تبیان، دستیار زندگی
برای مدرج كردن دماسنج به دو دمای ثابت و قابل دسترس مثلاً دماهای جوش و انجماد آب نیاز داریم. این نقاط را نقطه های ثابت دماسنجی می نامند. دمای كم را نقطه پایین و دمای زیاد را نقطه بالای دماسنجی می گویند. رایج ترین نحوه انتخاب اندازه دما...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مدرج کردن یک دماسنج

مدرج کردن یک دماسنج

دانش پژوهان عزیز در این جا شما را با مدرج کردن دماسنج آشنا می کنیم.

وسیله های آزمایش : یک ظرف شیشه ای نشکن با درپوش چوب پنبه ای یا لاستیکی سوراخ دار ، یک لوله ی شیشه ای باریک و بلند ، چراغ گازی یا الکلی .

١- ظرف شیشه ای را از آب پر کنید و لوله ی شیشه ای بلند را از سوراخ درپوش بگذرانید، سپس در را ببندید . مقداری آب در لوله ی باریک بالا خواهد آمد. ارتفاع آب در لوله را علامت بزنید

2- ظرف شیشه ای پر از آب را روی شعله قرار دهید و تغییر ارتفاع آب در لوله ی باریک را اندازه گیری کنید .

از این آزمایش چه نتیجه ای می گیرید؟ توضیح دهید که چگونه می توانید با درجه بندی لوله ی باریک نتیجه ی آزمایش را به صورت کمّی درآورید.

آزمایش های دیگری طراحی کنید و آن ها را انجام دهید که انبساط مایع ها و جامدها را نمایش دهد . شرح و نتیجه آزمایش را بنویسید.

جواب: از این آزمایش نتیجه می شود مایعات در اثر گرما انبساط پیدا می كنند. برای درجه بندی لوله باریك فرض كنید به ازای تفزتیش هر 5 درجه دمای آب یك علامت بر روی لوله قرار دهید. در این صورت از تقسیم ارتفاع بین دو علامت به عدد 5 نتیجه خواهید گرفت كه آب در لوله به ازای افزایش یك درجه دمای آن چند میلی متر بالا رفته است.

مدرج کردن یک دماسنج

برای نشان دادن انبساط جامدات یك رشته سیم را بین دو نقطه به طور كشیده می بندیم و از پایین با شعله ای سیم را گرم می كنیم. مشاهده می شود سیم شل شده و از حالت كشیده در می آید یعنی طول آن افزایش پیدا كرده است. مقابل گلوله ای فلزی و حلقه ای به قطر گلوله را در نظر می گیریم. هنگامی كه گلوله و حلقه همدما هستند گلوله از حلقه عبور می كند اما اگر گلوله را گرم كنیم به علت انبساط مجدداً از حلقه رد نخواهد شد.

برای نشان دادن انبساط مایعات نیز اگر ظرف محتوی مایع را گرم كنیم مشاهده می شود ابتدا به علت انبساط ظرف مایع اندكی در لوله پایین می آید و سپس به علت انبساط مایع بالا می رود.

 روش مدرج كردن یك دماسنج جیوه ای( یا الكلی)

برای مدرج كردن دماسنج به دو دمای ثابت و قابل دسترس مثلاً دماهای جوش و انجماد آب نیاز داریم. این نقاط را نقطه های ثابت دماسنجی می نامند. دمای كم را نقطه پایین و دمای زیاد را نقطه بالای دماسنجی می گویند. رایج ترین نحوه انتخاب اندازه دمای مربوط به هر ارتفاع از ستون مایع در دماسنج و تعیین نقاط ثابت دماسنجی، روش درجه بندی( یا مقیاس) سلسیوس است. در درجه بندی سلسیوس نقطه پایین برابر دمای یخ در حال ذوب است كه آنرا برابر صفر و نقطه بالای دمای بخار آب جوش می باشد كه آن را برابر صد در نظر می گیرند. سپس بین تین دو نقطه را به صد درجه مساوی تقسیم می كنند و هر قسمت را «یك درجه سلسیوس» می نامند.

تذکر:

1-  هنگام مشخص كردن نقطه پایین دماسنج، مخزن دماسنج باید كاملاً درون مخلوط یخ و آب قرار گیرد و نیز موقع مشخص كردن نقطه بالا، مخزن دماسنج باید در تماس كامل بخار آب باشد.

2- لوله دماسنج باید خالی از هوا باشد، زیرا در صورت وجود هوا در لوله، جیوه داخل آن نمی تواند به راحتی بالا رود و در نهایت انبساط جیوه و هوا موجب شكستن لوله دماسنج خواهد شد.

3- دماهای كمتر از صفر درجه سلسیوس را با علامت منفی نشان می دهند.

سوال: نحوه استفاده از دماسنج چگونه است؟

جواب: برای اندازه گیری دما توسط دماسنج آن را در تماس با جسمی كه می خواهیم دمای آنرا اندازه بگیریم، قرار می دهیم به گونه ای كه مخزن دماسنج در تماس كامل با جسم مورد نظر باشد. مدتی( حدود دو الی سه دقیقه) صبر می كنیم تا ارتفاع مایع در لوله باریك دماسنج دیگر تغییر نكند. آنگاه عددی را كه در مقابل سطح مایع در لوله ثبت شده است می خوانیم. این عدد دمای آن جسم را نشان می دهد.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تنظیم و تهیه: اعظم اژدری

مطالب مرتبط:

استوانه مدرج

دماسنج