منجی گرایی به روایت متون کهن یهود(2)

همانطور که اشاره شد آیین حضرت موسی ، از بزرگترین ادیان آسمانی بود كه  پس از حضرت موسی (علیه السلام) به شکلی فراگیر- بخش عظیمی از جهان را فرا گرفت، تاریخ این آیین به زمانی نزدیك به  1225 سال پیش از میلاد می رسد. اما درباره سالهای پیش از بعثت موسی (علیه السلام) و حتی چند قرن بعد از آن  منابع و نوشته ها در هاله ای از ابهام، افسانه و داستان فرو رفته است حكایات و گفته های كتاب مقدس حاوی اتفاقات و پیشامدهایی است كه در بین راه بنی اسرائیل با آنها روبرو شدند تا به سرزمین اصلی كنعان رسیدند وقایع بعدی و حوادث مهم تاریخی دیگر را ناگزیر باید در كتابهای شیوخ بنی اسرائیل و دیگر آثار تاریخی جست و جو كرد که در این نوشتار به نمونه هایی از این دست اشاره می کنیم.

آسیب شناسی تاریخی دین یهود و مساله منجی گرایی

بنا به قول مورخان، چندی بعد از دریافت تورات موسی (علیه السلام) آن را به ”¹یوشع”؛ سپرد و ”¹یوشع”؛ نیز آن را به شیوخ یا داورانی سپرد كه تعداد آنها 15 نفر بود.شیوخ همان هایند كه به داوران معروف اند و عصرشان بعد از یوشع آغاز می شود و تا تأسیس پادشاهی در قرن یازدهم ق.م ادامه می یابد. داوران پانزده نفر بودند كه نخستین آنها ”¹شائول”؛ بود و آخرینشان ”¹صموئیل”؛ بنیانگذار پادشاهی یهود. موسی (علیه السلام) همه هم خویش را مصروف گسترش فرامین الهی  كرد لیكن، بد رفتاری های بنی اسرائیل و نا فرمانی آنها از موسی (علیه السلام) زمینه های انحراف از مسیر حقیقی دین الهی  را فراهم ساخت تا آنجا كه مورد عتاب  و سرزنش  خداوند قرار گرفتند و درهای رحمت خداوندگاری بر آنها بسته شد.

اگر چه اصول نظری دین موسی و همچنین سیره و سنت او در میان اعمال و اقوال پیروان واقعی اش  استمرار یافت لیكن،  هیچگاه این آیین در قالب مدنیتی  سترگ ( منطبیق با فرامین اصیل دینی) نمایان نشد و آرزوی دستیابی به سرزمین بهشتی  در دلهای مۆمنان  به این آیین باقی ماند.

دوران پیامبران تا حدود پنج قرن (روزگار اسارت بابلی) ادامه یافت که در این دوران تا زمان بعثت حضرت عیسی (علیه السلام)  به وفور،بشارتهایی در مورد آخرالزمان و ظهور منجی موعود یافت می شود.در گفتار قبل به بازگویی مساله ظهور منجی در برخی از آثار به جای مانده از پیامبران بنی اسرائیل پرداخته و آنها را مورد بررسی قرار دادیم قرآن کریم نیز بر برخی از پیشگوئیها و بشارتهایی که میراث به جای مانده از پیامبران یهود است و از تحریف و تغییر مصون مانده است،مهر تایید زده و برای کنکاش و بررسی در مساله منجی ،انسان را به تامل و بررسی برخی از آیات تورات دعوت نموده و می فرماید:

ما علاوه بر ذکر (تورات) در «زبور» نوشتیم که [در آینده] بندگان صالح من وارث زمین خواهند شد».

مقصود از «ذکر» در این آیه شریفه، تورات موسی (علیه السلام) است که زبور داود (علیه السلام)پیرو شریعت تورات بوده است. این آیه مبارکه از آینده درخشانی بشارت می دهد که شرّ و فساد به کلّی از عالم انسانی رخت بر بسته، و اشرار و ستمکاران نابود گشته اند، و وراثت زمین به افراد پاک و شایسته منتقل گردیده است. زیرا کلمه «وراثت و میراث» در لغت، در مواردی استعمال می شود که شخص و یا گروهی منقرض شوند و مال و مقام و همه هستی آنها به گروهی دیگر به وراثت منتقل شود در این بخش به اشاراتی که در برخی از کتابهای اصلی این قوم پیرامون نظریه منجی گرایی پرداخته و این گفتارها را مورد ارزیابی قرار می دهیم.

زبور داوود و اندیشه های نجات بخش

داود در زبان عبری «داوید » تلفظ می‌شود و به معنای محبوب است.او پسر یسی از فرزندان یهودا و از طایفه بنی‌اسرائیل بود که در بیت‌لحم زاده شد. داوود،  بر اساس آیه 252 سوره بقره، وی در نبرد تن به تن ، جالوت، فرمانروای ستمگر فلسطین ،را از میان برداشت، وتوانست در سال 1250 پیش از میلاد، اورشلیم را از دست کنعانیان آزاد کند و آن را «پایتخت بنی اسرائیل» خواند. به روایت عهد عتیق، داوود، تابوت عهد را که حامل ده فرمان بود را به اورشلیم آورد و آن را در معبدی جدید نصب کرد.وی علاوه بر مقام رسالت،به عنوان حاکم یهودیه برگزیده شد ؛ وچهل سال در یهودیه فرمان راند و در 71 سالگی در اورشلیم درگذشت. جسد داوود را بر کوه صهیون دفن کردند.کتاب مزامیر یا زبور ، که از جمله متون مقدس قوم یهود می باشد،  به این پیامبر بزرگ الهی منسوب است.(1)

در این كتاب تحت عنوان مزامیر  ، نویدهایی درباره ظهور منجی در پایان دوران داده شده است و می توان گفت در هر بخش از زبور اشاره ای به ظهور منجی موعود و نویدی از پیروزی صالحان بر شریران و تشكیل حكومت  واحد جهانی و تبدیل  ادیان و مذاهب مختلف به یك دین محكم  و آیین مستقیم وجود دارد.قرآن کریم نیز بر بشارتهای تورات و زبو مهر تایید زده و زمین را میراث صالحان و پاکان معرفی می کند.چنانکه می فرماید:

ولَقَدْ كَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ (2)

«و ما در زبور بعد از تورات نوشتیم که این زمین را بندگان صالح من به ارث  خواهند برد.»

بشارت های عصر ظهور، در کتاب زبور فراوان است. چنانکه در بیش از 35 بخش از مزامیر 150 گانه ،به مطالبی پیرامون منجی و زمان ظهور او پرداخته شده است.

مزامیر داوود ، به صراحت بیان می كند به منتظران خداوند، حلیمان و صالحان  وارث زمین می شوند. « زیرا که شریران منقطع می شوند. امّا . منتظران ومتوکّلان به خداوند، وارث زمین خواهند شد. و بزودی زمانی خواهد آمد که شریر از بین می رود،هر چند که مکانش را جستجو نمایی ناپیدا خواهد بود.  امّا متواضعان وارث زمین شده از کثرت سلامتی متلذّذ خواهند شد ...خداوند به او متبسّم است چون که می بیند که روز او می آید  شریران شمشیر را کشیدند و کمان را چلّه کردند تا آن که مظلوم و مسکین را بیندازند، و کمانهای ایشان شکسته خواهد شد گروه کم صدیقان از فراوانی شریران بسیار بهتر است. چون که بازوهای شریران شکسته می شود و خداوند صدّیقان را تکیه گاه است. خداوند روزهای صالحان را می داند و میراث ایشان ابدی خواهد بود در زمان «بلا» خجل نخواهند شد، و در ایّام قحطی سیر خواهند بود .لکن شریران هلاک خواهند شد، و دشمنان خداوند، مثل پیه برّه ها فانی بلکه مثل دود تلف خواهند شد; زیرا متبرّکان خداوند، وارث زمین خواهند شد، امّا ملعونان وی منقطع خواهند شد  صدّیقان وارث زمین شده، ابداً در آن ساکن خواهند شد  به خداوند پناه برده، راهش را نگاهدار که تو را به وراثت زمین بلند خواهند کرد و در وقت منقطع شدن شریران این را خواهی دید  امّا عاصیان، عاقبت مستأصل، و عاقبت شریران منقطع خواهند شد». (3)

در فصل دیگری می فرماید:

«... قومها را به انصاف داوری خواهد کرد. آسمان شادی کند و زمین مسرور گردد. دریا و پری آن غرش نمایند. صحرا و هر چه در آن است به وجد آید. آنگاه تمام درختان جنگل ترنّم خواهند نمود به حضور خداوند. زیرا که می آید، زیرا که برای داوری جهان می آید. ربع مسکون را به انصاف داوری خواهد کرد. و قومها را به امانت خود».(4)

مزمور 72 با اشاره به دو واژه خاص پیش گوئیهایی در مورد پیامبر بزرگوار اسلام و منجی موعود،داشته و چنین می فرماید:

« ای خدا! شرع و احکام خود را به «ملک»، و عدالت خود را به «ملک زاده» عطا فرما  تا این که قوم تو را به عدالت و فقرای تو را به انصاف حکم نماید به قوم کوهها سلامت و کویرها عدالت برساند فقیران قوم را حکم نماید، و پسران مسکینان را نجات دهد، و ظالم را بشکند تا باقی ماندن ماه و آفتاب دور به دور از تو بترسند  بر گیاه بریده شده مثل باران و مانند امطار ـ که زمین را سیراب می گرداند ـ خواهد بارید.

ملوک طرشیش و جزیره ها، هدیه ها خواهند آورد، و پادشاهان شبا و سبا پیشکشها تقریب خواهند نمود  بلکه تمامی ملوک با او کرنش خواهند نمود، و تمامی اُمم او را بندگی خواهند کرد  زیرا فقیر را وقتی که فریاد می کند و مسکین که نصرت کننده ندارد، خلاصی خواهد داد  و به ذلیل و محتاج ترحّم خواهد فرمود و جانهای مسکینان را نجات خواهد داد جان ایشان را از ظلم و ستم نجات خواهد داد، و هم در نظرش خون ایشان قیمتی خواهد بود و زنده مانده از شبا به او بخشیده خواهد شد  در زمین به سر کوهها مشت غلّه کاشته می شود که محصول آن مثل اسنان متحرّک شده، اهل شهرها مثل گیاه زمین شکوفه خواهند نمود.

اسم او ابداً بماند، اسمش مثل آفتاب باقی بماند، در او مردمان برکت خواهند یافت، و تمامی قبایل او را خجسته خواهند گفت  بلکه اسم ذوالجلال او ابداً مبارک باد، و تمامی زمین از جلالش پر شود  دعای داود پسر یسیّ تمام شد». (5)

در نتیجه این گفتار چنین به دست می آید که مهر تایید و همخوانی قرآن کریم ،با آنچه از  پیش بینی های زبور داوود به جای مانده است ،گویای اینست که آثار به جای مانده ای از دیانت یهود،که از آفت تحریف ها و تاویل ها مصون مانده است اشارتهای بارز و صریحی در تعیین مصداق شخص منجی به وجود نورانی امام زمان(عج) داردو این اعتراف صریح کتب انبیاء یهود بر مصداق گزینی و موضوع شناسی مساله منجی گرایی در سالهایی که هنوز نه خبری از اسلام و پیامبری که این دیانت را ترویج دهد نبود، دلالت بر حقانیت دیانت الهی اسلام،واقع نمایی روایات اسلامی در تعیین تبار و مصداق منجی ، و همچنین ترسیم خط کلی نهضت انتظار در ادیان جهت ایجاد آمادگی در جهت انتظار منجی موعود است. همان منجی که مکتب شیعه با شفاف ترین رویکرد و کاملترین فرآیند های فکری و عقیدتی از حضور ، و ظهور او پرده بر می دارد.

پی نوشتها:

1-   حیوه القلوب،‌ مجلسی، ‌ص 329؛ اعلام القرآن،‌ خزائلی، ‌ص 302؛ قصص الانبیاء، رسول محلاتی، ج 2، ص 198

2-   سوره انبیاء، آیه 105

3-   عهد عتیق، کتاب مزامیر، مزمور 37، بندهای 9 ـ 38.

4-   همان، مزمور 96، بندهای 10 ـ 13، ص 1247، کتاب مقدّس.

5-   عهد عتیق، کتاب مزامیر، مزمور 72، بندهای 1 ـ 2، به نقل از بشارات عهدین، ص 248 و أنیس الاعلام، ج 5، ص 92، 93

بخش مهدویت تبیان