معرفی جوانان جوانمرد در قرآن

ابتدای سوره کهف داستان عده ای آمده است که خداوند از آنان به عنوان جوانمردان یاد می کند.

اصحاب کهف موحدانی بودند که در زمان شرک و بت پرستی و حکومت طاغوتی زندگی می کردند که تصمیم گرفتند قیام کنند و اگر نتوانستند ، از محیط شرک آلود مهاجرت کنند.

"اذْ أَوَى الْفِتْیَةُ إِلى الْكَهْفِ فَقَالُوا رَبَّنَا ءَاتِنَا مِن لَّدُنك رَحْمَةً وَ هَیىْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشداً "( زمانى را به خاطر بیاور كه آن جوانان به غار پناه بردند، و گفتند: پروردگارا ما را از سوى خودت رحمتى عطا كن، و راه نجاتى براى ما فراهم ساز.)(10 کهف)

"فتیة "جمع فتى است ، و " فتى" به معناى جوان است ، و در این كلمه مدح وجود دارد که منظور از آن، جوان خوب مى باشد. از آنجا كه در سن جوانى بدن نیرومند و احساسات عواطف پرخروش است ، و از نظر جنبه هاى روحى قلب جوان آماده پذیرش نور حق و كانون محبت و سخاوت است در بسیاری از موارد كلمه (فتى و فتوت) به معنى مجموعه این صفات به كار مى رود هر چند در سن و سال هاى بالا باشد، همان گونه كه كلمه جوانمردى و فتوت در فارسى امروزی نیز این مفاهیم را دارد .

وقتى جوانان در غار مضطر و ناتوان بودند از پروردگار خود درخواست كردند كه پروردگارا به ما از ناحیه خودت رحمتى عطا كن كه ما را به سوى راه نجاتمان هدایت كند.

قرآن می گوید آنها سال های معدودی (سیصد و نه سال) به خواب رفتند و سپس بیدارشان کردیم.

و در ادامه می فرماید: "نحْنُ نَقُص عَلَیْك نَبَأَهُم بِالْحَقِّ إِنهُمْ فِتْیَةٌ ءَامَنُوا بِرَبِّهِمْ وَ زِدْنَهُمْ هُدًى وَ رَبَطنَا عَلى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا فَقَالُوا رَبُّنَا رَب السمَوَتِ وَ الاَرْضِ لَن نَّدْعُوَا مِن دُونِهِ إِلَهاً لَّقَدْ قُلْنَا إِذاً شططاً "( ما داستان آنان را به حق براى تو بازگو مى‏كنیم؛ آنها جوانانى بودند كه به پروردگارشان ایمان آوردند، و ما بر هدایتشان افزودیم. و دل هایشان را محكم ساختیم در آن موقع كه قیام كردند و گفتند: پروردگار ما، پروردگار آسمانها و زمین است؛ هرگز غیر او معبودى را نمى‏خوانیم؛ كه اگر چنین كنیم، سخنى به گزاف گفته‏ایم.)(13و14 کهف)

علامه طباطبایی در المیزان می گویند: منظور از اینکه اصحاب كهف جوانانى بودند كه به پروردگار خود ایمان آوردند، ایمانی است كه مورد رضایت خدا بود. و اگر چنین ایمانى منظور نبود مسلما ایمان را به آنان نسبت نمى داد و نمى فرمود: ایمان آوردند به پروردگارشان .

بعد از ایمان، هدایت باعث ارتقا درجه ایمان است که به سوی هر آنچه که مورد رضایت الهی است سوق می دهد و در ادامه خداوند می فرماید: به هدایتشان افزودیم و دل های این جوانمردان را محکم کردیم و اضطراب و نگرانی را از دل هایشان از بین بردیم.

خداوند به سبب ایمان واقعیشان و قیامشان علیه بت پرستی این نعمات را به آنان داد و اینگونه از آنان تجلیل می کند .

از تو حرکت، از خدا کمک و امداد رسانی !

وقتی انسان در راه خدا گام برمی دارد، و براى او به پاخیزد، كمك و امداد الهى به سراغ او مى شتابد.

در آیات دیگر نیز این مطلب به صراحت بیان شده است " وَ الَّذِینَ جَهَدُوا فِینَا لَنهْدِیَنهُمْ سبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِینَ " (و آنها كه در راه ما [با خلوص نیّت] جهاد كنند، قطعاً به راه‏هاى خود، هدایتشان خواهیم كرد؛ و خداوند با نیكوكاران است.)(69 عنکبوت)

و نیز در سوره محمد می خوانیم: "و الذین اهتدوا زادهم هدى"( آنها كه راه هدایت را پوئیدند، خدا بر هدایتشان مى افزاید.)(17 محمد)

راه حق راهى است پر از موانع و با دشواری هاى فراوان كه بدون لطف الهی پیمودنش کار سختی است و خداوند بنده خود را در این مسیر تنها نمی گذارد.

در تفسیر قمى در ذیل آیه "ام حسبت ان اصحاب الكهف..." از امام 7 روایت آورده كه فرمود: ما به تو آیت ها و معجزه هائى دادیم كه از داستان اصحاب كهف مهم تر بود، آیا از این داستان تعجب مى كنى كه جوانانى بودند در قرون فترت كه فاصله نبوت عیسى بن مریم و محمد (صلى اللّه علیه وآله وسلم) بود، زندگى مى كرده اند.

و اما  "رقیم" عبارت از دو لوح مسى بوده كه داستان اصحاب كهف را روى آن حك نموده اند كه دقیانوس، پادشاه آنها چه دستورى به ایشان داده بود، و آنان چگونه از دستور او سر پیچیده اسلام را پذیرفته بودند، و سرانجام كارشان چه شد.

سرچشمه جوانمردی، ایمان است

جوانمردی از صفات عالی انسانی است که خداوند اصحاب کهف که مۆمنان واقعی بودند را با این صفت نام می برد.

از علما نقل است که گفته اند: "رأس الفتوة الایمان"( سرچشمه جوانمردى ایمان است .)

و بعضى دیگر گفته اند: " الفتوة بذل الندى و كف الاذى و ترك الشكوى"( جوانمردى بخشش و سخاوت است و خوددارى از آزار دیگران و ترك شكایت از حوادث و مشكلات .)

بعضى دیگر فتوت را چنین تفسیر كرده اند: "هى اجتناب المحارم و استعمال المكارم "( جوانمردى پرهیز از گناهان و به كار گرفتن فضائل انسانى است .)

بخش قرآن تبیان