مدعیان پِیامبری و امامت.

 عوامل زمینه ساز: جنگ ها، تكامل عقول، پیدایش افراد شجاع و غیور، یاران امام زمان، حاكمیت ظلم و جور، جاذبه های قرآن و اسلام.

موانع ظهور: برای ظهور حجت حق و ولی مطلق و تحقق حكومت واحد جهانی حضرت مهدی (عج) موانعی بر سر راه است كه تا برطرف نشود آن خورشید عالم تاب در پس ابر غیبت خواهند ماند و جهانیان از فیض دیدار و حكومت عادلانه اش در محرومیت به سر خواهند برد اوضاع فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی جوامع كنونی بشر به شكلی است كه نه تنها آمادگی پذیرش در آنها دیده نمی شود بلكه مفاسد این امور مانعی بر سر قیام جهانی آن حضرت است. خواجه نصیرالدین طوسی عبارت مشهوری دارد که: حدوده لطف، و تصرفه لطف آخر و عدمه منا. وجود امام (ع) لطف خداست و حكومت و دخالتش در امور لطفی دیگر. اما حكومت نداشتن او از سوی ماست. ( ما هستیم كه مانع ظهور و حكومت ایشان هستیم).(7)

در روایات ما به موانعی چون خوف از قتل، نداشتن یاران كافی، بی لیاقتی جامعه و بی وفایی دوستان، حضور طاغوت های ستمگر، دشمنی بدخواهان و غیره اشاره شده است. در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است که: (8) «لابد للغلام من غیبه. فقیل له : و لم یا رسول الله؟ قال یخاف القتل»: آن نوجوان ( حضرت مهدی كه هنگام شهادت پدر پنج سال داشت) ناگزیر از غیبت است. گفتند چرا ای رسول خدا؟ فرمود: از كشته شدن بیم دارد همچنین در همان منبع از امام باقرعلیه السلام نقل شده كه فرمود:« ان الله اذا كره جوار قوم نزعنا من بین اظهرهم»؛ هر گاه خداوند هم جواری ما را با قومی ( به خاطر بی لیاقتی آنان نپسندد) ما را از میان آنان بیرون می برد. امام عصر(عج) در یكی از نامه های شریف خود به شیخ مفید (ره) می فرماید : ... و ما از ذلت و حقارتی كه به شما رسیده آگاهیم و این ذلت و خواری از آن روست كه بسیاری از شیعیان به اموری گراییدند كه سلف صالح شما از آن دور و گریزان بودند، و پیمانی را كه از آنان گرفته شده پشت سر انداخته اند. گویی كه از آن خبر ندارند.(9) و در همان منبع ص 325 در نامه ای دیگر به او مرقوم فرمود :‌ ... و اگر شیعیان ما نسبت به عهد و پیمانی كه از آنان گرفته شده یك دل و هماهنگ بودند میمنت دیدار ما برایشان به تأخیر نمی افتاد. ... پس چیزی مانع دیدار ما نیست مگر امور ناخوشایندی كه از آنان به ما می رسد و ما از آنان انتظار نداریم. و باز در همان منبع ص 284 در نامه ای در پاسخ اسحق بن یعقوب می نویسد : اما علت غیبت من آن است كه هر یك از پدرانم ( ناخواسته) بیعتی از طاغوت زمانه بر گردن داشتند، و من غیبت می كنم تا هنگامی كه خروج می كنم بیعتی از هیچ یك از طاغوت ها بر گردن نداشته باشم. ( یعنی قیام در شرایط فعلی روا نیست.)

برای کسب اطلاعات بیشتر از علائم و نشانه ها و اوضاع و احوال آخرالزمان به كتاب "نوائب الدهور فی علائم الظهور" نوشته مرحوم میرجهانی كه در 3 جلد نگاشته شده، و همچنین كتاب عصر ظهور نوشته علی كورانی رجوع نمایید.

- آیا در میان یاران حضرت مهدی(عج) زن وجود دارد؟ اگر وجود دارد چند نفرند؟

در روایاتی از اهل بیت علیهم السلام  به وجود زن در بین سربازان امام زمان عج الله تعالی فرجه الشریف اشاره شده است. در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: « با حضرت قائم علیه السلام  سیزده زن همراه است.»(10)  و در روایتی از امام باقر علیه السلام چنین آمده است: « سوگند به خدا، سیصد و اندی مرد می‌آیند كه در میانشان 50 نفر زن هستند.»(11)

چیزی که مسلم می باشد این است که در بین یاران ویژه امام زن نیز وجود دارد . اما در تعداد آنها اختلاف است. در ضمن گاهی به اشتباه گفته می شود که یاران امام 313 نفر می باشند. حال آن که این تعداد، حکم وزرای امام را دارند و یاران ایشان بیش از این تعداد می باشد.

- آیا امام زمان(عج) بر اعمال ما ناظر هستند؟ اگر چنین است نحوه نظارت ایشان به چه نحوی است؟

امام عصر(ع) نه تنها بر اعمال ما بلكه به همه حوادث عالم احاطه علمی دارد. اثبات این مطلب غیر از تحلیل چگونگی این احاطه است. اثبات این مطلب از راه نقل روایات متواتره ای ممكن است كه در جوامع حدیث شیعه ـ مانند كافی، بصائر، كتب شیخ صدوق، بحارالانوار و غیره ـ ضبط شده است. به موجب این روایات كه به حد و حصر نمی آید امام از راه موهبت الهی، به همه چیز واقف و از همه چیز آگاه است و هر چه را بخواهد به اذن خدا با توجهی كه می كند، می داند. (12) برای این مطلب برهان عقلی هم اقامه كرده اند، كه به تعبیر مرحوم علامه تقریر آن به سلسله ای از مسائل پیچیده عقلی متوقف است؛ و چون از موضوع سؤال خارج است، ما هم از آن می گذریم. اما در مقام تحلیل چگونگی این علم به اجمال می توانیم بگوییم كه امام زمان علیه السلام انسان كامل است، و انسان كامل آئینه ای است كه جز جمال و كمال و جلال خداوند چیزی را نشان نمی دهد ـ یعنی هر آنچه از جمال و كمال و جلال حق در آن بتابد همان را نشان می دهد. خاصیت آیینه شفاف آن است كه از خود چیزی ندارد، و هر صورتی كه در مقابل آن قرار گرفت همان را نشان می دهد. به عبارت دیگر، انسان كامل مظهر اسم اعظم خداست، و اسم اعظم نه لفظ است و نه مفهوم، بلكه مقامی است كه هر كس به آن مقام رسید می تواند در عالم تصرف كند و منشأ كارهای خارق العاده شود. بنابراین امام عصر علیه السلام كه مظهر اراده فعلی حق است، می تواند با اراده خود هر چه را خواست در خارج از صحنه نفس خود محقق كند، یعنی همانگونه كه با صدور فرمان "كن" ـ یعنی باش ـ اراده تكوینی خداوند محقق می شود، با "بسم الله" آن حضرت علیه السلام نیز هر چیزی محقق می گردد. "بسم الله" آن حضرت به منزله "كن" خداوند است. فعل خدای سبحان در موطن قلب امام عصر علیه السلام ظهور می كند، چون او مظهر اسماء الهی است. این اجمالی از مقام امام معصوم و انسان كامل بود، كه با توجه به آن علم او به حوادث عالم هم روشن می شود. نكته ای در اینجا هست، كه استاد جوادی آملی حفظه الله درباره آن می فرماید: امام علیه السلام كه كون جامع و دارای همه نشات وجودی است، در مرتبه نورانیت و ولایت كلیه، كه حقیقت امامت اوست ـ و نه این بدن عنصری ـ به عنایت الهی مسلط بر همه عوالم هستی است، و چیزی از احاطه علمی آن حضرت مخفی نمی ماند. به عبارت دیگر، تمام حوادث بزرگ و كوچك نظام هستی حتی پلك زدن انسان ها، قیام و قعودشان، افتادن برگی از درخت و ... در معرض دید ایشان است، و چیزی به نام زمان گذشته، حال و آینده برای وی ـ همان حقیقت نوری ـ مطرح نیست. لیكن وقتی آن حضرت به مرحله ماده و عالم طبیعت ـ یعنی مرحله ناقص ـ می رسد، مانند دیگران است؛ بدین معنا كه شاید چیزی را نخواهد بداند و از سیطره عالم كنونی او خارج باشد. البته فرق او با دیگران این است كه دیگران به آن خزانه بی پایان راهی ندارند، لذا ممكن است دلشان بخواهد چیزی را بدانند، ولی نتوانند؛ اما صاحب ولایت كلیه كه كلید دار آن خزانه بی پایان است، هر چه را بخواهد می تواند بداند. از اینرو در روایت آمده است: « إن الإمام إذا شاء أن یعلم علم»(13)  یعنی امام معصوم هر چه را بخواهد بداند، می داند.(14)

- چه باید بكنم كه لبیك گوی مهدی علیه السلام بشوم وبتوانم آقا را روزی ببینم؟

نكات ذیل برگرفته از روایات است و به عنوان وظایف شیعیان و منتظران واقعی حضرت (عج) خدمت شما عرضه می شود. مرحوم سید محمدتقی موسوی متوفی 1348 هـ ق در كتاب شریف "مكیال المكارم" به هشتاد مورد از وظایف منتظران اشاره فرموده اند. ما به طور اختصار به برخی از آنها اشاره می كنیم.

1ـ دعا برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و خود، تا به معرفت حضرتش نائل شویم. ائمه هدی علیهم السلام نیز همواره بر این مهم تكیه داشته اند. امام صادق علیه السلام دعایی به "زراره" تعلیم كرده و می فرمایند: «... اگر زمان غیبت را درك كردی چنین دعا كن: اللهم عرفنی نفسك فإنك إن لم تعرفنی نفسك لم أعرف نبیك. اللهم عرفنی رسولك فإنك إن لم تعرفنی رسولك لم أعرف حجتك. اللهم عرفنی حجتك فإنك إن لم تعرفنی حجتك ضللت عن دینی.»(15)  همچنین به نقل از غیبت نعمانی، كافی، كمال الدین، دعاهای دیگری كه در كتب ادعیه و زیارات بدان اشاره شده، خصوصا دعای معروف «اللهم كن لولیك الحجة ابن الحسن ... » كه بحمدالله در بین جامعه شیعه بسیار معروف و مشهور است، ذکر گردیده است.

2 ـ شناخت صفات و سیره امام علیه السلام: بدیهی است كه یك عاشق دلباخته امام و یك منتظر حقیقی باید بداند كه محبوبش از چه صفاتی برخوردار بوده، و چه سیره و روشی را در زندگی و سایر شئونات آن دارد. در این راستا، مطالعه آیات و روایات فراوانی كه در ارتباط با وجود مقدس حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف بیان شده، بسیار سودمند است.

3 ـ رعایت ادب در همه موارد: امامی كه واجب الاطاعة و حجت خدا بر تمامی اهل زمین است، نامش محترم و یادش بسیار گرامی است. او پیشوای همه و چشم بینای خدا در بین مخلوقات اوست. روزی اهل زمین به یمن وجود اوست و هر كس كه به مرتبه ای از مراتب كمال می رسد از پرتو عنایات حضرت حق است كه از مسیر امامت به ما رسیده است.

4 ـ عشق و علاقه نسبت به حضرت:  مرحوم سید عبدالكریم كفاش، هفته ای یك مرتبه به محضر آن حضرت مشرف می شد. او در ری در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی می زیست. در یكی از تشرفاتش، حضرت از او می پرسند: سید عبدالكریم! اگر ما را نبینی چه خواهد شد؟ پاسخ می دهد: آقا حتماً می میرم. حضرت در پاسخ فرمودند: «اگر چنین نبودی ما را نمی دیدی.»(16)5 ـ علاقمند كردن دیگران به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف: طبیعی است كه هر كس به چیزی علاقمند باشد درصدد تبلیغ و ترویج آن برآمده و آن را به دیگران معرفی خواهد كرد، چه رسد به این كه وجود مقدس خاتم الاوصیاء عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد.

 6 ـ انتظار فرج: امام صادق علیه السلام فرمودند: « بخشی از ویژگی های ائمه علیهم السلام عبارت از تقوی، پاكدامنی و خیرخواهی ... و صبر در انتظار فرج است.»(17) در بسیاری از روایات، پرفضیلت ترین اعمال، انتظار فرج دانسته شده است.(18) در بسیاری از احادیث در باب انتظار فرج بیان شده كه هر گاه یكی از منتظران حضرت به رحمت الهی رفت، چنانست كه در میان سپاه امام و یا در میان چادر(خیمه) حضرت به شهادت برسد. در بعضی از روایات تعبیر شده كه چنین شخصی مثل كسی است كه با رسول خدا صلی الله علیه و آله در برابر كفر جهاد كرده باشد.

7 ـ اظهار علاقه وافر برای ملاقات با آن حضرت.

 8 ـ ذكر فضائل و مناقب آن حضرت، و شركت در مجالس امام شناسی.

9ـ صدقه برای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف.

10 ـ بجا آوردن حج و عمره و زیارت مشاهد مشرفه به نیابت از امام: اعمالی كه به نیابت از امام زمان علیه السلام بجا آورده می شود در واقع هدیه ای از جانب عاشقان و شیفتگان به ایشان است.

11ـ استغاثه به وجود مقدس امام عجل الله تعالی فرجه الشریف: در بعضی از روایات از آن بزرگوار به "غیاث المضطر المستكین" تعبیر شده است. توسل و استغاثه بر اهل البیت علیهم السلام، سیره دائمی بزرگان و صلحا و علما شیعه بوده و حتی ائمه هدی علیهم السلام نیز به وجود مقدس ایشان توسل می جسته اند. مرحوم عاملی در روایتی نقل می كنند كه هنگامی كه حضرت زهرا سلام الله علیها بین دیوار و در مجروح شدند، به دنبال علی علیه السلام ... بودند، و ناله "یابن الحسن" سرمی دادند، و به وجود مقدس امام عصر حضرت حجة بن الحسن عجل الله تعالی فرجه الشریف استغاثه جستند.

12ـ تجدید بیعت با امام علیه السلام:  بر اساس پاره ای از روایات، تجدید بیعت بعد از هر نماز واجب و یا در هر جمعه مستحب است.( مكیال المكارم و منتخب الاثر) و در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده كه «هر كس بعد از نماز صبح و بعد از نماز ظهر بگوید: "اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم"، نمی میرد مگر آن كه حضرت را ببیند وبشناسد.»(19)

13ـ اجتناب از محارم:  كسی كه منتظر واقعی است، باید از آنچه كه امام زمانش كراهت و تنفر دارد، اجتناب نموده و هر عملی كه در تقرب او موثر است را به خاطر رضای محبوب و ارتباط روحی با او انجام دهد. مرحوم شیخ طوسی متوفی 460 هـ ق در "تجرید الاعتقاد" می نویسد: « وجوده لطف و عدمه منا.» یعنی وجود حضرت لطف و عنایت بر ماست و غیبت ایشان به خاطر اعمال و رفتار بد ماست .

"گفتم كه روی خوبت از من چرا نهان است       گفتا تو خود حجابی ورنه رخم عیان است"

"گفتم كه از كه پرسم جانا نشان كویت    گفتا نشان چه پرسی آن كوی، بی نشان است"

علی علیه السلام فرمودند: « زمین خالی از حجت خدا نیست، لكن خداوند متعال، خلقش را از این كه حجت را بشناسند نابینا و محروم می نماید و این به خاطر ظلمی است كه بر خودشان روا داشتند.»(20) « ظلم و جور با بصیرت سنخیت ندارد، و كسی كه در كلاس گناه و معصیت بسر می برد هم سنخ با اولیای خدا نیست. لذا دیده اش از شناخت حضرت نابیناست.»(21) حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، در توقیعی چنین می فرمایند: « فما یحبسنا عنهم إلا ما یتصل بنا مما نكرهه ولا نوثره منهم»؛ محبوس نكرده ما را از دوستان، مگر خبرهای ناگواری كه همواره از ناحیه آنان به ما می رسد كه ناخوشایند است، در حالی كه ما آن كارها را از ایشان نخواستیم.(22)

14ـ دوستی با صالحان:  دوستی با دوستان حضرت باعث تقرب و جلب خشنودی ایشان است. همچنین ادخال سرور مومنین و محبین اهل بیت علیهم السلام و همچنین رفع حوائج آنان نیز از وظایف منتظران عصر ظهور شمرده شده؛ چرا كه آن حضرت همانند اجداد طاهرینش باب الحوائج هستند. قرآن كریم در وصف یاران حضرت ختمی مرتبت می فرماید: «محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الكفار رحماء بینهم»؛ محمد رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) و كسانی كه با او هستند بر علیه كفار بسیار خشن، ولی با یكدیگر بسیار مهربانند. و همچنین امر خدای حكیم كه می فرماید: « كونوا مع الصادقین»؛ همواره با افراد راستگو همنشین باشید.

15ـ برائت از دشمنان خدا و اهل بیت علیهم السلام: امام هادی علیه السلام در زیارت شریفه جامعه می فرمایند: « برئت الی الله عزوجل من اعدائكم و من الجبت و الطاغوت والشیاطین و حزبهم الظالمین»؛ به درگاه خدای عزوجل از دشمنان شما و همچنین از جبت و طاغوت و از شیاطین و حزب ستمكار آنان بیزارم.(23)

امید است که این مطالب راهگشایی در جهت کسب معرفت شما عزیزان در مورد قطب عالم امکان، حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشد.


پی نوشت ها:

1- غیبت نعمانی، با ترجمه غفاری، باب 18، ص429.

2- بحارالانوار، علامه مجلسی، ج52، صص260 ـ 256.

3- كمال الدین و تمام النعمة، شیخ صدوق ، ص650.

4- غیبت نعمانی،‌ با ترجمه غفاری، باب14، ص365.

5- بحارالانوار، علامه مجلسی، ج52، ص209 / غیبت شیخ طوسی، ص 267.

6- غیبت شیخ طوسی، ص274.

7- خواجه نصیرالدین طوسی، كشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص 285 .

8- بحارالانوار، ج 52 ، ص 90.

9- احتجاج طبرسی ، ج 2، ص 323.

10- اثبات الهداة، ج7، ص150.

11- بحارالانوار، ج52، ص223.

12- معنویت تشیع، علامه طباطبائی، ص214.

13- كافی، ج1، ص852 .

14- علی علیه السلام، مظهر اسمای حسنای الهی، آیة الله جوادی آملی.

15- منتخب الاثر، آیةالله صافی گلپایگانی، حدیث 1، ص 501.

16- مشعل هدایت، ج 2، ص 129. مبحث امكان تشرف، از استاد حاج شیخ حسین گنجی.

17- منتخب الاثر، آیةالله صافی، ص 498، به نقل از بحارالانوار.

18- منتخب الاثر، آیةالله صافی، صص 493 ـ 500.

19- بحارالانوار، ج 86، ص 77، باب 39.

20- بحارالانوار، ج51، ص113.

21- مشعل هدایت، ج2، ص126، مقاله امكان تشرف.

22- احتجاج طبرسی، ج2، ص322.

23- مفاتیح الجنان، مرحوم شیخ عباس قمی(ره)، زیارت جامعه كبیره.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.