گره خوردگی طنز با مسائل مردم

رؤیا صدر: طنز با مسائل مردم گره خورده است

جایگاه طنز در رسانه‌ها از زبان رویا صدر:

طنز به شکل جدید که مخاطب عام را هدف قرار می‌دهد، به مشروطه و اولین مطبوعاتی برمی‌گردد که ستون طنز و کاریکاتور داشت؛ مانند ستون «چرند و پرند» دهخدا در «صور اسرافیل».

وقتی به تاریخ طنز معاصر از مشروطه تا کنون نگاه می‌کنیم که مردم را مخاطب قرار داده است، می‌بینیم چهره‌های معروف طنز از مطبوعات برخاسته‌اند و حتا بسیاری از آثار ماندگار طنز اولین‌بار در نشریات انشار یافته‌اند؛ مانند طنز‌های بهرام صادقی در مجله‌ی «سخن». حتی ماندگارترین رمان طنز ما «دایی جان ناپلئون» ابتدا به صورت پاورقی در مجله‌ی «فردوسی» منتشر شده است.

من فکر می‌کنم طنز با جامعه گره خورده است و در مرز بین هنر و زندگی قرار دارد و اجتماعی‌ترین بخش از ادبیات است. این است که در ارتباط با مردم معنا پیدا می‌کند و به همین دلیل هم تقریباً تمامی چهره‌های طنز معاصر از طریق آثارشان در مطبوعات بود که به میان مخاطبان راه پیدا کردند و شناخته و یا دیده شدند.

بهبود وضعیت موجود با طنز؟

هنرمند مصلح اجتماعی نیست و طنزنویس هنرمند است و وظیفه‌ی اصلاح جامعه را ندارد؛ ولی چون طنز بخشی از ادبیات است که با شرایط اجتماعی و مسائل مردم گره خورده است، می‌تواند نابسامانی‌ها را متجلی کند. در هر حال، طنز وقتی آفریده می‌شود که طنزنویس نوعی تضاد را حس کند و آن را متجلی سازد. این تضاد می‌تواند ابعاد اجتماعی و سیاسی داشته باشد و گاهی هم ممکن است در روابط فردی و انسانی رخ دهد و لزوماً اجتماعی نباشد.

اما طنز بیش از آن‌که بتواند درمان کند، بیش‌تر حالت التیام‌بخشی دارد؛ انگار با خواندن آن‌ به مخاطب حالت رضایت یا فرح‌بخشی دست می‌دهد. همان حکم دریچه‌ی اطمینان را دارد که حتا خشم را فرومی‌نشاند و فرد را آرام می‌کند. اما نمی‌تواند مشکلی را حل کند و بیش‌تر می‌تواند حالت بازتاب‌دهنده‌ی مشکلات را داشته باشد و تضادها را در عرصه‌ی رفتارهای فردی، اجتماعی و سیاسی منعکس کند.

در جامعه‌ی ما طنز‌هایی با تاریخ مصرف بیش‌تر و با زبان‌های پیچیده کاربرد بیش‌تری دارد و حرکت به سوی چنین طنزی نیز هست. طنز در مطبوعات امروز نمی‌تواند نگاه مخاطب را بازتاب دهد.

البته تلاش‌های امروز ارزشمند است؛ چون طنز نوشتن در شرایط امروز کار بسیار سختی است. در گذشته مردم طنز گل‌آقا را دنبال می‌کردند؛ اما امروز این‌گونه نیست و مردم انتظار ندارند که طنزها انعکاس‌دهنده‌ی نظرات آن‌ها باشد. در عین حال، من کسانی را که امروز طنز می‌نویسند، تحسین می‌کنم.

رویا صدر طنز پردازی وارسته

رویا صدر (1339-) پژوهشگر و نویسنده طنزپرداز معاصر ایرانی است. رویا صدر در شاخه «طنز مکتوب» جشنواره مطبوعات عنوان نفر برگزیده را کسب کرده است و برنده جایزه شعر طنز جشنواره سوره سال 1374 است. او نفر دوم جشنواره مطبوعات در سال 1378 بوده است. همچنین به خاطر کتاب "بیست سال با طنز"، به عنوان پژوهشگر برتر در اولین جشنواره جایزه پروین اعتصامی انتخاب شده است.

رویا صدر در 4 مرداد 1339 در تهران زاده شد و کارشناسی‌اش را در رشته ریاضیات کاربردی از دانشگاه تهران گرفت. او مدتی در شورای سردبیری مجله زن روز فعالیت می‌کرد و به تدریج کارهای طنز خود را در نشریه گل آقا و برنامه‌های رادیویی منتشر کرد و وارد حوزه طنز شد. او همچنین چند اثر پژوهشی و فرهنگی چاپ کرده است.

برخی از آثار او عبارتند از : 1377 - فرهنگنامه زنان پژوهشگر در علوم انسانی (کتاب مورد تقدیر دانشگاه الزهرا)/ 1375 - فمینیسم (چاپ نشده)/1378-خبرنامه محرمانه - نشر سخن/1381 - بیست سال با طنز(بررسی طنز پس از انقلاب)-نشر هرمس/ 1383- ه،مثل تفاهم،نشر ثالث/ 1384 -گل آقا(از سری طنز پردازان معاصر)- نشر گل آقا/ 1385 -برداشت آخر(بررسی طنز مطبوعاتی) -نشر سخن و ... .