جایی که هیچ چیز خصوصی نیست
دیگر گذشت دوره ای که با بستن در خانه ها و کمی رازداری خیالت از جانب چیزایی که نمی خواستی عده ای بفهمند راحت می شد حالا دیگر باید حواست به خیلی چیزها باشد، به خصوص اگر اهل ارتباطات اجتماعی در فضای مجازی هم باشی، آن هم فضایی که اگر دو خط پیغام برای دوستانت بفرستی خیلی های دیگر جز فردی که منظور تو بوده هم آن را می خوانند.
چندسال پیش با انتشار فیلمی که گفته می شد متعلق به یکی از بازیگران است بحث تجاوز به حریم خصوصی افراد مطرح شد. به فاصله زمانی کمی از این اتفاق فیلم های عروسی و مهمانی های شخصی افراد مشهور یکی پس از دیگری با قیمتی پایین دست به دست می شد. این ماجرا که به موجی از سرک کشیدن ها در زندگی خصوصی افراد تبدیل شده بود به همین جا متوقف نشد بلکه کسانی که چندان شهرتی هم نداشتند از این اتفاق مصون نماندند. انتشار فیلم مهمانی فارغ التحصیلی چند دختر خوابگاهی که با خودکشی چند نفر از آنها به تلخی پایان یافت یکی از این موارد بود.
این اتفاقات پی در پی باعث شد خیلی از افراد و خانواده ها به فکر محکم تر کردن درهای حریم خصوصی خود بیفتند که جدا از احساس ناامنی که برای جامعه داشت چندان اتفاق بدی هم محسوب نمی شد. اما حالا می بینیم که با رواج شبکه های اجتماعی مجازی دوباره داستان افشا شدن اطلاعات خصوصی افراد دارد به موجی تبدیل می شود که بعید به نظر می رسد این بار با پادرمانی نیروی انتظامی و دقت بیشتر خانواده ها آرام بگیرد.چیزی که جالب به نظر می رسد این است که خطری که در این مورد سلامت روانی جامعه و حریم خصوصی افراد را تهدید می کند از جنس چیزی که همه ما می شناسیم نیست.
دکتر رحمان علوی، مدرس مدیریت رسانه و روابط عمومی در گفت و گو با تبیان می گوید: «به نظر من خطری که در مورد شبکه های اجتماعی مجازی به ویژه آنهایی که محل تبادل اطلاعات شخصی هستند افراد را تهدید می کند بیشتر از سبک سنتی انتشار اطلاعات حریم خصوصی افراد است. زیرا در این مورد دو نکته اهمیت دارد یکی اینکه با ورود و همه گیری این شبکه ها اساسا مفهوم حریم خصوصی در حال تغییر است یعنی جوانان ما بدون این که خودآگاهشان با خبر باشد دارند نسبت به دسترسی دیگران به اطلاعاتشان سهل گیرتر می شوند یعنی در گذشته حتی کسی که اعتقادات مذهبی قوی هم نداشت اجازه نمی داد که غریبه ها به اطلاعات شخصی اش مثل عکس های و فیلم ها دسترسی داشته باشند اما حالا می بینیم که این فرهنگ حفظ حریم خصوصی در حال تغییر است و جوانان از این موضوع غافل هستند. وقتی ما به آنها این هشدار را می دهیم که ممکن است فرد دیگری به اطلاعات شما دسترسی داشته باشد بعضا با بی تفاوتی می گویند مگر چه اتفاقی می افتد، یعنی نسبت به عواقب این موضوع بی تفاوت شده اند. در حالیکه سوء استفاده از عکس ها، فیلم ها و سایر اطلاعات شخصی با توجه به اقتضائات فرهنگی ما کمترین ضرر این کار است.
دکتر علوی ادامه می دهد:«خیلی از کسانی که عضویت این شبکه ها را دارند به دلیل نا آشنایی با زبان انگلیسی و عدم دقت کافی نمی دانند که هنگام امضای الکترونیکی ابتدای عضویت چه اجازه هایی به مسئولان سایت مورد نظر می دهند به عنوان مثال: فیس بوک، ثبت نام اعضا را منوط به قبول کردن شرایط از جانب متقاضی کرده است و یکی از آن شرایط همین حق دسترسی به اطلاعات خصوصی افراد است.خیلی ها می پرسند اطلاعات شخصی ما به چه کار مسئولان فیس بوک می آید در جواب باید به دو نکته اشاره کنم اول اینکه ما با دادن اطلاعات خود به آنها اجازه می دهیم از ذائقه ما با خبر باشند و با دادن این اطلاعات به بنگاه های تجاری سودهای کلان به جیب بزنند نکته دیگر در این باره این است که آنها با داشتن اطلاعات از ما می توانند برای ما برنامه ریزی کنند. بسیاری از کارشناسان که بسیار دقیق تر و آینده نگرانه تر به این موضوع توجه می کنند اعتقاد دارند این اطلاعات می تواند پایه های برنامه ریزی های کلان دولت های غربی برای کشورهای جهان سوم باشد، مسئله دیگر این است که ممکن است جوانی که الان 22-23 سال دارد برایش مهم نباشد چه اطلاعاتی از او در اختیار دیگران است اما معلوم نیست همین فرد وقتی در سنین بالاتر و مراتب اجتماعی متفاوت تر قرار گرفت هم همین نظر را داشته باشد».
دکتر علوی ضمن اشاره به این که حجم اطلاعات رد و بدل شده و همچنین دسترسی همیشگی به این اطلاعات با گذشته قابل مقایسه نیست گفت: «در گذشته شاید یک عکس یا یک فیلم از کسی لو می رفت اما حالا باید نگران حجم بالایی از اطلاعات باشیم که حتی با حذف و پاک کردن آنها باز هم نمی توانیم مطمئن باشیم که دسترسی دیگران به آنها متوقف شده است».
شاید برایتان جالب باشد بدانید که یک دانشجوی اتریشی به نام ماکس شرِمز به دنبال جواب این سوال گشت که سطح اطلاعاتی که فیس بوک از ما به دست می آورد و حفظ می کند چقدر است.
او بسیار غافلگیر شد وقتی فیس بوک قبول کرد تا 1200 داده که از او در اختیار داشت برایش بفرستد. حتی چیزهایی که مدت‌ها بود حذفشان کرده بود.
شرمز می‌گوید: «حجمی از اطلاعات بسیار حساس آنجا بود. برای مثال همه پیغام‌هایی که پاک کرده بودم، همه بود. فقط با جستجوی کلمات مجزا، می‌توانید نام تمام احزاب سیاسی موجود در اتریش را بنویسید، در یک چشم به هم زدن می‌فهمیدید من به کدام رای داده‌ام یا طرفدار کدام هستم. به خاطر اینکه خوب، معلوم است که در چت‌های خصوصی با دیگران مثلا از آخرین تحولات سیاسی حرف زده‌ایم. همه این‌ها برای سه، چهار، پنج سال نگهداری می‌شود. شاید حتی ده سال. این دیگر خیلی چیز تازه‌ای است. یک شرکت این حجم از اطلاعات را راجع به یک فرد ذخیره می‌کند. گمان می‌کنم بخش بزرگی از آن خیلی شفاف نیست و کاربر به نحوی در جریانش قرار ندارد که واقعا متوجه آن بشود».
ریچارد آلن، مدیر حریم خصوصی فیس بوک در این باره به یورونیوز گفته است: «ما سرویسی هستیم که مردم می‌آیند و داوطلبانه اطلاعاتی را به ما می‌دهند. آنها با آگاهی کامل! از اینکه چه می‌کنند، مطالب را می‌فرستند».
سیمون دیویس، مدیرکل سازمان غیر انتفاهی "پرایوسی اینترنشنال" (حریم خصوصی بین المللی) می گوید: «در بعضی از جهات نارسایی هست، چرا که کماکان با این مساله درگیریم که حریم خصوصی در اروپا بر اصل اعتماد پایه گذاری شده و اهمیتی ندارد کمیسیون تا چه حد بر قوانین حریم خصوصی پافشاری کند، مادامی که این میل در صنایع و دولت‌ها ایجاد نشود، همچنان خودمان را در جامعه‌ای تحت کنترل خواهیم یافت».
البته کارشناسان نمی خواهند جوانان را از حضور در شبکه های اجتماعی که یکی از الزامات دنیای مدرن امروز است منع کنند زیرا شیوه های ارتباطات روز به روز در حال گسترش هستند و اجتناب از آنها نوعی عقب افتادن است اما باید در این مورد احتیاط را فراموش نکرد در مورد اطلاعاتی که در این فضا قرار میگیرند دقت زیادی به خرج داد.
فاطمه رجبی
بخش اجتماعی تبیان
مطالب مرتبط
